Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
hanc legem Pop. Romanus accepit? Quid? Promulgata fuit? Quid? non antea lata, quàm scripta? Non antea factam videmus quàm futuram? & oratione pro Lu- cio Flacco, ômorem præclarum, disciplinámque, quam à maioribus accepimus, siquidem teneremus: sed nescio, quo pacto iam de manibus elabitur: nullam enim illi no- stri sapientissimi, & sanctissimi viri vim concionis esse voluerunt, quæ scisceret plebs, aut quæ populus iuberet, submota concione distributis partibus, tributim, & cen- turiatim, descriptis ordinibus, classibus, ætatibus, auditis auctoribus re multos dies promulgata, & cognita iuberi, vetaríque voluerunt, hoc est trino nundino po- pulo pro rostris proposita. Cæterũ cùm legibus Romanorũ tota ferè Chri- stiana Resp. soluta sit, vt testatur Viues lib. 7. de caus. versus finem: illa maximè de promulgatio- ne, quæ florente Cicerone è manibus labebatur, & cùm Romana Resp. omne suum imperium, & potestatem in imperatorem transtulerit, penitus elapsa est: neque talis promulgatio necessaria est<-P> @@0@ @@1@ nes conueniunt, sed aliquam solemnem promul- gationem requiri, probant aliqui ex l. leges sacra- tissimæ C. de legib. vbi dicitur leges sacratissimæ, quæ constringuũt hominum vitas, intelligi ab hominibus de- bent, vt vniuersi præscripto carũ manifestiùs cognito, vel inhibita reclinent, vel permissa sectentur. Sed hoc te- stimonium non vrget, quia dici potest, cognosci debere, vt obligent quasi in actu secundo, ita vt non excusemur ab earum obseruatione: id verò necessarium non esse, vt leges sint, & obligent quasi in actu primo, id est, habeant vim obligan- di pro tempore, quo fuerint cognitæ. Magis fauet Auth. vt factæ nouæ constitutiones cap. 1. col- lat. 5. vbi Iustinianus inquit suas constitutiones ex tunc valere, cùm in communifactæ sunt mani- festæ, & Gratianus ca. in istis leges §. dist. 4. dicens, leges tunc institui, cùm promulgautur. Sed dici posset, hoc fuisse requisitum ex insti- tutione, aut voluntate Reip. Romanæ: non verò esse requisitumex natura rei; imò ex cap. 1. de po- stul. prælato. Panor. num. 9. & 10. quem sequitur Syluest. verbo lex quæst. 6. partic. 2. putat suffi- cere, quòd sit solemniter edita, puta in Consi- lio populi licet non sit publicè promulgata: idem videtur tenere Angel. verbo lex quæst. 12. Nam Innocentius III. in dicto cap. 1. de postul. præ- lato. expressè ait, vt quis teneatur ad obseruan- tiam alicuius legis, seu constitutionis suffice- re, si sciat esse solemniter editam, aut publicè pro- mulgatam: ergo non requiritur publica promul- gatio. Confirmatur: nam Deus eo ipso quod ha- beat voluntatem obligandi nos, eamque expri- mat sigillatim huic, & illi, & sic de aliis, singuli ita obligantur, vt peccent transgrediendo illud præ- ceptum, & eo ipso quod sit generale, licèt non sit generaliter, aut solemniter omnibus propositum, est verè lex, & omnes omninò obligat in actu pri- mo, & omnes illud scientes, etiam in actu secun- do: ergo idem est in præcepto humano: Cùm po- testas legislatiua humana sit participatio diuinæ, & ipsi assimiletur, nec est cur dicamus, non posse superiorem crearum obligare sola voluntate obli- gandi manifestata subdito per diuinam reuelatio- nem, aut saltem aliqua propositione externa, siue voluntas illa sit particularis, siue generalis: hæc enim diuersitas nihil referre videtur. Sed sicut in omnium sententia voluntas particularis obligan- di Petrum, quacumque via saltem externa & su- periore orta subdito innotescat, ipsum obligat; ita lex generalis obligat omnes, si eodem modo ad eorum notitiam perueniat, non simul, sed suc- cessiuè Sicut lex naturæ successiuè obligat omnes, à quibus cognoscitur hoc esse turpe, illud verò ne- cessarium, nec obligatio vnius pendet à cognitio- ne alterius. Propter