Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv

cit Aug. 15. ciuit. cap. 1. post diluuium primus fuit

Nembrot. Gen. 10. Quis autem fecit illum regem?

Quis Nabuchodonosor? Quis Ninum? Quis Ale-

xandrum? Quis Iulium Cæsarem? Quis alios? hinc

laudatur ille pyrata, qui respōdit Alexandro. Ego,

qui cum paruo ligno discurro, pyrata dicor: tu, qui cum

magna classe orbem terrarum spolias, Imperator dice-

ris, vt ex Cicerone 3. de Republ. docet August. 4.

ciuit. cap. 4.

  Secundò, quia inter Angelos dum fuerunt inNullus fuit|rex inter An-|gelos, cum es-|sent in via.

via, nullus fuit Rex, cui cæteri tenerentur obedire:

idémque esset si via amplius duraret, & in statu

puræ naturę: ita etiam fuit, & fuisset semper, si du-

raret status innocentiæ: & sic est in cœlo, omnes

enim beati subiacent soli Deo: ergo similiter in

Ecclesia militante, quæ triumphantem imitari de-

bet, nullus debet esse Rex, præter Deum, sed iudi-

ces tantùm: posteà verò iratus concessit Deus eis

Regem, quem non concederet placatus, vt patet

1. Reg. 8. vbi stultam esse petitionem regis osten-

dit Deus, incommoda regiæ potestatis osten-

dens, & dicens: hoc erit ius regis, qui regnaturus est

in vobis, filios vestros tollet, & ponet in curribus suis,

&c. De quo loco latè Azor tom. 2. & licet magi-<-P>

@@0@

@@1@Disput. VII. Sectio. I. 107

<-P>stratibus ciuilis permissus fuerit Iudæis propter

imperfectionem temporis; erant enim pueri, &

ideò regi debebant ab aliis, Gal. 4. at nos viri su-

mus perfecti, & vnctio docet nos de omnibus, 1. Ioan.

2. & quamuis deberemus habere magistratus ci-

uiles, meliùs videtur regimẽ multitudinis, vel op-

timatum, quàm regale, seu principis vnius: nam

vnus facilè abutitur, & abuti solet potentia, & sic

non solùm non prodest; sed etiam obest Reip. vt

in ipso initio mundi de Cain Genes. 4. patet, & de

filiis principum, Gen. 6. qui accipiẽtes varias vxo-

res, corrupti sunt omni scelere, & eorum causa po-

steà diluuium venit. Item de Nembrot, Pharaone,

Nabuchodonosore, Saüle, Roboam, & cæteris, nā

post diuisionem regni ex regibus Israël nullus fuit

bonus.

  Hos duos errores non solùm omnes catholici4

execrantur, pręcipuè D. Thomas opusc. 20. de re-Duo illi erro-|res redarguun|tur.

gim. prin. lib. 1. & ca. 1. Ægidius lib. 2. de eadem re

p. 1. ca. 1. Durādus de Orig. iuris qu. 1. Ioānes Pa-

risiensis de Papali, & Regia potestate cap. 1. Sed

etiam omnes Philosophi, & Melācton in locis ca.

ce ciuili magistratu, Caluin in institu. cap. 20. Lu-

therus in visitat. Saxonica, & si ex illius verbis in

Babylonica captiuitate cap. de Baptismo, occasio-

nem sui erroris sumpserint Anabaptistæ, vt ait

Cardinalis Bellarminus illo ca. 2. qui cap. 3. vsque

ad 7. latè secundum errorem impugnat, & Victo-

ria relectione de potestate ciuili nu. 3. & sequenti-

bus. Valentia disp. 7. qu. 5. puncto 2. 6. & 7.

  Nos breuiter primò probamus: quia Deus in po-Probatur ci-|uilis magistra|tus ex Scriptu|ris.

pulo suo regimẽ ciuile cōstituit: de Moyse, & Iosue

liquet Exo. 18. ver. 13. Deu. 1. ve. 13. & ca. 34. ver. 9.

Iosue 7. vers. 24. & de aliis principibus cōstat ex li.

Iudicum. De Regibus verò ex Deut. 17. vers. 14. &

15. vbi Moyses ex præscripto Domini, futuro Regi

leges constituit, eumq́ue Regem iubet constitui,

quem Dominus elegerit de numero fratrum eo-

rum: elegit autẽ Deus ipse in Regem Saul. 1. Reg.

9. vers. 17. & cap. 19. vers. 1. Dauidem cap. 16. vers.

