Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
legislatore humano: ideò non fuisse illi concessā à natura, nec à Deo, secus est de potestare dispẽsan- di, commutandi, irritandíque interna vota: nec enim est maximè necessaria, vt vidimus in mate- ria de voto: vbi etiam tractanimus, an vota pos- sint irritari directè, an vero sola impeditione ma- teriæ, & an quisque possit commutare propria vo- ta in maius vel æquale. Solùm hic nota primò, solutionem huius ar- gumenti assignari ab Azor, illo cap. 10. qui fortè videns insufficientem meritò secundam adiecit. Suarez etiam tertia parte, tomo 5. disputatione 4.<-P> @@0@ @@1@ quia illa manifestatio solùm est conditio necessa- ria ad vsum iurisdictionis immediatè cadit in actũ internum: ergo videtur etiam posse præcipi, pro- hiberi, & punin ab Ecclesia: vnde aliter respon- det Suarez argum. habere manifestam instantiam: nam pater potest irritare votum filij, & Prælatus vota religiosi: tamen non potest eorum actus internos præcipere, aut punire. Quod ergo attinet ad irritationem, est discrimẽ apertum: quia ad hāc non requiritur iurisdictio in actus internos, sed dominium in materiam, & personam, cuius obli- gatio pendet à voluntate patris, & Prælati, vnde irritatio etiam sine causa erit valida. Papa etiam potest antecedenter irritare vota, vt & cōtractum matrimonij clandestini, ob iurisdictionem, quam habet in personas, qua potest reddere eas inhabi- les ad obligandum se ex voluntate sua: & similiter dispensatio voti interni nō cadit directè in ipsum, sed in effectũ, scilicet obligationem, quæ mansit, quæ non est actus internus, sed morale quoddam vinculum ex causa à superiori relaxabile, eiusdem rationis cum eo quod manat ex voto externo: & deinde superiori dispensans in voto in nulla lege dispensat, sed potestate, & vice Dei cedit iuri, quod Deus ex tali voto acquisierat: & impertinens est, quod ex actu interno manauerit, quia hęc potestas non respicit per se causam, sed effectum ipsum. Aliam differentiam non contemnendam ponit Ioan. Med. quam Suarez approbat, quia minùs re- quiritur ad deobligandum quàm ad obligandum: & ad suauitatem Dei pertinet dare potestatem ad tollendam, non verò ad ponendam obligationem actus interni, quia odia restringi, fauores conuenit ampliari. Respondet, quantùm verò attinet ad confessio- nem peccatorum cordis, Vazquez, circa cōfessio- nem duo esse præcepta diuina, alterum est nega- tiuum non confitendi vnum peccatum mortale sine alio: nec veniale sine mortali. Alterum est re- cipiendi Sacramentum pœnitentiæ, quod quan- tùm ad determinationem temporis est etiam Ec- clesiasticum: & quia de ratione huius Sacramenti est integritas confessionis, si quis taceret aliquod peccatum mortale aliis confessis, violaret vtrum- que præceptum diuinum & teneretur iterum ea- dem peccata confiteri: tamen si solùm tacetet pec- cata cordis, nō violaret præceptum Ecclesiæ, quod ad peccata cordis non se extendit: & ideo non in- curreret censuras, aut pœnas Ecclesiasticas. Hæc solutio valdè difficilis mihi est; nam Ec- clesia non solùm determinat tempus confitendi peccata mortalia externa, sed etiam interna, siue sint sola in homine, siue cum externis: ergo qui ea non confitetur siue alia habeat, & illa confiteatur, siue nulla alia habeat, violat præceptum Ecclesiæ, & sic potest eius censuras & pœnas incurrere: ne- que hoc est habere iurisdictionem in actus exte- riores, sed in eorum manifestationem. Sic Ecclesia potest obligare testem, doctores, vel alios, vt di- cant, quid sentiant, & iudicent de hac vel illa re, & vt suas sententias, vel artes alios doceant; & si non esset tam difficilis confessio, posset Ecclesia illam præcipere non minùs de internis quàm de exter- nis, præsertim occultissimis: sed ob eam difficulta- tem non potuit præcipi nisi à Deo, siue de peccatis internis siue de aliis: quamuis Suarez 3. part. tom. 4. dispu. 