Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
partes non renuntient iuri suo non
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
testimonij si partes non renuntient iuri suo non tamen esse de substantia, quia absolutè loquendo separari potest ab actu. Sed hæc speculatio parum refert ad rem moralem, hîc enim de substantia vo- camus quidquid tam necessarium est ad valorem actus, vt hîc, & nunc fit, vt eius omissio reddat actum nullum: atque hoc modo argumentũ con- uincit aliquam circũstantiam, posse esse hoc mo- do necessariam, cui renuntiari possit, sicut erat an- nus probationis ante Trid. vnde in illo exemplo verum quidem est de substantia testimonij aliàs esse iuramentum non verò si partes renuntient. @@0@ @@1@ tas præscribitur, vt seruanda in ipsamet effectione actus, est substantialis: quando verò supponit actũ iam factum, est accidentaria. Hanc differentiam posuit Bart. l. vniuersa C. de precibus Imperatori offerendis, sequitur Panormitan. d. cap. quoniam frequenter num. 10. Felin. num. 4. qui alios refert; alios etiam refert Tiraq. suprà, num. 4. præsertim Baldum in Rubri. C. de rescind. vendit. Idem docet Syluest. ver. lex, qu. 28. dicens aduertendum est cum Panor. quòd non semper ex non obseruantia legis inducitur ispo iure nullitas, sed aliquando irritat ipso facto, aliquando pręstat causam irritā- di: si enim lex iubet aliquam solennitatem adhi- beri contractus, si actus fiat, actus est nullus ipso iure, vt in cap. siue ex 12. quæst. 2. & cap. auditis de elect. & in d. l. non dubium, & C. de test. l. hac cō- sultissima: si verò iubet aliquam solennitatem ad- hiberi post contractũ, vel alium actum perfectum, tunc si solennitas illa non interuenit, tunc non in- ducitur nullitas actus ipso iure, sed non valet in effectu, quia debet annullari, nisi aliud expressè caueatur in dispositione, &c. exempla sunt de so- lennitate requisita in testamento, cap. cum esses de testament, l. hac consultissima, C. qui testamen- ta facere possunt: vbi certus modus, & numerus testium ad testamentum postulatur in ipsomet actu. Idem est de solennitate requisita ad electio- nem, cap. quia propter. Aliquando verò postulat lex, vt testimonium antea factum insinuetur, vel quòd ex re vendita talis gabella soluatur, aliàs nul- la fit venditio, & talis solennitas, seu conditio di- citur subsequi actum. Ratio prioris partis est, quia quando forma in ipsomet actu postulatur, & addi- tur, vt aliàs actus non valeat; lex ipsa immediatè resistit valori actus, ideo talis forma substantialis censetur, prout nunc loquimur: alterius verò par- tis est: quia quando est posterior, supponit actum factum sine resistentia legis, consequenter validũ, ac proinde licet propter subsequentem omissio- nem videatur illum irritare, id est; per modum cu- iusdam pœnæ, quæ non statim infligitur, nisi ex- pressioribus verbis declaretur iuxta dicta de lege pœnali. Vnde hæc differentia intelligenda est, quando lex addit absolutè verbum, non valeat, vel aliud si- mile: quia si non illud addat, etiamsi in ipsomet actu solennitatem apponat, non sequitur esse sub- stantialem; nam etiam forma accidentalis inter- dum requiritur in ipsamet effectione, vt patet de solennitate excommunicationis, ca. 1. de sent. ex- comm. in 6. & ita loquuntur citati, qui tamen vi- dẽtur aliud membrum omisisse: nam interdum so- lennitas requiritur ante actum, vt in alienatione rerum Ecclesiasticarum prærequiritur tractatus, in electione inquisitio, vel informatio: existimo, ta- men iuxta mentem horũ auctorum hanc solenni- tatem antecedentem contineri in primo membro tanquam pertinentem ad substantiam actus, Bart. suprà, & in l. si ita quis §. ex lege ff. de verb. oblig. Ancaran. de sequestratione possessionis, & fru- ctuum. Et ratio est, quia actus censetur moraliter incipere à solennitate antecedente, & iam tunc lex resistit actioni, si aliter fiat. Hæc sententia est valde probabilis, & quoad secundum membrum de conditione subsequente est fauorabilis, & non indiget noua expositione. Quoad primum verò adhuc est difficilis: est<-P>@@ <-P>enim inter Doctores controuersia, an lex requirẽs in contractu certam solennitatem, & addens ver- ba irritantia, reddat actum statim nullum in con- scientia, vel tantùm in foro externo, vel mediante auctoritate iudicis. Prima opinio affirmat, talem contractum, si ni- hil contineat contra naturalem iustitiam validum esse, donec rescindatur: tenent multi, quos refert & sequitur Couarruuias commentario de alien. rerum Ecclesiastic. notab. 