12. Ieroboam 3. Reg. 11. vers. 31. Iehu 4. Reg. 9. ver.

2. & 6. qui eò quòd à Deo constituti essent, & se-

cundum leges eius iudicarent, in tanta erant ve-

neratione, vt dij appellarentur Psal. 81. Deus stetit

in synagoga deorum, &c. Ioan. 10. Si illos dixit Deos,

ad quos sermo Dei factus est, id est, quibus Deus mā-

dauit, vt iudicent loco ipsius, & secundùm eius le-

ges. Illa autem potestas licèt à Deo collata fuerit:

in se tamen nō excedebat naturæ limites, nec erat

inconueniens, vt aliter haberetur: ergo liciti sunt

magistratus ciuiles constituti à Rep. vel principi-

bus, qui vt constituere magistratibus, ita etiā præ-

cepta particularia, & communes leges dare po-

tuerunt.

  Nec est, quod dicatur Remp. per se posse consti-Respubl. non|est per se ad le|ges ferendas|sufficiens.

tuere magistratus, & dare leges: non verò in vnum

principẽ, vel plures optimates hāc potestatẽ trās-

ferre: vnde & Deus, vt dixi, dedit Reges suo popu-

lo, & ante illa tempora fuerunt multi reges, etiam

sancti, & laudati in Scriptura, vt Melchisedec, Ge-

nes. 14. & Heb. 7. qui dicitur, Rex iustitiæ, id est, iu-

stus: Rex pacis, id est, pacisicus: Hoc enim etiā nomẽ

eius designat: imò & Genebrardus in Chrono-

graph. ad annum diluuij 293. præfectum significa-

re dicit. Abraham etiam creditur fuisse Rex, velIob fuit rex|Husitarum.

supremus princeps, de Iob regem Husitarum fuis-

se, probat Pineda Iob. 1. ver. 1. à nu. 14. fuisse autẽ

sanctũ constat Iob 1. vers. 1. & aliis capitulis. Eze-<-P>@@

<-P>chiel 14. vers. 16. & Iacobi 5. vers. 11. & generaliter

dicitur Prouerb. 8. per me Reges regnant, & legũ con-

ditores iusta decernunt, & Danielis 2. Deus cæli regnũ,

& imperium dedit tibi, & cap. 4. Donec scias quòd do-

minatur excelsus super regnum hominum, & cuicumque

voluerit dat illud. Ex quibus August. ferè toto 4. &

5. lib. de ciuit. colligit, politicam potestatẽ à Deo

esse, vnde & iudices à Deo positi vocantur Dij,

Deut. 22. ver. 8. & 9. ad Deos vtriusque causa peruene-Politica pote-|stas est à Deo.

rit, & si illi iudicauerint, &c. & vers. 28. Dijs non de-

trahes, & principi populi tui non maledices, & Psal.

81. vers. 1. Deus stetit in synagoga Deorum, in medio

autem Deus diiudicat: hoc est, vt ibi exponit Gene-

brardus, Deus seipsum collocauit in congrega-

tione & cōsensu iudicum, vicem Dei in terris ge-

rentium, vt eorum actiones contempletur, & de

eorum iudiciis, & sententiis censuras ferat. Chal-

dæus eleganter ad rem vertit, Deus, cuius maiestas

commoratur in congregatione iustorum, qui potentes sũt

in lege, in medio iudicum, in veritate iudicat. Et in

vers. 6. ego dixi, dij estis vos, & filij excelsi omnes. Chal-

dæus ait, sicut angeli Dei excelsi: quia nimirùm iu-

dices, & magistratus Dei voluntatem legibus ex-

plicant, vt Dei nuntij, quem locum ipse Christus

adduxit Ioan. 10. vers. 34. nonne scriptum est in lege

vestra, quia ego dixi, dij estis vos, si illos dixit deos, &c.

Et Moyses Deut. 1. vers. 17. Iudicibus inquit, Nul-

la erit distantia personarum: ita paruũ audietis, vt ma-

gnũ, nec accipietis cuius personā, quia Dei iudiciũ est,

& Iosaphat, 2. Paral. 19. v. 6. videte quid faciatis: non

enim hominum exercetis iudicium: sed Domini & quod-

cumque iudicaueritis, in vos redundabit.

  Secundò, probatur ex illis testimoniis, in quibus2. Prob.

dicitur, obedientiam seruandam esse principibus,

& magistratibus, Rom. 13. Omnis anima potestatibusObediẽtia ser|uanda est ma-|gistratibus &|regibus.

sublimioribus subdita sit: non enim est potestas nisi à

Deo, quæ autem sunt à Deo, ardinata sunt: itaque qui

resistit potestati, Dei ordinationi resistit. Vbi de pote-

state politica esse sermonem, patet ex text. & Ire-

næo lib. 5. cap. 20. Basilio in const. monast. ca. 23.

Augustino epist. 54. ad Macedonium, Chrysosto-

mo, Anselmo, Toleto, & aliis ad eumdem locum.

