Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
obligandi nos, non habet rationem legis, saltem actu obligantis, nisi posito iudicio nostro, quod est signum diuini iudicij, & voluntatis obligandi: quia argumentando à signo, & effectu, ex hoc iudicio nostro possumus colligere, simile iudicium esse in Deo, & voluntatem saltem virtualem obligandi nos medio illo. Vnde iudicium nostrum est quasi notificatio, & promulgatio iudicij, & voluntatis diuinæ: quia non potest esse in nobis tale iudicium, quin præcesserit in Deo voluntas efficax illud cau- sandi, vel independenter à voluntate nostra; vel supposito, quòd ipsa applicauit intellectum ad for- mandum tale iudicium. Et quia voluntas Dei est immutabilis, & non potest non impleri; ideò in ea veluti in causa necessariò illatura effectum, conti- netur tota obligatio, quæ postea formaliter, & se- cundùm se existit in tempore; & illa obligatio vir- tualis æterna, sufficit vt illa voluntas, & iudicium Dei ab illa approbatum, sit lex ab æterno. Voluntas autem Principis creati, quia mutabilis est, & variis modis à Deo, & à creaturis impediri potest, non habet rationem legis, cùm primùm elicitur; sed cũ hominibus notificatur, & promulgatur; antea enim nec formaliter, nec omninò virtute, nec interpre- tatiuè illos obligat. Eodemq́ue modo voluntas ab- soluta Dei obligandi homines per seipsum, vel per Superiores creatos, dici nō potest lex æterna, & si- militer iudicium intellectus de conuenientia talis obligationis, approbatum per voluntatẽ obligandi formalem, vel virtualem. Antecedenter autem ad omnem voluntatem absolutam, vel efficacem obli- gandi nullum iudicium, nullusq́ue actus diuini in- tellectus habet completam, & integram essentiam legis, sed partialem tantùm, & inchoatam. Hinc primò intelligitur, quid sibi voluit D. Tho- mas in illa secunda confirmatione citatus, cùm obligationem legis naturalis manare indicauit ex voluntate diuina, & nihilominùs esse indispensa- bilem, quia Deus fidelis est, & seipsum negare non potest. Intẽdit enim S. Thomas eo ipso, quòd Deus voluerit producere hominem ratione vtentem, nō posse auferre ab eo obligationem, quæ necessariò oritur ex ipso iudicio rationis, quæ iudicat num quā esse mentiendum, blasphemandum, peierandum, &c. Vnde si Deus facultatem daret faciendi oppo- situm, negaret seipsum, id est, suam iustitiam, recti- tudinem, & veritatem, concedendo quasi licitum, quod intrinsecè est malum; sicut negaret suam bo- nitatem, iustitiam, & rectitudinem, si inclinaret ad malum, & simul suam fidem propriè dictam, & ve- racitatem, si non impleret promissum, vel si menti- retur: itaque non est mens D. Thomæ ibi, vt obli- gemur lege naturali, requiri in Deo, formalem vo- luntatem obligandi nos, quam etiam sopposita in- tentione producendi nos cum vsu rationis, potue- rit non habere: imò potiùs oppositum ex eo loco<-P> @@0@ @@1@ præcepta naturalia dispensari & abrogari posse, vt intulere auctores aliqui in ea confirmatione cita- ti, quos alibi confutamus. Augustinus autem 22. contra Faustum, cap. 27. ideò sub disiunctione di- xit, legem æternam esse rationem vel voluntatem Dei: quia lex æterna, vt vidimus, pro vtraque sup- ponere potest, & voluntatem Dei esse legem ęter- nam ex Thomistis docet Medina quæst. 19. artic. 10. ad primum. Secundò hinc etiam patet, quod ait D. Thom. quæst. 19. art. 10. & 22. quæst. 104. art. 4. ad tertium, voluntatem eius, qui non peccat, semper esse con- formem diuinæ; quia vult, quod Deus vult, eam velle, & teneri hominem ad conformandum se hoc modo diuinæ voluntati, rectè intelligi de vo- luntate habente rationem legis, qualis est volun- tas illa æterna, de qua locuti sumus & voluntas si- gni, quæ est signum voluntatis æternæ obligandi nos. Sic ferè D. Thomam exponit Conrad. quæst. 