Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
ad finem sic haberi, Si præfati Inno-
ait, instrumentũ dicitur reprobatum eo ipso quòd cùm iudici ostenditur, cōtrarium iudicat, sic etiam testis reprobatur eo ipso quòd iudex contra eum iudicat, & quæstio falsi eò ipso intelligitur repro- bata, quòd iudex contrarium iudicat. Hæc ibi glos. Pari ratione, si priuilegium in iudicio fuerit Prin- cipi exhibitum, & nihilominus contrariam sen- tentiam tulerit, censetur exclusum. Hæc Azor: quæ tamen solùm procedunt in foro externo, cui non debemus in conscientia conformari, si certum sit erroneam sententiam fuisse ex ignorantia, vel iudicis, aut quia sic iudicauit secũ- dùm allegata, & probata, non secundùm rei veri- tatem. Egimus autem hîc de isto modo desitionis, quia est genus quoddam reuocationis, de qua actũ est sect. præcedenti. Vide alia, Sect. 14. in 2. modo reuocandi priuilegium. ------------------------------------------------------------ Quot modis priuilegium irritum reddatur. principio, Syluest. priuilegium, quęst. 10. Azor lib. 5. ca. 22. qu. 12. qui respondet multis; primò, si per surreptionem fuerit impetratum, nimirum quando impetratio falsam caussam suggerit, ob quam tanquam veram priui- legium cōceditur, ca. literis de rescriptis. Secundò, si priuilegium sit contra constitutionem, & de ea nulla fiat mentio, vt colligi potest ex cap. consti- tutus de rescriptis. Idem iuris est, si sit contra con- suetudinem, de qua mentio non fiat, ca. 1. de const. in 6. idem etiam est, si sit contra sentẽtiam latam, de qua nulla facta sit mentio, cap. inter dilectos de fide instrumentorum. Tertiò, si secundum priuile- gium speciale sit contra primum, aliud speciale impetratum non valet, si de primo non sit facta mentio. Vnde primum suam vim retinet. Si verò in secundo fiat primi mentio, valet secundum, non primum, cap. cæterum, & cap. cum ordinem de rescriptis, cap. inter monasterium de sent. & re iu- dicata. Sed quid, si primum sit generale, & secun- dum speciale? Respōdeo cum Hostien. quem citat & sequitur Syl. contra aliquos alios valere secun- dum, etiam nulla facta mentione priuilegij gene- ralis, quia speciale priuilegium, & mandatum de- rogat generali, cap. 1. & ca. pastoralis de rescriptis, c. studuisti de officio delegati. Et similiter speciale mandatum, seu priuilegium non tollitur per gene- rale subsequens, nisi de eo mentionem fecerit, ca. cum ordinem, ca. abbatem de rescriptis: nam sem- per species derogat generi, siue præcedat, siue se- quatur: glossa tamen, ca. 1. de rescriptis, vniuersè docet, priuilegium primum valere, quoties se- cundum mentionem non fecerit: & probat, ex ca. veniens de præscriptionibus. Oppositum docet Panorm. cap. 1. de rescriptis, num. 14. Itaque sem- per primum priuilegium, cuius mentio in secun- do non fit, irritat primum, nisi secundum sit spe-<-P> @@0@ @@1@ modo reuocationis vberius explicuimus. Quar- tò, priuilegium est irritum, quando est contra- rium priori habenti clausulam, vt reuocari non possit, nisi facta eius mentione, si in secundo nulla eius mentio facta est, nec adhibita clausula gene- ralis non obstantibus quibuscumque aliis priuile- giis, etiam si eorum mentio fieri, & tenor exprimi debet.