11. nu. 19. & comment. de spoliis, num. 6. quia tunc lex positiua fundatur in præsumptione: ideo si veritas non subsistit, ces- sat efficacia legis: & quia tunc in re factum est, quod lex intendit, verbi gratia, vt eligatur dignus, vel vt alienatio fiat in vtilitatem Ecclesiæ, ergo non est verisimile tunc legem irritare actum. Alia sententia ait, talem actum statim esse in cōscientia irritum, ita vt institutus in testamento minus so- lenni non possit tuta conscientia bona retinere, etiamsi de bonitate testatoris illi certissimè con- stet, & sic de aliis. Ita multi, quos refert, & sequi- tur Couarruuias, c. cum esses de testam. nu. 8. quia lex potest hoc facere, & per dicta verba satis de- clarat suam intentionem, nec habet alia, quibus explicare eam possit: nec fundatur in pręsumptio- ne, sed in morali ratione, quia illa irritatio necessa- ria est ad commune bonum, etiam cùm voluntas testatoris certissimè existat, nequis eo colore, & prętextu vsurpet bona, quando voluntas testatoris vel non existat, vel certa non sit, & hanc senten- tiam secuti sumus, Sect. 7. Sunt tamen nonnulli recentiores, qui existimāt in hoc non esse constituendam generalem regulā, sed materiam, & verba legum esse diligenter ex- pendenda, vt possit in particulari iudicium ferri, quod etiam videtur sensisse Molin. tom. 1. de iust. disp. 81. arbitrantur etiam valde probabilem esse distinctionem, quòd vel actus est publicæ admini- strationis, & potestatis, vt est electio prælati, & alienatio bonorum Ecclesiæ, & similes: vel est actus priuati dominij, & potestatis, vt actus con- dendi testamentum: in priori genere actuum, si lex addat solennitatem cùm verbo irritante, ipso iure, & in conscientia actum esse nullum, quia in valo- re suo pendet à publica potestate, & consequenter à iure, & à lege: ergo, si lex illi resistit etiam quoad valorem, statim est nullus in conscientia, præser- tim quia leges expressè ponunt irritationẽ, vt sup- ponimus, & non sunt pœnales, nec respiciunt bo- num priuatum, sed immediate bonum commune, & reuera non fundantur in falsa præsumptione: ergo statim efficiunt suum effectum, etiam in fo- ro interno: cuius signum est, quòd quilibet cōtra- hentium potest tuta conscientia recedere à tali contractu. At verò quando lex disponit de actu, qui per se solùm pendet ex priuato dominio, ac voluntate, regulariter non solet cum tanto rigore actũ irritare, sed solũ auferre illi vires in exteriori foro: & ideò nisi lex fuerit adeò expressa, vt aliter interpretari non possit, talis actus in cōscientia, nō est censendus irritus: patet in testamẽto minus so- lenni, quia non pendet per se ex publica potestate, nec ordinatur immediatè ad cōmune bonũ. Leges illæ consulunt priuato commodo cuiuscumq́ue, ideo non est verisimile velle annullare actum in reipsa, quando repugnat fini eiusdem legis: satis ergo est, quòd in exteriori foro neget actionem. Sed horum resolutio mihi non placet: sentio<-P> @@0@ @@1@ nō pendeat per se in suo valore à publica potesta- te, esse nullum: si lex ponit expressa verba irritan- tia, quia etiam tunc potest illum efficere nullum: & ita expedit ad occurrendum fraudibus, & alio- quin in exteriori foro esset iudicādus validus, si de testatoris, vel contrahentium voluntate constaret; consequens autem est falsum, ergo. Confirmatur, quia licet ille actus per se non pendeat à publica potestate, tamen ipsa potest limitare, & restringe- re potestatem priuatam: nullis autem verbis cla- rioribus potest eam exprimere, quàm dicendo, si non seruetur forma, actum esse nullum: ergo. Cō- firmatur iterum, quia si esset validus in conscien- tia, esset simpliciter, & absolutè validus, ergo ver- ba legis simpliciter essent falsa, seu inefficacia eius, quod significant. Quantùm ad hoc, proba dicta à quibusdam recentioribus in fine explicationis octauæ. In summa ergo, vel dans formam, dat etiam potestatem, & tunc etiamsi non addatur specia- lis tertius irritans, actus sine forma est nullus: vel forma supponit potestatem, & præscribit modum vtendi illa & tunc si non addat verba irritantia, actus est validus: si autem addat verba irritantia, forma, seu conditio requisita, supponit actum iam factum tunc nisi aliud lex expressè declaret, non irritare actũ ante sententiā iudicis, sed media illa: si verò solennitas postulatur in ipso actu vel an- tecedenter ad illum sub verbo irritante, actus est nullus forma deficiente, siue actus per se pendeat ex potestate publica siue ex priuata: & sunt qui di- cant nullam regulam esse certam, sed inspicienda verba, & circumstantias, & Doctorum inter- pretationes.