19. artic. 10. Malè autem Gregorius 1. distinct. vlt. quæst. vnica docet, voluntatem beneplaciti diui- ni, qua aliquid fit, esse veram legem, eiq́ue nos de- bere positiuè conformare, quando scimus, ita ali- quid velle, nisi nobis ipse reuelaret se velle, vt nul- lum actum haberemus. Gregorium reiecimus tractatu de bonitate & malitia. Vide etiam Sotum 1. iust. quæst. 1. art. 1. & Medinam hac quæstio. 90. art. 1. qui rectè docent, etiam si sciremus, volunta- tem Superioris esse, vt aliquid faciamus, nō obli- gari, nisi id præcipiat. Tertiò hinc etiam intelligitur quod ait D. Tho- mas quæst. 71. art. 6. ad quartum, nihil esse malum, nisi quia prohibitũ lege æterna, & naturali: Quia eo ipso, inquit, quòd aliquid inordinatum, est rationi naturali repugnat: quasi dicat, ac proinde repugnat legi æternæ, quæ est ratio diuina cum volun- tate formali vel virtuali obligandi nos media naturali lege. Sic etiam ipse D. Thomas quæst. 19. artic. 4. ait, bonitatem voluntatis ex lege æterna pendere primariò; ex naturali verò secundariò, quia est participatio legis eternæ, iuxtaid Psal. 4.
& quæst. 18. art. 1. & in præfatione ad quæst. 90. di- cit Medina, si non esset lex æterna, mendacium fore, & non fore peccatum; quia ex illo impossi- bili sequitur quodlibet horum: nam tunc non es- set contra legem æternam, & ideo non esset pec- catum; & esset contra rationem, & ideo esset pec- catum. Sed dicendum est, ex illa hypothesi vnum tantùm sequi per locum intrinsecum; scilicet, fo- re peccatum: quia reuera esset contrarium alicui legi, videlicet rationi naturali: per locum verò ex- trinsecum, etiam sequitur, non fore peccatum, quia si non esset lex æterna, non esset homo, nec lex naturalis, & ideò nihil posset esse peccatum. At nos inquirimus, quid sequeretur, si reuera es- set mendacium in homine habente vsum rationis & libertatem, non existente Deo, aut lege eius æterna, in quo euentu dicimus tātùm sequi men- dacium fore peccatum. Quòd verò aliqui dicunt, fore malum morale, & non peccatum, implicat; quia malum morale, & peccatum idem prorsus sunt.
Et quod alij dicunt. si Deus non haberet for- malem voluntatem obligandi nobis notam, fore malitiam oppositionis cum ratione, & non cum lege; quia ad malitiam oppositam legi oporteat<-P>@@ <-P>esse & apprehendi voluntatẽ obligandi in legisla- tore; prorsus falsum est. Primò, quia omnis mali- tia moralis debet esse contraria alicui legi. Secun- dò, quia ratio nostra, & Dei est lex, etiam seclusa voluntate formali obligandi in Deo. Tertiò, quia licèt non esset illa voluntas formalis, deberet præ- sumi, quia eadem haberemus fundamenta præsu- mendi, quæ modò habemus. Quartò, quia in pec- cato non est illa duplex malitia, sed vnica tantùm; quoniam Deus ad ea, quæ sunt legis naturæ non obligat, nisi media ratione & iuxta mensuram ip- sius: imò quando lege positiua pręcipit vel prohi- bet id, quod lege naturali & æterna prohibitum erat, non auget intensiuè obligationem, sed ita vult obligare, ac si ex lege naturali nulla esset obli- gatio. Quintò, quia si per ignorantiam legis Dei, vt sic, excusaremur ab illa malitia, etiam excusa- remur per inaduertentiam, & passim: multi enim naturaliter, cùm mentiuntur, vel alia eiusmodi fa- ciunt, nihil cogitant de lege Dei, nec de turpitu- dine obiecti, & tunc opera illa non erunt peccata, sed tantùm moraliter mala; quia secundùm aduer- sarios peccatum dicit malitiam contrariam legi Dei cognitæ, vt talis, vel vincibiliter & culpabili- ter ignoratæ, vel non consideratæ: consequens est absurdum & parùm iustum: satis ergo est ad ratio- nem peccati esse aliquid repugnans rationi, quæ non potest non esse lex temporalis Dei, & non deriuari à lege æterna Dei, & ita cùm peccatum definitur per cōtrarietatem ad legem Dei, defini- tio est descriptiua per proprietatem, quæ nec de potentia absoluta potest à peccato separari: non verò quidditatiua data per essentialia, nisi lex Dei sumatur materialiter, scilicet, pro ratione, quæ re- uera est lex Dei, sed licèt non esset lex Dei, adhuc esset lex, & illi repugnare non solùm esset ma- lum morale; sed etiam peccatum cum eadem ma- litia, quam modò habet in eo, qui considerat esse contra legem Dei. Dices in hoc homine habet contemptum, & iniuriam Dei, iuxta Basilium in id Psalm. 28. Af- temptum, nec iniuriam Dei: ergo non haberet omnino eandem malitiam. Respondeo contem- ptum, qui est in eo, qui peccat cum notitia forma- li legis Dei, non semper esse formalem: alioqui semper esset speciale peccatum, quod est contra omnes: sed virtuale, & implicitum inclusum in- trinsecè in omni malitia: quia enim ratio nostra est lex naturalis, & participatio legis æternæ Dei, virtute, & implicitè est contra legem Dei, & qui- dam quasi contemptus Dei formaliter, vel virtu- te, volentis nos obligare per rationem naturalem eodem gradu, quo obligaret ratio naturalis, si à Deo non dimanaret. Et hic contemptus virtutis, quantùm ad totam suam malitiam est in eo, qui inuincibiliter ignorat, vel non considerat Deum, & daretur, licèt non esset lex Dei, nec Deus ipse in mundo: qua tota eius malitia est esse contra ratio- nem in tali materia, imò & tunc quodammodo esset contemptus Dei, & legis eius, quia si existe- rent, per tale peccatum offenderentur, vnde pec- catum, quantùm in se esset, offenderet Deum, & legem eius, sicut modò, & ita eandem contrahe- ret malitiam. @@0@ @@1@ telligatur, quod dixere Greg. II. dist. 34. q. 1. art. 2. corol. 2. Gabr. dist. 35. q. 1. art. 1. Almainus 3. moral. c. 16. Cordub. lib. 3. q. 10. ad 2. duplicem esse legem; vnam propriè imperantem, & hanc semper requi- rere voluntatem Superioris, quia vel est voluntas obligandi, vel eius intimatio; aliam indicantem, seu ostendentem, quæ obligat solùm ostendendo, & huiusmodi esse rationem, & legem naturalem, ac proinde non requirere primò, & quantùm est ex ratione legis, voluntatem Superioris. Hoc ve- rum est loquendo de lege præcipiente, in maxima proprietate: sic enim lex præcipiens inuoluit Su- perioris voluntatem, & sic Victoria relectione de homicidio num. 15. & alij dicunt, aliqua esse pro- hibita, quia mala: aliqua verò mala, quia prohibi- ta; tamen latiùs etiam lex indicans, verè est præ- ceptum, & imperium, quatenus est regula neces- sariò sequenda, vt opus sit rectum, seu quatenus habet vim obligandi. Regulæ necessariò seruandæ in vnaquaque arte, præcepta dicuntur, vt patet 3. polit. cap. 7. ergo similiter regulæ necessariò ser- uandæ in moribus. Oppones; quia lex naturæ est imperium pro- priè dictum: sed imperium propriè dictum est di- stinctum à iudicio; vt tractatu 6. diximus cum di- uo Thoma quæst. 17. ergo lex naturæ non consi- stit in iudicio: sed in imperio, quo intellectus di- cit, fac hoc. Ita docent nonnulli Thomistæ, non so- lùm de lege naturæ; sed de omnibus aliis. Quod malè aliqui reiiciunt, putantes, in intellectu nullũ esse imperium distinctum à iudicio: nam esse ostẽ- dimus loco citato. Quia cùm interiori suæ poten- tiæ, vel alteri homini homo dicit, fac hoc, locutio illa non est actus voluntatis: nam ad illam non pertiner interiùs loqui: ergo intellectus: sed nihil affirmat, aut negat, ergo non est iudicium, sed alius actus intellectus, & idem est de interna locutione deprecatiua vel promissiua, da hoc; vel,