hoc satis apparenter dicere quis posset, non esse necessarium ex natura rei hoc, vt volun- tas legislatoris omnes sigillatim obliget solemni- ter, aut publicè esse promulgatam, aut propositam, & manifestatam, sed sufficere ex natura rei, quo- modocumque ipsam subditis innotescere, vt ipsos obliget, quamuis fortasse non habebit rationem legis, sed mandati tantùm particularis, donec vel multis innotescat, vel saltem ista sit proposita, vt facilè possit ad multorum notitiam deuenire. Quod si ita est, concedendum erit primò, stando in solo iure naturę, si voluntas legislatoris de obli-<-P>@@ <-P>gando populo ad aliquid, innotesceret alicui per reuelationem interiùs sibi factā immediatè à Deo, vel medio Angelo, manereobligatum, & peccare si non obediat: quod confirmari posset, tum ex opinione dicentium promissione interna homi- nem posse se alteri homini obligare: nam si actu merè interno potest obligare se alteri, cur non poterit, si est superior, alterum sibi obligare solo præcepto interno, ita vt alter teneatur illud exe- qui quacumque ratione ad eius notitiam perue- niat. Tum ex opinione asserentium lege humana posse obligari hominem ad actum merè inter- num, & propter actum merè internum posse ex- communicari, & aliis pœnis puniri. Si enim actus internus potest esse materia legis humanæ etiam punitiuæ, cur non poterit lex esse humana & obli- gare omnes ad quorum postea notitiam venerit, siue legislator sit superstes, cum primùm eius vo- luntas cognoscitur, siue iam defunctus? Si autem nolis hoc primum corollarium admittere: quia cùm homines sint corporei, nō videntur posse se, aut alios obligare, siue præceptis, siue promissio- nibus merè internis, & spiritualibus, saltem dicere poterit volũtatem superioris quacumque ratione exteriùs manifestetur subdito, posse ipsum obli- gare, siue sit generalis, & ad plures pertinens, siue ad vnum, vel alterum dumtaxat. Sic enim peccatũ quodcumque exterius, quantumcumque occultum, potest puniri ab homine excommuni- catione, & aliis pœnis; quare stando in lege natu- ræ Respublica penitus libera, aut principes, vel collegium senatorum, vel optimatum, in quod totam suam potestatem transtulisset, posset obli- gare singulas personas populi scriptura aliqua continente, vt omnes, ad quorum notitiam per- ueniret, siue ante, siue potest mortem ipsius, tale quid facerent; & tale præceptum esset vera lex. Idemque esset, si vice literarum præco, vel ma- nu scriptarum, aut aliis signis externis saltem ad id institutis, suam voluntatem legislator explic$unclearsset. aut alius de mandato, ant admissione ipsius: aut etiam mera sua voluntate sine legislatoris com- missione; eò quòd eius voluntatem reuelatione, aut alia via sciret, & persuadere subditis posset. Sic aliqui Theologi recentiores, ex familia nostra, dicunt, licet de essentia legis humanæ sit aliqua denuntiatio, non tamen solemnis promulgatio, & citant pro se, Syluam titulo de beneficiis quæst. 22. Ludouicum Gomez in proœmio ad regulas Cancellar. quæst. 2. & suadetur: nam tales sunt veræ leges, tamen non promulgantur publicè, & solemniter. Quamuis autem stando in lege natu- ræ dicetetur satis esse ad rationem legis humanæ, sic esse propositam subditis legislatoris volunta- tem, tamen stando in iure humano dicendum esset requiri promulgationem publicam, & solemnem: quia nulla Resp. dedit Principi, vel senatui suo potestatem aliter faciendi leges, nec ipsa quæ est omninò libera, vult aliter leges suas valere: vel quia iure gentium omnes Respublicæ habent po- testatem legislatiuam restrictam prædicta condi- tione ob multa incommoda, quæ sequi possent, si leges, quæ sunt præcepta communia, & perpe- tua, sic clam, aut furtim fierent sine aliqua solemni publicatione, & promulgatione designata iam, & fixa in singulis Rebusp. quæ leges maiora in- conuenientia haberent, si essent irritatoriæ ele- ctionum, contractuum, aut aliorum huiusmodi;<-P> @@0@ @@1@ subditos statim, cùm lex fit, proponere, si fortè habet aliqua inconuenientia, vt lex tollatur, vel restringatur. Probabilius tamen existimo, iure naturæ esse irtitam omnem legem merè humanam, & quæ fit sola potestate humana, nisi talis lex sit publicè, & solemniter promulgata, quia natura nulli dat fa- cultatem cōdendi leges, nisi cùm illa limitatione, sicut nulli dat facultatem accedendi ad aliquam, nisi perpetuo contractu matrimonij se mutuò obligauerint, & similiter non dat facultatem ad contrahendum cum matre, vel sorore, aut alteri nupta, &c. Hanc sententiam amplector, quia vt proximè dicebam, magna incommoda sequeren- tur, si aliter leges ferrentur. Sed natura irritat actus humanos habentes magna incommoda, vt patet de matrimoniis factis in primo gradu, vel cum nuptis, vel per errorem personæ; & in aliis, ergo idem est de lege lata sine promulgatione, & so- lemnitate, in eandem sententiam, alio fundamen- to ducitur Vazquez disp. 155. cap. 2. Quia nimi- rum de ratione legis est, esse regulam, & impe- rium ex se aptum, vt applicetur ad operandum: tale autem non est præceptum superioris mente retentum, aut aliter propositum quàm solemni promulgatione: ergo sine solemni promulgatione non est lex. Sed oporteret ipsum manifestè proba- re minorem, vt sententiam, quàm dicit omnibus debere esse indubitatam nobis persuaderet. Con- firmare videtur eandem sententiam, quia in lege Princeps se gerit, & aliis imperat vt Princeps: hoc autem non potest facere sine solemni promulga- tione: ergo. Sed desideratur probatio minoris. Addit Vazquez solemnem promulgationem esse etiam de ratione legis diuinæ. Nisi quòd lex diuina obligaret quemlibet nostrum, si sola spiri- tuali notitia, innote sceret nobis mens, & volen- tas Dei: ille enim cùm sit Dominus animæ, & spiritus, imperium suum potest ad ipsum homi- nem deriuare sine vlla exteriori promulgatione, & absque illa veram vim legis habebit: in quibus verbis videtur sentire, de ratione legis humanæ esse promulgationem externā, diuinæ autem, pro- mulgationem abstrahendo ab interna, & externa: sed si omnis reuelatio interna est promulgatio in- terna, & sufficit ad legem, & obligationem diui- nam: cur non omnis notificatio externa etiamsi sigillatim, & successiuè fiat, erit promulgatio ex- terna, sufficiens ad legem humanam, & eius obli- gationem, sine aliqua solemni publicatione & promulgatione? Recurrendum ergo puto ad superiorem ratio- nem ab incommodis ductam. Quæ non prohibet, vt dicamus Deum posse dare potestatẽ ad ferendas aliter leges ciuiles aut Ecclesiasticas, quia non tenetur illa incommoda cauere, aut attendere: sed reuera nulli talem po- testatem dedisse: quia voluit ea incommoda ca- uere, sicut nulli dedit facultatem contrahendi ma- trimoniũ cum matre vel sorore, licet posset dare, & sic in aliis multis. Quod ergo igitur, commu- niter ab auctoribus initio citatis, præsertim D. Thom. Castro, Valentia, Nauarro, Azor, Soto promulgationem esse de essentia, vel substantia legis, non ita est intelligendum, vt nec de poten- tia Dei absolata possit esse lex humana sine so- lemni publicatione & promulgatione, sed quia de<-P>@@ <-P>potentia naturali nulla possit esse lex hemana sine tali promulgatione, eò quòd nec Deus, nec natura potestatem legislatiuam dedit, nisi ad ferendas eo modo leges, & ita sicut matrimonium cum alia priori viuente, & primi gradus consanguinitatis ex natura rei est impedimentum essentiale, aut sabstantiale ad matrimonium: ita defectus pro- mulgationis ad legem humanam. Rectè autem aduertit Vazquez, quamuis lex humana omninò requirat solemnem promulga- tionem in arbitrio: tamen supremorum princi- pum esse hac, vel illa