------------------------------------------------------------ Quando Reuocatio priuilegij effectum habere incipiat. tat voluntatem, & facit reuocatio- nem, habere suum effectum, quia effectus reuocationis pendet ex sola voluntate Principis. In contrarium est, quia ex hoc multa sequen- tur incommoda, præsertim si valor actionis pen- deat ex priuilegio, & maximè si pertineat ad bo- num animæ, vt in absolutione sacramentali. Quidam dicunt, si reuocatio fiat per modum legis, certum est, non habere effectum ante pro- mulgationem, quia sequitur naturam legis; & addunt aliqui, statim à die promulgationis habere effectum, vt Francus cap. ex parte de concessione præbendæ ex l. vlt. C. de decurionib. lib. 10 ibi,
rò dicunt illam legem potius loqui de concessione priuilegij, quæ per legem fit. vt ibi Bart. & alij interpretantur, esse autem fauorabiliorem conces- sionem quàm reuocationẽ, ideo non posse ex illa sumi argumẽtum præterquā quòd licet lex dicat à die promulgationis possit cōmodè intelligi secũ- dũ alia iura. Quocirca in priuilegiis secularib. seu ciuilibus seruanda est suprà posita regula, vt reuo- catio non properetur, nisi post duos menses à die promulgationis, Bart. supra, & omnes statim refe- rendi. Probatur, quia nil speciale in hoc disponit ius ciuile, ergo standum est regulæ generali. Idem patet ex dictis suprà de lege irritante: est enim eadem ratio: in canonicis autem seu Apostolicis priuilegiis quidam requirunt promulgationem in singulis diœcesibus, Soto. 1. Iust. quæst. 1. art. 4. Medina 1. 2. quæst. 90. art. 4. post 5. conclusionem: de quibus sunt qui dicant, non habere funda- mentum, vt dixere suprà de lege irritante, de qua eadem est ratio quantum ad hoc. Alij dicunt, à die quo fit Romæ reuocatio priuilegiorũ, suam amit- tere vim, & quamuis ignorantes excusantur, ta- men nullum consequi effectum, qui à priuilegio pendeat. Sed hoc est nimis rigorosum, & fundari non potest, & inde sequerentur multa incommo- da, quæ non est verisimile permitti à Pontificibus, ex quorum voluntate hoc pendet. Vnde alij di- cunt, certũ est ad hunc effectum sufficere quidem vnam promulgationem Romæ factam, requiri tamen vt minimum ordinarium tempus ad pro- mulgationem legis requisitum, & ita sentiunt Panorm. Felin. & alij cap. 2. de const. Alij verò addunt, etiam post illud tempus non reuocari priuilegium circa singulas personas, do-<-P>@@
faciunt multa, quæ adducit Felin. suprà num. 7. & quod dixit Cardin. consil. 5. de officio deleg. vale- re gesta per legatum, donec sciat reuocationem, & quod communiter summistæ dicunt verbo indul- gentia, non reuocari indulgentiam respectu vnius cuiuscumq́ue, donec sciat reuocationem: sentit etiam Anchar. capit. quia cunctis de concessione præbendæ in 6. & alios refert Suarez, tom. 4. disp. vlt. Sect. 2. Sed ibi dixit, hoc solùm fundari in qua- dam pietate, & probabili præsumptione volunta- tis Pontificis: ideò incertam rem esse, maximè cum lex irritans habeat suum effectum post sufficiens tempus promulgationis etiam in ignorante: qua- propter quoad priuilegia generalia, & perpetua quæ per modum legis conceduntur, probabilius censet, sequi quoad hoc conditionem, & modum legis irritantis ob rationem factam, quāuis proba- bile existimet quoad effectus, qui pendent ex iu- risdictione Ecclesiæ, & fiunt bona fide titulo pri- uilegij, cuius reuocatio inuincibiliter ignoratur, Ecclesiam supplere iurisdictionem, vt vitentur in- commoda, quæ possent sequi: nam hoc etiam est iuri consentaneum iuxta, l. Barbatius, ff. de officio prætoris. At verò in priuilegiis particularibus, in quibus publica promulgatio necessaria non est, valde probabile censet, non reuocari, donec scia- tur reuocatio ab ipsis priuilegiatis, quia nulla alia certa regula potest prudenter assignari. Et ad hoc faciunt, quæ de indulgentiis dixit Suarez eodem loco. Azor lib. 5. ca. 12. qu. 7. ait ex communi senten- tia priuilegium personæ, si reuocetur à principe, tunc finiri, cùm reuocatio peruenit ad notitiam priuilegiarij: pro qua citat Sotum, & Medinam suprà, quod & ipse approbat. Vnde infert, si quis priuilegio eligendi confessarium, confessarium elegit, à quo absolutus est, antequam sciret priui- legium esse reuocatum, non debere iterum pecca- ta confiteri, quia confessio fuit valida virtute pri- uilegij. Hoc tamen, inquit, intelligitur, nisi Prin- ceps velit priuilegium esse abrogatum statim ab eo tempore, quo ipse reuocat, vel à certo tempore elapso, vel ab eo die, quo reuocatio priuilegij fue- rit publicè promulgata. Addit, reuocatio indul- gentiarum antequàm veniat in notitiam eorum, quibus concessæ fuerant, non nocet, Geminianus capite 1. de concess. præbend. in 6. Syluest indul- gentia, quæstion. 5. vers. 8. Soto, & Medina suprà.