(de oratione quæst. 2.) meliùs ergo illud reiici- tur: quia imperium illud, cùm non ostendat ne- cessitatem, nec turpitudinẽ obiecti, nec inuoluat voluntatem obligandi in potente obligare, nullo modo obligat, ergo per se non est lex naturæ, aut alia. Confirmatur, quia sine illo potest dari iudi- cium de necessitate l. turpitudme obiecti: quod iudicium obligat, quia scienti bonum, & non facienti,
datur lex naturæ: econtrà verò, etiamsi detur tale imperium sine iudicio, de necessitate, vel turpitu- dine obiecti, nulla est obligatio: ergo imperium illud per se sumptum, non est lex naturæ. Adde, nec esse legem æternam: quia lex æterna non obli- gat, nisi media lege positiua, humana, vel diuina, vel media lege naturali: ad has autem non est ne- cessarium imperium illud in Deo, sed satis est communicare nobis cognitionem honestatis, & turpitudinis, & per se, vel per Principes velle obli- gare nos, & nobis intimare hanc voluntatem: ergo illud imperium non est necessariũ ad legem æter- nam: imò cùm non intelligatur ab homine, quor- sum ad illũ dirigeretur? & quomodo ipsum obli- garet? De lege positiua statim dicā, non requirere essentialiter aut necessariò huiusmodi imperium. Tertia conclusio: lex positiua, siue humana, si- ue diuina, non consistit essentialiter in imperio interno strictissimè dicto, quo legislator interiùs<-P>@@ <-P>dicat subdito, fac hoc, neque requirit necessariò il- lud. Est contra aliquos recentiores, qui omnem legem in illo imperio distincto à iudicio consti- tuunt. Sed pro nobis sunt, Valentia disput. 7. quæ- stione 1. puncto 2. & alij, dicentes, legem in iudi- cio rationis practicæ consistere. Idem de lege po- sitiua tenent Vazquez & Azor citati sectione prę cedenti, pro secunda sententia: imò auctores il- lius sententiæ ferè omnes docent, legem, opinio- némque in iudicio consistere: quod etiam colligi- tur ex diuo Thoma quæst. 90. art. 1. ad secundum, dicente, Leges esse propositiones practicas: propositio autem non est imperium distinctum à iudicio, sed est iudicium, ergo, &c. & quæst. 9. artic. 1. & 3. ait, Leges esse dictamina rationis practicæ, & eodem art. 3. leges naturales esse principia practica, & le- ges humanas esse conclusiones: principia autem & conclusiones mentales sunt iudicia, & non im- peria, ergo, &c. Ratione probatur: quia obligatio legis positiuæ à sola potestate, & voluntate obli- gandi subdito notificata pendet, non verò ab illo actu imperij, quia etiam si superior interiùs vel exteriùs dicat, fac hoc, si non habeat animum obli- gandi, vel illum mihi non manifestet, non erit ve- rum præceptum, nec lex: econtrà verò, etiam si non dicat expressè interiùs, nec exteriùs, fac hoc, sed solùm habeat, & exprimat animum obligandi: subditus manebit obligatus: quia seruus sciens vo- luntatem domini sui & non faciens, plagis vapulabit multis, vt dicitur Luc. 12. & quia qui potest, & vult obligare, & voluntatem suam manifestat, hoc ipso obligat: ergo ille actus imperij nec sufficit, nec est necessarius ad obligandum. Vnde fallitur Sotus 1. iust. q. 1. art. 1. si velit, in imperio illo, fac hoc, distincto à iudicio, legẽ essen- tialiter consistere: & præterea sibi aduersatur di- cẽs, cōsistere, in propositione imperatiui, faciendũ est hoc: nā hęc propositio, & quæcumq; alia indica- tiui est: propositio enim definitur, Oratio verũ, vel falsum significans indicando. Clariùs autem, legem essentialiter cōsistere in tali imperio, docuit Con- radus q. 90. art. 1. §. & cōfirmatur, & Medina