------------------------------------------------------------ An quando lex petit, vt aliquid fiat cum consilio ali- quorum, si secus fiat, vel contra maiorem con- sultorum partem, factum teneat. S. Augustini, quæ sic ait, loquens de Pro- uinciali, & visitatore, cùm ad determi-
primò, circa hāc constitutionem vtrum ordinatio facta sine collatione cũ dictis patribus sit irrita. Se- cundò, vtrum si fiat contra cōsilium maioris par- tis sit nulla. Tertiò, an saltem extra visitationem ordinationes factæ sine tali collatione sint validę. Ad primum dubium respondent quidam eius- dẽ ordinis religiosi, ordinationes factas in visita- tione sine prædicta consultatione, & collatione esse irritas: quia vbi requiritur à iure consilium, nisi adhibeatur, actus est nullus. Panormitanus, C. ad Apostolicam de regularibus circa finem, & ca. fin. de Eccles. ædifica. quod obiter attigit Nauar. tom. 1. de alien. rerum Eccles. num. 12. & citat, cap. cum in veteri de electio. ita etiam Azor tom. 1. lib. 12. cap. 5. quæst. 3. Syluester religio 3. quæst. 13. & verbo consilium quæst. 1. Rosella ibi in princi- pio, Scala de consil. sapient. lib. 1. cap. 27. & de con- tractibus & vlt. vol. cap. 11. & videtur satis pro-<-P>@@
dam, quam Pontifex præceperat fieri cum consilio quorumdam, tanquam inualidam irritari præce- pit, ex eo quòd facta fuerit sine tali consilio. Idem probatur ex cap. nouit de his quæ fiunt à prælato, vbi Pontifex declarat facta aliqua sine consilio irrita esse: & causam reddit, cùm secundùm san- ctorum institutiones deberẽt fieri cum cōsilio. Ex quib. capitib. generalem doctrinā sumpserunt Do- ctores citati, quòd vbi requiritur à iure consiliũ, si non adhibeatur, actus est nullus. Hoc idem tenet glos. super hoc c. inquitq́; nullitatẽ hanc satis pro- bari ex l. non dubium, C. de legibus, vbi Imperator inutilia & nulla inquit esse ea, quæ lege prohiben- te fiunt, quam legem Syluester, verbo lex quæst. 28. Panormitanus, & Cardin, Clem. 1. de rescri- ptis, à quibus non discedit Molina, tom. 1. de iust. disp. 88. dicunt intelligendam esse, quando legisla- tor prohibet aliquid non apponendo pœnam. Quibus adde (cum Syluestro ibi, & Panormitano dict. cap. ad Apostolicam, & glossa ibidem) & quā- do prohibita habent non tẽporalem, sed perpetuam causam, prohibitionis: quæ omnia reperiuntur in nostro casu. Si obiicias Syluestrum, verbo consi- lium, quæst. 3. vbi inquit, quòd si lex præcipiat haben-
constit. circa finem. Ex quo generaliter docet, quòd si mandatur aliàs habenti potestatem, vt ali- quid faciat sub certa forma, tenet actus, licet for- ma nō seruetur: pro quo citat, c. dilectus 2. de prę- bendis, & allegat pro hoc glossam singularem in Clem. 1. de iure patronatus. quod etiam asserit Sa, verbo lex, num. 14. Sed Prouincialis & Visitator seclusa ista constitutione habent potestatem faciẽ- di ordinationes: ergo licet fiant sine consilio, fa- ctæ tenent. Respondent illi religiosi, hoc non vi- deri verum, & adhuc eo admisso, non vrgere, pri- mum probatur, quia iura citata annullantia id, quod secundùm ius fieri debebat cum cōsilio, ge- neraliter loquuntur, & generalem rationem addu- cunt ad declarandam nullitatem, vt ex cap. nouit iam citat. satis patet, ex quo potest hæc ratio for- mari, quia mādatum, siue lex de petendo consilio debet intelligi secundùm iura, at vt constat ex iu- ribus citatis, & ex ratione ipsorum, petitio consilij in casu, quo de iure petendum est, obligat