solemnitate vti: Bullæ Pōti- ficiæ publicantur in campo floræ, & vnum exem- plar affigitur columnæ illius campi, alterum ad valuas Perri, & Pauli, alibi sunt aliæ solemnitates. Ad argumentum autem pro Panor. factum ex cap. 1. de postulo. pręl. Respondeo, particulam, aut non legi in aliquibus textibus, sed particulam, &: sic videtur legisse Armill. verbo, lex, num. 11. dum ex hoc cap. copulatiuè ait, ad legem requiri, quod sit solemniter edita, & publicè promulgata: & licèt legamus, aut, non sequitur, ea esse distincta: & alterutrum sufficere, nam particula, aut, eo lo- co, vt & aliis multis expositiuè videtur poni, nam idem esse videtur legem solemniter edi; & publi- cè promulgari, præsertim si solemniter edi, vt di- xit Panorm. est in conuentu, seu concilio populi fieri, & licèt daremus hæc duo esse distincta, sen- sus Pontificis esset satis esse hoc, aut saltem satis esse illud: & hoc non esset affirmare quodlibet eo- rum sufficere: male ergo Panorm. suprà, quem vi- detur sequi Andreas ab Exea rubr. de constit. num. 206. dixit, satis esse solemnem editionem, sine promulgatione publica. Quem his verbis refert & refellit Decius cap. 1. de postulat. prælat. num. 17. & 18. not. 15. Dum alternatiuè text. loquitur, se- cundùm Abbatem colligitur, quòd constitutio edita solemniter, ligat antequàm publicè promul- getur. Ex quo infert, quòd cōstitutio edita solem- niter in Cōcilio populi statim ligat, licet promul- gata non fuerit. Sed certè illud dictum videtur dubitabile: quia licet solemniter edita fuerit con- stitutio in Concilio, intentio statuentium vide- tur fuisse, quòd ligat, non tunc præcisè, sed post publicationem secũdùm naturam constitutionis: argumenta textus in l. qui habenti in princip. ff. de acquiren. possess. & absurdum esset, quòd qui fuis- sent in Concilio, statim obligarentur ad obserua- tionem constitutionis, & non alij. Non obstat textus in illa alternatiua, aut, quia aliqui libri ha- bent copulam, & quandoq́ue reperitur quòd al- ternatiua ponatur pro copulatiua l. cum quidam, C. de verborum signif. & etiam quandoq́ue poni- tur, aut, expositiuè, vt per glos. in l. penult. ff. de act. empt. in princip. Hactenus Decius: quem probat Nauarrus in summ. cap. 23. num. 40. in fin. & con- silio 1. de constit. quæst. 1. num. 3. Azor tom. 1. lib. 5. cap. 3. qu. 1. dicens, sententiam Panor. esse contra D. Thom. quæst. 90. art. 4. & Theologos 3. dist. 37. & communem opinionem, quæ promulgationem requirit. Ad illud autem argumentum de regulis Can- cellariæ, respōdent aliqui, regulas Cācellatiæ non tam de nouo edi, quàm continuari, & quia iam de vsu illo constat, illam censeri virtualem promul- gationem, seu satis publicam intimationem, quia si huiusmodi non esset, posset quidem talis volun- tas principis priuatim cognita habere vim & ra-<-P> @@0@ @@1@ dictæ, & publicæ legis. Melius tamen dicitur regulas Cancellariæ, non esse propriè leges, quia expirant mortuo Pontifice, donec à successore confirmentur, vt patet ex earum præfatione ver- bo suo tempore, & ideò ordinarij liberè possunt de beneficiis reseruatis disponere, donec fuerint confirmatæ à successore Pontifice, vt ait Gomez in præfatione ipsarum regul. Rebuf. in praxi be- neficiali, & additione ad regulas Cancellariæ, in princip. & posteà in gloss. verbo, suo tempore, Au- fredus decisione 445. Geminian. consil. 93. Molina in voce, & alij iurisp. consulti. Addimus has regu- las teste Rebuf. in gloss cit. verbo ex tunc publica- ri in Cancellaria, & obligare scientes à die publi- cationis: ignorantes verò post duos menses. Nec oportet alibi promulgari, quia solùm sunt instru- ctiones datæ à Pontifice pro officialibus Cancel- lariæ. Quod dictum est de lege, dicendum de eius in- terpretatione, nempe vim legis non habere nisi etiam promulgetur. Quia idem iudicium videtur esse de lege, & de eius interpretatione auctorita- tiua, & habente vim legis. Quamuis Emanuel to. 1. quæstionum regularium, quæst. 