eo. art. Obiicies D. Tho. q. 92. art. 2. dicentẽ, Sicut enun- ciatio est rationis dictamen per modum enúnciandi, ita & lex per modum præcipiendi: ergo sentit legem nō esse enunciationem, ac proinde nec iudicium, sed imperium strictè sumptum, & distinctũ à iudicio. Respōdeo D. Tho. non velle, quòd lex nō sit iudi- cium: sed quòd potest supponere pro pręcepto di- stincto à iudicio, & pro iudicio practico, quod ve- rè sit præceptum; quod iudicium quale esse debeat statim dicemus. Et quidem legem Dei esse præce ptum, docet Geneb. Psal. 18. vers. 8. & Psal. 118. v. 2. & patet Deut. 6. & Matt. 22. Vnde Basil. Chrysost. Theophil. Alex. citati sect. præced. Aust. in id Psal. 77. Et suscitauit testimoniũ in lacob, & legem posuit in Israël, & ser. 13. de verbis Apost. Ambros. Gal. 1. & Iureconsultus l. 1. & 2. ff. de legib. & l. legis virtus, ff. eodem, legi tribuit præcipere, iubere, vetare, & prohibere, & concordat lex 5. tit. 1. part. 1. & legis- latores vtuntur verbo, iubemus, mandamus, & si- milibus. l. iubemus, C. de aduocat. diuers iudic. cap. cum omnes, & cap. ex parte, de const. & Accursius legem diffinit, Vt sit sanctio sancta, iubens honesta, prohibens contraria: eodem modo loquitur Plato Dialog. 1. de legibus, Aristo. 5. ethic. cap. 1. 2. & 10. & lib. 10. c. 9. & in proœmio Rhetoricæ ad Alexand. Cicero libris de legibus, Maximus Tirius ser. 14. &<-P> @@0@ @@1@ esse præceptum, & sic Conanus 1. comment. iuris c. 8. n. 7. in definitione legis præceptũ ponit: si autẽ lex est præceptum; ergo imperiũ: nam pręceptũ, & imperiũ esse idẽ, nemo ambigit, & ex Bernard. Ac- cursio, & aliis docetur cōmuniter in l. 1. ff. de legib. Quamuis autẽ imperium distinctũ à iudicio nō sit de essentia legis, nec ad illā necessariũ: si tamen de- tur, & voluntatem obligandi subdito manifestatā cōiunctā habeat, dicetur lex. Vnde Deus Exod. 20. verbis significantibus præceptũ strictè sumptũ, le- gem suam tradidit: Non habebis Deos alienos, &c. Quarta conclusio, iudicium, quo legislator iu- dicat, se velle obligare subditos, non est de essentia legis positiuæ, neque omninò necessariũ ad illam. Probatur: quia sine illo potest dari voluntas obli- gandi manifestata subdito per reuelationẽ diuinā, & tunc subditus maneret obligatus: Communiter tamen tale iudiciũ cōcurrit, exteriusq́; exprimitur per illa verba, volo obligare, vel similia: & pro illo iudicio vero, & habẽte coniunctā voluntatẽ obli- gandi exteriùs expressam, supponere potest lex; & sic verũ est, quod dicunt Azor & Vazquez legem esse iudiciũ, quo illa voluntas obligādi denuncia- tur. Nec est incōueniens legẽ supponere posse pro dicto iudicio, & pro imperio strictè sumpto, quā- nis nō sit de essentia legis, sed de integritate: Nam sic homo supponere potest pro partib. integralib. vt dicendo, homo est manus, pedes, caput & aliæ partes animatæ anima rationali, & domus suppo- nit pro lapidibus & lignis, &c. quæ sunt partes inte grales ipsius. Quinta conclusio, iudiciũ de honestate vel tur- pitudine obiecti, aut de conuenientia obligandi subditũ, nō est omninò necessariũ ad rationẽ legis. Probatur: nam etiā si Princeps iudicet, turpe esse quod præcipit, vel necessariũ ad honestatem, quod vetat, vel nō esse licitũ aut expediens obligare sub- ditos: si tamen, quātùm est in se, velit illos obliga- re, & hanc voluntatem illis manifestet, & reuerà iustũ, & bono cōmuni expediẽs est, quod pręcipit, & pręceptũ ipsum, vera lex est, & subditi id sciẽtes tenẽtur ei obedire, quia licèt aliud putet Princeps, tamẽ potest tunc subditos obligare, idq́; vult; ergo Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|