35. fect. 1. num. 18. dicat supposita institu-<-P>@@ <-P>tione Sacramenti pœnitentiæ Ecclesiam præcipe- re potuisse omnium peccatorum confessionem: licet modo præcepta de confessione, & eius inte- gritate, diuina sint, vt probat disp. 22. sect. 1. & disp. 35. sect. 1. nu. 4. determinatio verò temporis fit ab Ecclesia disp. 36. sect. 1. nu. 4. Vndè rectè Azor suprà ait, quod cōfessio, quam Ecclesia præcipit, determinādo ius diuinum, com- prehendit etiam peccata interna, & simpliciter omnes docent, eum qui habet peccatum mortale, & illud non confitetur, violare Ecclesiæ præce- ptum, & incurrere excōmunicationem, si feratur contra eos, qui eo anno confessi non fuerint. Et certè licèt hic defectus confessionis esset so- lùm contra legem diuinam, si sciretur ab Ecclesia ex confessione rei in iudicio, vel ex testibus, qui ab eo audierũt, possit Ecclesia illum punire, si non censutis, quia hæ solùm feruntur in contumaces Ecclesię, aliis pœnis; sicut alia peccata quę pærcisè sunt contra leges diuinas, vel ciuiles, quorum pu- nitio ad salutem animatum esset necessaria, & non pertineret ad alios superiores (vt hæc non pertine- ret) vel ab illis negligeretur, sic etiam potest Pon- tifex reseruare sibi absolutionem aliquorum pec- catorum etiam internorum, quia habet iurisdi- ctionem à Deo ad absoluendum ab illis, & hanc potest dare aliis eum limitatione, vel si alñs est concessa sine interuentu illius, potest eam restrin- gere: quia expedit in Summo Pontifice esse hanc potestatem, non tamen præcipiendi, prohibendi, aut puniendi actus internos. Eandem solutionem quantum ad reseruationem verbis æquiualenti- bus habet Azor supra. Ad 6. iam dictum est in solutione. 1. arg. Ad 7. Rectè respondet Vazquez disp. 160. c. 5. n. 22. cũ Simanca tit. 42. sæpè citato, cũ qui cōfitetur se in hæresim interiùs consensisse, non incurrere excommunicationem, & pœnas Ecclesiæ: quia hoc non est hæresim affirmare, aut profiteri, sed refer- re quid olim senserit, quod potest esse actus me- ritorius, aut etiā obligatorius, vt in cōtessione Sa- cramentali, & in foro externo, quando propter indicia, aut semiplenam probationem iuridicè in- terrogatur ad inuestigandum, an incurrerit censu- ram, nec ne; nam ob hæresim merè externā, si in- telligatur non habuisse assensum internũ, sed metu protulisse sententiam hæreticam, non censebitur excommunicatus, sed si verè fuit hæreticus inte- rior, & exterior, Ecclesia non punit hæresim in- ternam sed externā solam cum hac benigna cōdi- tione, & restrictione, si ei fuit coniuncta hæresis interna, sicut in simili diximus in solutione primi argumenti: si verò ille manifestet hæresim, quam tunc habet, dicendo se credere Deũ non esse trinũ, Ioan. Medina putat nō incurrere excōmunicatio- nem quia coactus à Superiore verè ait se ita cre- dere. Hoc tamen meritò refellit Suarez 3 par. to. 5. disp. 4. sect. 2. num. 14. quia licèt illa propositio sit vera relata ad conceptum dicentis, quia explicat conceptum quem habet: tamen est falsa, & hære- tica relata ad obiectum: & quamuis ille pareat su- periori præcipienti, vt fidem suam aperiat: peccat tamen quatenus violat præceptum non asserendi aliquid contra fidem: deberet igitur, vt vtrique præcepto satisfaceret, & fidem veram habere, & illam manifestare: itaque non pecccat manifestan- do fidem, quod ei præcipitur, sed affirmando fal- sum; quod ei est prohibitum.
@@0@ @@1@ nem de peccatis cordis, & de peccatis externis oc- cultissimis: nam peccata cordis sunt per se occulta, non verò alia: sæpe putat aliquis ea peccata non posse humana ratione cognosci, & fallitur; quia vi- detur ab aliis, vel auditur, vel manent aliqua signa, & indicia peccati commissi, ideo potestate huma- na puniri possunt per se loquendo, & solùm per accidens defectu probationis non poterunt pu- niri pœnis requirentibus causæ cognitionem, sed aliis, & ita expedit: non verò possunt humana po- testate puniri peccata cordis, etiamsi in iudicio ali- qua ratione probentur, quia hoc est per accidens & rarum, & talia peccata faciliùs committi solent & sine pœnis emendari, quando in corde ma- nent.