Porrò si priuilegium sit concessum vniuersita- ti, Collegio, vel cuilibet alteri communitati, satis est, si ipsa communitas certior fiat de reuocatione priuilegij, non est necesse vt singuli fiant certio- res. Si Priuilegium datum fuerit prouinciæ, ciui- tati, parochiæ, vel alteri loco, satis est si reuocatio promulgetur in prouincia, ciuitate, parochia, vel loco: etiamsi priuilegium fuerit personale, communiter corporale, vel personale singu- lariter, & communiter, satis est, si reuocatio ita promulgetur, vt nota sit ipsi corpori com- munitatis, vel ordini, dignitati, vel statui: non oportet, vt singulis denuntietur. At quando pri- uilegium est certæ personæ datum singulariter tantùm, oportet, vt reuocatio ipsi nota sit, & ipsi nuntietur. Hæc Azor. @@0@ @@1@ Mihi videtur in his attendendam & potesta- tem, & voluntatem Principis, non enim potest reuocari licitè nec validè priuilegium, eo modo, quo omnibus pensatis cedat in commune detri- mentum, aut in particulare detrimentum sine vl- la exigentia boni communis, in quo euentu sim- pliciter est damnum communitatis, licet non in singulis, aut multis, aut plurib. eius partibus: Nul- lam autem potestatem habet simpliciter in dam- num communitatis. Quando autem attentis om- nibus circunstantiis non potest licitè, aut validè reuocare priuilegium, antequàm reuocatio pro- mulgetut in singulis prouinciis, vel locis, vel an- tequàm deueniat ad cuiusque notitiam, non est credendum velle eo modo reuocare, sed quamuis vellet, reuocatio esset nulla, & quamuis interdum posset sic reuocare, si minus expediat, non est cre- dendum id velle, nisi satis se explicet, quia si aliud non constat moraliter, semper putare debemus id<-P>@@
uilegij eligendi confessarium non est censenda valida, nisi innotescat singulis priuilegiatis, vel sal- tem possit facilè innotescere, quia sic modica ne- cessitate cogerentur homines priuilegiati eadem peccata sæpius confiteri, quod esset durissimum: quæ enim potest esse necessitas ad talem coactio- nem per priuilegij ignotam, seu non cognoscibi- lem reuocationem faciendam? Similiter quia nul- la necessitas esse potest reuocandi indulgentias validè concessas cùm certis conditionibus, & di- ligentiis piis obtinendas, & reuocatio per se esset incommoda, non solùm quia homines indulgen- tiis priuarentur, sed quia veluti illuderentur spe indulgentiarum pia opera inutiliter exercentes, reuocatio esset nulla, nisi singulis innotesceret, aut communiter posset innotescere: & similiter de aliis, attenta potestate, & voluntate Principis iudicandum est.