indis- criminatim sub pœna nullitatis: perperam igi- tur Doctores citati distinguunt modo supradicto: adde quòd cap. cum in veteri iam citato irrita de- claratur electio facta à capitulo, non obstāte quòd Capitulum alias habebat potestatem eligendi, quia non seruauit speciale mandatum petendi consilium. Nec valet, si distinguas inter hoc quòd est con- silium, requiri ex forma mandati aut ex dispositio- ne legis: quia ratio iuris æquè procedit de omni- bus, imò apertiùs quando consilium petit lex, vt constat ex ratione data à Pontifice in dict. cap. no- uit. Idem probatur efficaciter ex cap. prouide de elect. lib. 6. vbi non valet confirmatio, inquisitio- ne illa omissa, quæ præmitti debebat, non obstāte quòd confirmans aliàs habebat iurisdictionem, & potestatem confirmandi. Hoc c. citat glossa, Clem. 1. de iure patronatus, & respondet quòd ibi ordi- narius recuperat iurisdictionem illam, tamen re-<-P> @@0@ @@1@ non seruet, deficit iurisdictio, & ita non valet actus, si formam non seruet. Hæc tamen solutio volũtaria videtur. Idem enim dici poterit de qua- libet lege præscribente formam, quòd scilicet per illam recuperatur iurisdictio, & ita nō valet actus, si formam non seruet: quòd præcipuè habet locũ in nostro casu, quia per constitutiones religionis recuperant superiores iurisdictionem: re valida- tur enim per ipsas ipsorum iurisdictio, atque ita si modum non seruet, deficit iurisdictio. Ad cap. dilectus de præbendis respondeo, nihil facere: ibi enim non præcipitur electionẽ fieri sub certa forma, quod requirebatur ad propositum: si enim hoc præciperetur, electio esset nulla, ex dict. cap. cum in veteri: sed solùm præcipitur, quòd N. eligeretur in canonicum, quod tamen Capitulum non impleuit, & ideò licet esset puniendum, vali- da tamen fuit electio alterius. Secundum autem patet, quia constitutiones re- ligionum etiam conferunt potestatẽ superioribus, licet enim superiores de iure cōmuni habent pote- statem eo ipso quòd superiores sũt: hoc tamen est in confuso, atque ita per constitutiones dicitur di- stinctè, & in particulari conferri, & quasi reuali- dari potestas: confertur enim explicando, quomo- do, & in quibus casibus illam debent habere, atque ita cùm lex, de qua modo loquimur, contineatur in cōstitutionibus huius religionis, apertè fit, esse ex illis quę præscribendo modum, quo debet exer- ceri potestas, dant simul potestatem. Prædicta intellige de nouis mandatis, vt con- stat ex illo verbo, si aliquas nouas ordinationes, & non de aliis præceptis: poterunt enim hæc denuò imponere sine consilio adiectis censuris, vel aliis pœnis. Ad secundum respondent illi religiosi, debere consilium eorum sequi, & alioqui factum non te- nere: probant ex illis verbis, fidem adhibere, non enim præcipit actum internum, sed sequelam con- silij. Ad rertium respondent primò, si superiores in fraudem dictæ constitutionis reseruarent manda- torum sine consilio impositionem ad tẽpus post absolutam visitationem, fore nullā, quia facta in fraudem legis non tenent. Vide Syluest. lex quæst. 29. Si autem fiat sine fraude, dicit secundò consti- tutionem debere ad hũc casum extendi, quia simi- lis est alteri, & in eo procedit eadem ratio, maximè cùm constitutio non sit pœnalis. Sed in publicam vtilitatem, ne noxia superiores iubeant. Colligitur ex Syl. verbo Argumentum, qu. 1. vbi citat plu- res, & Sa, lex num. 10. debent ergo superiores ad hæc mandata verbo, vel scripto cōsulere superio- res per se, vel per alios, & aliàs erunt nulla. Vide etiam Nauar. tom. 1. confil. tit. de constitutionibus consil. 11. Nec obstat ad hoc, vt constitutio sit fa- uorabilis, quòd minus principaliter vergat in prę- iudicium superiorum, ligando quodammodò eo- rum potestatem, dummodò immediatè, & princi- paliter respiciat publicam vtilitatem, iuxta id quod dicit Nauar. consilio 31. de regularibus. Si tamen ex dilatione immineret periculum, im- poni poterunt prædicta mandata sine cōsilio, iux- ta ea quæ docet Panormitanus, d. capit. ex parte de constit. quod ratò, vel numquam continget. Mihi tamen videtur dicendum: ad primum qui- dem dubium ordinationes factas validas esse, non<-P>@@ <-P>solùm in vi simplicium præceptorum, quæ spirare solent defuncto, vel amoto latore ipsorum, sed etiam in vi constitutionum, vel legum, quæ etiam defuncto vel amoto latore obligant: prior pars patet, quoniam, vt dicemus, eiusmodi superiores sine cōsilio possent præcipere extra visitationem, à fortiori in ipsavisitatione, in qua maiorem rerũ, & negotiorũ habent cognitionem. Secuda autem probatur, quoniam forma illa solùm apponitur tā- quam instructio quædam, vt rectiùs ordinationes fiāt, alioqui non solùm ordinationes essent nullæ, si consultatio cum priore, & deputatis non fieret, sed etiam si alios non consuleret, qui plenius statũ domus, & patriæ nouerunt: vel si fidem eis non adhiberet Prouincialis, aut visitator, etiamsi se- queretur consilium Prioris & deputatorum, quia contingit alios esse in domo, qui plenius norint statum domus, & patriæ; quia sunt antiquiores, & fuerũt superiores, vel deputati, &c. Hoc autem est absurdum: ergo illa forma non ponitur tanquàm omninò necessaria, imò credo nullum esse pecca- tum mortale, imò nec veniale per se loquendo il- lam omittere, saltem ex causa aliqua, sed tantùm esse de consilio. Et licet daremus esse de præcepto, tamen eius omissionem non reddere irritas ordi- nationes. Probatur, quia non est credibile consti- tutiones restringere ordmariam potestatem Pro- uincialium, & Visitatorum, nisi id exprimant, sicut exprimere solent, quando volunt restringere, di- cendo aliter factum sit irritum, sed id non expri- mũt, ergo. ltem, probatur ex illa regula, quam tra- dunt Syluester verbo consilium, qu. 3. Rosella, nu. 5. Armil. num. 5. Angel. num. 3. Tabien. quæst. 6. nu. 9. Panor. ca. ex parte de constit. circa finem, glossa, Clem. 1. de iure patronatus verbo inhibentes, Sa, verbo lex num. 14. Felin. cap. quoniam frequenter vt lite non contestata, nu. 4. Suarez in materia de legibus, Bursatus consilio 90. quem citat, & sequi- tur Emanuel Rodriguez, tom. 2. quæstionum re- gularium quæst. 45. art. 2. in fine. Quando lex præ- cipiẽs formam dat simul potestatem ad efficiendũ actum seruata tali forma, si non seruetur, actũ esse nullum, si verò anteà homo habebat potestatem, actum sine tali forma validum esse: non enim est credibile simplici illa appositione formæ restringi eius potestatem, & iurisdictionem, sicut quando quis habeat potestatem iurisdictionis ad aliquid faciendum, non ex eo quòd lex, vel superior illud ei prohibeat, factum cōtra talem prohibitionem erit irritum, vt patet ex cap. dilectus 2. de præben- dis, vbi electio facta contra pręceptum Pontificis, valida fuit, vt patet ex ipso tex. & glossa, & notant auctores proximè citati. Similiter excommunica- tio lata contra formam præscriptam à Pontifice, Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|