Adde, quòd difficillimum est cognoscere pro- prios actus internos, nempe an iudicium, quod homo habet, sit temerarium, & liberum: an in hac re intendat inanẽ gloriam, vel diuinam, vel alium ex finibus, qui ei obiiciuntur: ideo non expedit, vt potestas humana prohibeat, vel præcipiat aliquas intentiones, vel iudicia: esset enim mũdum replere scrupulis, & satis multi sunt, qui ex legibus natu- ralibus nascuntur: ergo non oportet, vt leges hu- manæ occasionem aliorum præbeant præcipien- do, vel prohibendo actus internos, in quibus pa- rum vtilis esset prohibitio, vel iussio. Ad nonum aliqui dicunt, confessarium non posse in satisfactionem iniungere pœnitenti ora- tionem mentalem, aut alium actum internum: sed cum forum sit internum, in quo peccata interna panduntur, & reus accusator est sui, & solùm agi- tur de salute animæ, puto imponi posse in pœni- tentiam actus internos, nec omnes partes Sacra- menti pœnitentiæ debẽt esse sensibiles: nam con- tritio, & intentio conferentis, & suscipientis sunt essentialiter requisitæ in hoc Sacramento, tamen spirituales sunt. Sic ergo satisfactio, quæ est pars integralis, aliquando poterit esse spiritualis. Ad primum confirmationem respondeo, Præla- tũ religionis non posse obligare ad orationẽ men- talem, nec ad pœnitẽtiam pro eius omissione con- fessa à subdito, nisi fortè ex pacto, vt dicitur latiùs ad decimum argumentum. Ad secundam confirmationẽ respondeo, Chri- sto vt homini communicatam esse potestatẽ obli- gandi ad actus internos, quia eius præcepta etiam lata per voluntatẽ humanam erant præcepta Dei: ideo decuit, vt personas & actus spirituales com- prehenderent, secus mandata puri hominis, quæ licet sint ordinata ad salutem spiritualem, expedit directè non attingant internos actus, nisi quando illi sunt necessarij ad valorem, vel obiectiuam ho- nestatem externorum, vt dictum est ad 3. vnde in illo verbo, quæcumque ligaueris, non est dicendum concessam fuisse Petro facultatem ad præcipienda interna, nisi in foro interno; sed externa conducen- tia ad cultus, gloriam, & honorem Dei, & salutem animarum, sicut principes sæculares possunt præ- cipere externa in ordine ad bonũ temporale Reip. patum autem refert, quòd verbum illud super ter- ram, referatur ad gubernatores cum Maldonato ibi, & Chrysost. 3. de Sacerd. vel ad gubernatos cum Suar. 3. par. tom. 4. disp. 53. sect. 1. nu. 1. & eo- dem modo Ioan. 21. Petro dicitur pasce oues meas, scilicet in foro externo, & interno iuxta naturam & conditionom cuiusque: ex quo patet ad tertiam<-P>@@ <-P>confirmationem responsio. Ad quartam confirmationem respondeo, tex- tum illum debere intelligi de voluntate efficaci, quę indirectè est prohibita ab Ecclesia: & ideo qui vellet non audire Missam in festo, peccaret contra præceptũ Ecclesiæ, sed illa voluntas, nisi in omis- sionem Missæ prorumperet, puniri non posset. Si- militer licèt peccata etiam cordis ranquam opera seruilia essent ab Ecclesia in die festo prohibita in opinione Scoti, & aliorum: ea tamen opinio falsa est, & iam antiquata, vt ait Vazquez disp. 160. ca. 4. nu. 19. & Suarez 3. par. tom. 5. disp. 4. sect. 2. num. 6. & licèt peccata omnia ex circumstantia aliquo- modo aggrauarentur, & contraherent aliquam malitiam contra religionem, vt indicat D. Tho- mas 2. quæst. 