@@0@ @@1@ #(IMAGE)
#(IMAGE)
& alios, qu. 97. Azor. tom. 1. lib. 5. cap. 16. & tom. 2. lib. 5. cap. quæst. 4. vsque ad 7. Vazq. disp. 178. cap. 1. Nota, mutationem legis duplicem esse, vnam in qua totaliter desinit: aliā in qua ex parte totalis desitio esse potest, vel, quia reddi- tur iniusta omninò, vel quia toti illi aduersatur cō- suetudo, aut alia lex, & in his duobus vltimis casi- bus dicitur abrogari, & reuocari, & de reuocatio- ne & abrogatione per cōsuetudinem agemus disp. de consuetudine. Partialis desitio etiam esse po- test, vel per partialem mutationem naturæ suffi- cientem ad reddẽdam illam ex parte iniustam, vel per priuilegium: de quo egi disp. præcedenti; vel per dispensationem, de qua dicam inferius. Nunc ergo, solum disserimus de abrogatione legis, quæ consistit in mutatione eius totali, saltem ex parte subditorum, ita vt neminem obliget ad id, ad quod anteà obligabat: si enim solùm restringatur in ordine ad actus, vel circumstantias aliquas, com- prehensis tamen omnibus personis non dicitur dispensari, sed restringi, & in parte abrogari, & re- uocari. Hæc autem legis mutatio abrogatio dici- tur, quia olim apud Romanos leges fiebant per populi rogationem, & tollebantur per abrogatio- nem: solent autem aliqui distinguere inter irrita- tionem, & abrogationem legis, sed loquendo de irritatione consequenti, quod ad nos attinet, per- inde se habẽt: nam irritatio dicitur, quādo lex tol- litur authoritate, & volũtate superioris Principis licet sitposita ab inferiori: abrogatur autẽ quando ab eodem, vel æquali tollitur: quoad reliqua verò abrogatio & irritatio non differũt, & in l. deroga- tur, ff. de regulis iuris, & l. derogatur, 102. ff. de ver. sig. derogatio distinguitur ab abrogatione: nam abrogatur lex quando tota tollitur, derogatur ve- rò legi, quando pars detrahitur per dispensationẽ, vel priuilegium, de quibus modò non agimus, sed de abrogatione & reuocatione per aliam legem. De hac re aliquid etiam habes disputatione 20. Sect. 1.
------------------------------------------------------------
abrogari, quia res per quas caussas nascitur, per easdem dissoluitur, cap. 1. de reg. iur. in 6. oritur verò lex hu- mana ex voluntate humana: ergo per humanam volũtatem variari, seu abrogari potest, siue versetur circa materiam supererogationis, in quo casu res est euidentior, siue circa materiam intrinsecè malam prohibendo illam, siue circa in- trinsecè necessariam ipsam præcipiendo. Dico secundò, sæpe est vtile, & expediens, le- gem reuocari, vt docet D. Thomas, quæst. 97. art. 1. & 2. Vazquez, disp. 178. cap. 1. Valent. dist. 7. qu. punct. 7. & Aristot. 2. polit. cap. 6. vbi, inquit, in ciuili ratione non posse omnia ita accuratè scribi, vt in dies non crescat ciuilis ratio, sicut cæ- teræ disciplinæ, & Aug. 1. de lib. arb. cap. 6. ait, le- gem, etiam iustam, posse per tempora iustè muta- ri, quia mutata Rep. & moribus illius, legem quo- que mutari necesse est. Innoc. III. in Concilio La- ter. & refertur cap. non debet, de consang. & affin. Non debet reprehensibile iudicari, si secundum varietatem temporum, statuta quoque varientur humana; præsertim cum vrgens necessitas, vel euidens vtilitas id exposcit: quoniam ipse Deus ex iis, quæ in veteri testamento statuerat, quædam etiam mutauit in nouo. Ratio est, quia vt lex sit vtilis, iusta, & vera, debet esse in publicam vtilita- tem consideratis locis, temporibus, & aliis circũ- stantiis, sed res non manent semper in eodem sta- tu, ergo leges mutari debent, quod latè confirmat Couar. cap. alma mater parte 2. initio affirmans, de hac re nemini dubium esse. Dices, si lex sit noxia, vel inutilis bono publico, iam ex se desinit esse lex & obligare: ergo non indiget abrogatione: si au- tem adhuc manet vtilis, non rectè mutatur: ergo nũquam oportet leges abrogare. Respōdeo, etiam cum fit noxia, vel inutilis Reip. abrogari debet, quia non omnes possunt, nec debent de hoc iudi- care, & possunt esse variæ sententię, ideo Princeps debet interponere suā auctoritatem, & legẽ noxiā aut inutilem abrogare, præsertim si nec ipsi esset<-P> @@0@ @@1@ tilem, eo quòd sæpe contingit, quod vna ratione est noxium, vel inutile, alia ratione esse bonum, & vtile. Adde etiā quando lex omnibus pensatis est, & manifestè iudicatur vtilis, posse licitè abrogari: quia sicut nos non tenemur semper facere quod melius est simpliciter, & omnibus pensatis, ita nec Princeps tenetur ferre, vel conseruare omnes le- ges, quæ simpliciter, & omnibus pensatis sint vti- les, maximè si quamuis quęlibet per se esset vtilis, tamen multitudo earum esset noxia, aut minus vtilis eo quòd nimis grauaret Remp. Dico tertiò, reuocare legem sine iusta causa peccatum esse: docet D. Thom. illo art. 2. Valent. suprà Vazquez, illo cap. 1. Couat. in pract. cap. 31. Sumitur ex cap. non debet de consang. & affin. & ex cap. alma mater de sententia excom. in 6. & ex l. 2. ff. de const. princip. vbi vrgens necessitas, vel magna vtilitas postulatur. Vnde Cælius, li. 10. lect. antiq. c. 10. & Rebuf. in proœm. regal. const. glos. 1. n. 11. lex, quæ Prothei modo formā euariat, neuti- quam lex dicenda est. Et apud Locrenses qui legis mutationem petebat, laqueo collo circumducto id faceret oportebat, & si visum non esset muta- tionem fieri, laqueo protinus strangulabatur: vt refert Ferra. §. sed naturalia, instit. de iure nat. Ratio verò est, quia frequẽti mutatione vilescere solent leges, & legislatores, & multa incommoda sequi in subditis, qui in futurum multa habent di- sposita, & præparata iuxta leges ipsas, quæ pereũt, si leges mutentur, vt verbi gratia, si nunc vno bre- uiario, nunc alio officium dicere cogamur, fiunt magni sumptus in emendis breuiariis: & sic de si- milibus, & præsertim hoc accidit in legibus, quæ circa contractus versantur, & in pragmaticis ve- stium. Deinde quia postquam leges consuetudine firmatæ sunt, non facile est ab illis recedere, quia consuetudo vertitur in naturam, & ideo leges de- bent moribus, & cōsuetudinibus honestis esse ac- commodatæ quantùm fieri possit. Deinde sicut lex non debet poni nisi ob cōmune bonum, ita expe- dit, vt propter illud solùm reuocetur, quia vterq; est actus publicæ potestatis, & iurisdictionis, quæ ad commune bonum ordinatur: præterea vel lex erat rationabilis, & vtilis, & in eodem statu per- manebat, vel non; si primum, irrationabiliter, aut minus rationabiliter tollitur: quia ablatio illa est contra commune bonum, vel minus consan- tanea illi. Si secundum, iam intercedit causa iusta ad legem tollendam: loquimur autem de causa vera, vel existimata: non enim semper legislator veras causas legis ponendæ vel auferendæ asse- quitur propter imperfectionem intellectus hu- mani.
Causa iusta est, si lex potiùs afferat damnum, quàm vtilitatem, vt declarat lex 8. tit. 1. partit. 1. Nam si lex, inquit, boni & mali causa sit, sed maioris mali, quàm boni, curandum est, vt ille mali excessus tol- latur: si verò id fieri nequeat, abroganda lex est: vt si malum sit violari à pluribus, auferri debet malum hoc punitione, aut alia ratione: sed si excessus mali remoueri non possit, reuocanda erit lex. Addit autem Sotus 1. Iust. quæst. 7. ar. 1. summum Pontificem errare non posse in abrogandis legibus canonicis sine iusta causa, quando leges illæ necessariæ sunt populo Christiano, quia non potest errare in iis, quæ ad fidem, vel mores pertinent, quod est piè & prudẽ- ter dictum quantùm ad leges quasi fundamenta-<-P>@@
potest in ferendis legibus eas sua definitione ap- probando, aut reprobando: potest tamen aliquan- do esse excessus in multitudine legum, quia hoc pendet ex prudentia humana in particulari iudi- cāte, & similiter posset lex aliqua inutilis, & noxia poni, & vtilis tolli, & numerus legum nimis di- minui: numquam tamen Deus permittit id fieri cũ notabili Ecclesiæ detrimento. Quartò dico, reuocationem legis humanæ etiāsi Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|