11. art. 2. vt de- fendat declarationes congregationis cardinalium, quæ non sunt promulgatæ, habere nihilominus vim legis generalis, dicat legem non habere vim nisi promulgetur, secus tamen eius interpretatio- nem vt latè retulimus disp. 2. sect. 9. ------------------------------------------------------------ Vtrùm vna legis promulgatio in curia principis sufficiat, ad omnes eius subditos obligandos. Imperatoris, sed etiam Pontificia, vt ligent in singulis prouinciis, necesse esse, vt in singulis promulgentur, & non satis esse, in curia promulgari: imò neque elapsos esse duos menses à solemni promulgatione in Curia, Pan. cap. cognoscentes quod est 2. de constit. num. 7. ad finem, Felin. ibi, nu. 7. Decius ibi, in 2. lectura num. 44. aliàs n. 6. ci- tans Innocentium eodem c. colum. 3. idem tenent Cardi. Zabarella eodem cap. num. 4. quæst. 6. Imo- la Anto. de Butrio, Henric. Boic. Ioann. Lignanus, Beroius, & alij eodem cap. Angel. verbo lex, num. 13. Sa numer. 9. Medina hic quæst. 90. art. 4. dub. 1. post 2. con. & dub. vlt. con. 5. Conrad. eod. art. ad 2. Sotus 1. Iust. quæst. 1. art. 4. §. at verò de sum. Pont. Palac. 3. d. 37. disput. 1. §. didicisti, Syluester Aldob. in addition. ad Decium suprà litt. B, vbi se con- suluisse testatur, regulæ cancellariæ de publican- dis resignationibus non esse satisfactum, per pu- blicationem factam in curia Romana. Hanc sen- tentiam tribuunt aliqui Caietano 90. artic. 4. Sed bene Azor tom. 1. lib. 3. cap. 3. quæst. 2. & Vaz quez disp. 156. cap. 1. in fine, negant Caietanum fuisse huius sententiæ: solùm enim dixit, non suf- ficere promulgationem in curia, vt longè ab ea di- stantes non possint ignorantiam inuicibilem ha- bere, & per illam excusari: imò Nauarrus consil. 1. de const. quæst. 4. num. 20. ex verbis Caiet. colligit oppositam senten. Hanc tamen sententiam tenet<-P>@@ <-P>apertè Molina tom. 2. de iust. tract. 2. disp. 395. §. se- cundò ducor, & sequentibus, licet cum aliquibus limitationibus, quas infra referemus, Suadetur primò, quia leges imperatoris non habent vim in siugulis prouinciis, nisi in singulis promulgentur auth. vt factæ nouæ constitutiones collat. 5. cap. 1. ergo nec leges Pontificis. Par enim, aut maior ratio de his, quia ad populos magis di- stantes feruntur: Maximè quod iuri ciuili stan- dum est, quandò iure canonico contrarium statu- rum non est, arg. cap. 1. de noui op. nunciatio. vbi Innoc. III. ait: Quia verò sicut leges non dedignantur sacros canones imitari: ita & sacrorũ statuta canonum Principum constitutionibus adiuuantur, & cap. si in adiutorium d. 10. Augustinus ait, Si in adiutorium vestrum terreni imperij leges assumendas putatis, non reprehendimus: nam fecit hoc Paulus cùm aduersus in- iuriosos Romanum ciuem se esse testatur. Secundò, quia Innocentius III. c. cum infirmi- tas de pœnit. & remissio. ait, si quis autem medico-
etiam constitutio Papæ non ligat in diœcesibus, vbi promulgara non fuerit. Tertiò, propterea in multis locis consilij Tri- dent. leges non seruantur, quia ibi non fuerunt promulgatæ. Quartò quin earum, imò iniustum est, vt lex irritans, verbi gratia, matrimonia, aliósve contra- ctus, testamenta, legata, aliásque similes deposi- tiones, aut electiones, præsentationes, &c. vim ha- beat in locis valdè distantibus à curia, vbi morali- ter loquendo, nec per duos, nec per plures menses sciri potest, & sic multa eiusmodi acta erunt nulla, non sine magno detrimento multorum: ergo vel lex non erit iusta, vel non erit mens legislatoris obligare antequā in prouinciis illis remotis pro- mulgetur. Quo argumento Molina contendere Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|