122. art. 4. tamen ea malitia solùm es- set cōtra ius diuinum præcipiens, vt diebus sacris honor, & reuerentia deferatur, vt & vasis & ve- stibus sacris. Sic etiam hoc arg. de die festo factũ ab Adriano soluit Ioannes Medina Cod. de orat. incest. tamen ea malitia solum esset contra ius diuinum, & quia esset merè interna, nō posset pu- niri ab Ecclesia. Ad quintam confirmationem respondeo, etiam ad rem moralem multùm pertinere, quòd pecca- tum sit per se aut per accidens occultum: nā quod est per se occultum, licèt per accidens probetur, vel pœna non requirat causæ cognitionem, non potest puniri, quia non fuit expediens, vt Deus vel natura concederet facultatẽ puniendi, prohi- bendi vel præcipiendi internos actus. Ad decimum argumentum respondeo, votum obedientiæ solum se extendere ad actus externos, quia hos solùm potest præcipere superior, si quis verò vouisset, se facturum quidquid supetior, non vt superior, sed vt persona priuata vellet, hoc vo- tum sub hac ratione non diceretur propriè vorum obedientiæ: tamen implendum esset, non ex iure humano præcipiẽte actus internos, sed ex iure di- uino, & naturali præcipiente, vt vota impleantur. Simile est, siquis promisisset alicui homini, etiamsi supetior non esset facturum se quidquid ille vel- let, etiam internum: ad id enim si esset alteri vtile, & cōmodum, posset obligari de iustitia. Tamẽ po- testas humana gubernatiua Reip. non potest obli- gare ad internos actus, quia hæc se extẽdit etiā ad partes Reip. quę ex pacto nō se obligarunt, sed vel merè negatiuè se habuerũt, vel dissenserũt, vel tũc non erant in rerum natura, aut saltem in Repub. hi ergo nec ex pacto nec ex potestate gubernati- ua poterunt ad actus internos obligari: estò alij ex pacto obligari de iustitia commutatiua possent. Alij ad argumentum respondent etiam ratione voti obedientiæ non posse superiorem præcipere actum merè internum, quamuis posset prohibere externos actus interni impeditiuos. Fauet D. Tho- mas 2. 2. q. 104. art. 5. generatim dicens, hominem homo potest absolutè vouere Deo actum mere internum: ergo potest illum vouere sub conditio- ne, si prælatus iniunxerit, quia hoc non est diffici- lius, nec minus honestatum, quàm primum. Hoc autem virtualiter est vouere obedientiam in inter- nis: ergo supposito tali voto potest superior præ- cipere ei actũ internum: nec est simile de iurisdi- ctione, quæ solum data est quantum expedit ad bonum commune: hoc autem præceptum funda- tur in promissione facta. An verò de facto hæc sit<-P> @@0@ @@1@ la cuiuscumque religionis: quia iuxta doctrinam D. Thomæ, & communem, non omnes religio- si vouent candem obedientiam, sed singuli secun- dùm suam regulam: ideo si regula præcipit vel cō- sulit actus mentales, vel significat prælatos posse illos iniungere: tunc eodem modo interpretandũ est obedientiæ votum, vt scilicet possint prælati ad tales actus obligare: rectè autem faciunt nun- quam obligando, propter periculum, satis erit vo- calem orationem præcipere. Nego tamen in nullo voto obedientiæ comprehendi actus merè internos: rationem iam assignaui.
------------------------------------------------------------ An modus implendi legem, seu præceptum cadat sub lege, aut præcepto. mò, aliquis modus virtutis, id est, vt actus scienter fiat, cadit sub præcepto diuino & humano. Secundò, modus virtutis, qui est fieri ex electione, id est, propter honestum finem, non cadit sub præcepto huma- no, quia lex humana non potest præcipere actus internos, bene tamen sub diuino. Tertiò, fieri fir- miter, & immobiliter non cadit sub præcepto hu- mano nec diuino, quia prouenit ex habitu; ex quo operari nō tenemur. Circa primum dictum Nota, sub præcepto etiam humano cadere modum, prę- cipit enim lex diuina & humana, ne homo sciẽter occidat, ne scienter Missā omittat, &c. itẽ vt scien- ter & humano modo assistat Missæ: non enim sa- tisfaceret, qui ebrius, amens, vel dormiens Missæ adesset, sed teneretur audire aliam Missam, vt do- cent Medina, & omnes recentiores, illo artic. 9 & Sotus 3. iust. quæst. 3. art. 9. Sed dubium est, an qui scienter facit opus legis, nesciens tamen se ad id lege teneri, aut non intendens legi, seu præcepto satisfacere, illi satisfaciat, vt si quis adsit sacro in die festo, ignorans an sit festum, aut cum intentio- ne audiendi aliam Missam, qua præcepto satisfa- ciat. Med. cap. de oratio. tract. 6. quæst. 16. de horis canonicis recitandis censet, illum non satisfacere præcepto, sed debere aliam Missam audire: sicut si debens centum, dat creditori centũ sine animo soluendi, debet soluere centum: idem tenet Na- uarrus cap. quando, notab. sen cap. 13. num. 26. & 27. & notab. 16. num. 73. & 74. imo addit, si incepit recipere animo satisfaciendi præcepto, & interru- pit cum intentione reincipiendi, debere reincipe- re: quod etiam tenet notab. 20. num. 37. sed falsum & durum putāt alij: quia prior pars ducta est cum animo satisfaciẽdi præcepto, sicut & secũda ergo non est repetenda. Suarez autẽ 3. part. to. 3. disp. 88. sect. 3. ait, primò necessariam esse voluntatem au- diendi Missam: si enim quis coactus adesset, non impleret præceptum: quia non obediret: & sic ait, verum esse quod docet Antoninus 2. par. tit. 9. cap. 10. §. 1. seruos, discipulos, vel similes Missę præsen- tes quasi coactos à dominis, vel pædagogis, aliàs non abfuturos, nō implere præceptum. Quod ve- rum censet Suar. si illi adsint cum voluntate actua- li, aliàs non audiendi Missam, maximè si ob illam sint distracti: secus si non illam habeant: esto vera esset illa conditionalis, si non cogerentur, non ad- essent. Imò etiamsi antea voluntatem illam præ- cepto repugnantem habuissent: si tamen posteà<-P>@@ <-P>voluntariè, & attentè audiunt, præcepto satisfa- ciunt. Secundò, docet Suares necesse esse, vt cum voluntate audiendi Missam non coniungatur vo- luntas formalis contraria præcepto, quod per eam non obediretur: vt si quis dum ex deuotione Mis- sam audit in die festo, hunc actum haberet, nolo hac Missa implere præceptum, & in illa actuali voluntate persistat, non implet præceptum. Obii- cies: ergo teneretur aliam Missam audire. Respon- det Suares, aliquos concedere: sed probabilius esse non manere hanc obligationem secluso voto, sed sufficere mutari voluntatem intra tempus præce- pti, & velle auditione præcedentis Missæ satisfa- cere: quia illa auditio fuit voluntaria, humana, & moralis, & habuit totum id quod ad substantiam præcepti necessarium fuit, neque id potuit excludi per intentionem audiendi ex deuotione & nō ex præcepto, & solum illi defuit obedientia volunta- tis: quare si hæc postea adueniat, satis erit: & hanc ait Suares esse communem opinionem in materia de legibus. Tertiò docet, si non adsit voluntas cō- traria præcepto, sufficit autẽ ad satisfaciendũ præ- cepto voluntas audiendi Missam, etiamsi formali- ter nō intendat satisfacere præcepto. Omnis enim qui non excludit, censetur virtualiter habere vo- luntatem satisfaciendi præcepto, per actũ caden- tem sub præcepto. Vnde infert, eum qui mane au- diuit Missam ex deuotione, & putauit non esse diẽ festi, licet postea id sciat, non teneri ad aliam Mis- sam audiendam, sed ad summum ad volendum satisfacere ex præcepto per priorem actũ, quam- uis nec in rigore hoc sit necessarium, sed solùm, vt iudicet se satisfecisse præcepto. Hæc Suares. Vazquez autem quæst. 100. art. 9. dub. 1. ait, non esse necessariam scientiam præcepti, nec intentio- nem illud implendi: sed satis esse, si opus fiat scien- ter, & ex libera electione: lex enim Missam audiẽ- di sufficienter videtur seruari, si audiatur Missa, vt debet audiri, scilicet tempore, & attentione requi- sita: scientia autem præcepti nihil refert, quia nō cadit sub præcepto, similiter nec intentio expressa satisfaciendi illi: nec officit habere expressam in- tentionem non satisfaciendi præcepto per tale opus: sicut enim nemo imponit sibi præceptum, ita nemo potest prorogare eius obligationẽ, post- quam adhibitum est opus præcepti: non ergo te- netur iterum Missam audire, vel alium habere actum, nisi fortè id vouerit. Hoc idem meritò te- net Valentia 2. 2. disp. quæst. 2. agens de recitatio- ne horarum; nonnulli recentiores, quibus placet Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|