Eodem loco Paulus ter repetit, principes, & magi-

stratus sæculares esse ministros Dei, & vt intelli-Principes sæ-|culares sunt|ministri Dei.

gamus eorum præcepta obligare in conscientia,

dicit, non solùm propter iram: sed etiam propter consciẽ-

tiam, & necessitate subditi estote, quæ magis expẽde-

mus agentes de obligatione legis humanæ. Item

ad Titũ 3. vers. 1. admone illos, principibus, & potesta-

tibus subditos esse, vide Salmeronem ibi dispu. 3. He-

bræ 13. vers. 17. obedite præpositis vestris, & subiace-

te eis, 1. Petri 2. vers. 13. 14. & 15. Subiecti estote omni

humanæ creaturæ propter Deum, siue Regi, quasi præ-

cellenti, siue ducibus, tamquam ab eo missis, &c. quia sic

est voluntas Dei, & vers. 17. Deum timete, Regem ho-

norificate, & 2. Petr. 2. Dominationem spernunt, &c.

  Tertiò, ex incommodis, quæ in Repub. seque-3. Prob.

rentur, si non essent Reges, Principes, & Magi-Incommoda|quæ cum non|sunt reges re-|spub. patitur.

stratus, quibus homines in officio continerentur:

vnde Iudicum vlt. volens Deus reddere rationem

omnium malorum, quæ illo tempore acciderunt,

dicit, in illo tempore non erat Rex in Israel: sed vnus-

quisque quod sibi bonum videbatur, id faciebat, & sa-

nè Iosephus, vtilissimè præfuit toti Ægypto, Mo-

ses, Iosue, Iudices, Dauid, Salomō, Ezechias, Iosa-

phat, Iosias, Daniel, Mardocheus, Nehemias, Ma-

chabęi, & alij vtilissimè gubernauerunt populum.

  Quartò, probatur ex testimoniis, in quibus<-P>4. Probat.

@@0@

@@1@108 Quæst. XCV. Tract. XIV.

<-P>prædictum est, ethnicos Reges conuertendos, &

Christo subiiciendos Ps. 2. & nunc reges intelligite,

&c. Hebraicè pro, Apprehendite disciplinam, est oscu-Messias à regi|bus osculan-|dus, & adorā-|dus prædici-|tur.

lamini filium, quem idem Psal. vocat Messiam, seu

Christum, id est, osculamini eius manus, tāquam

principis vestri: hunc enim veterem esse ado-

randi morem ex Apuleio, Minutio fœlice, Hiero-

nymo, & aliis docet Genebrardus ibi, & Pineda

Iob 31. vers. 27. item Psal. 71. adorabunt eum omnes

reges terræ; omnes gentes seruient ei: quod ita propriè

conuenire Christo docet Genebrardus, vt nec Sa-

lomoni, nec alij cuiquam vlla ratione quadrare

possit. Isa. 49. & erunt Reges nutritij tui, & reginæ

nutrices tuæ; vultu in terram demisso adorabunt te, &

puluerem pedum tuorum lingent, & cap. 60. ambula-

bunt gentes in lumine tuo, & reges in splendore ortus

tui, quæ certè impleta videmus in Constantino,

Theodosio, Charolo Magno, & aliis, qui adora-

uerunt sepulchra Christi, & Apostolorũ; & Mar-

tyrum Ecclesias ditauerunt, & protexerunt.

  Quintò, probatur ex Matth. 22. vbi dicit Chri-5. Prob.

stus, reddite, quæ sunt Cæsaris, Cæsari: quia licet essetCæsari cur sol|uenda tributa|Christus iusse|rit.

Tyrannus: tamen tunc, dum non poterant iugum eius

excutere, tenebantur propter commune bonum rata ha-

bere quæ præcipiebat, & statuebat, & fortasse tributa

aliqua illi dare: quia eos iustis legibus gubernabat, &

ab hostibus defendebat, licet hoc multi negẽt: ideóq;

dicunt, verba Christi conditionaliter intelligenda

esse, scilicet, vt si quę deberẽtur Cęsari, ei redderẽ-

tur: nō enim expediebat, tũc quæstionẽ decidere,

an deberentur ei tributa, sed an liceret ea reddere.

  Sextò probatur ex 1. Tim. 2. vbi Paulus iubet6. Prob.

orare pro regibus, & Ioan. 4. vbi Christus non præ-

cipit Regulo, vt renunciaret principatum, & Acto.

13. Proconsul conuersus à Paulo, nō deposuit ma-

gistratum, nec Philippus Imperator, Constanti-

nus, & alij, qui ad Ecclesiam venerũt, suos princi-

patus amiserunt. Magnum enim fuisset ad fidem

impedimentum, si ad id tenerentur, imò esset in-

iustum eos deponere, nisi Deus iure suo illos pri-

uasset: quod non fecit, nec in Scriptura, vel tradi-

tione est aliquod huius rei vestigium: quin potiùsPrincipes qui|conuertuntur|ad fidem, non|amittunt suũ|regnum, nec|subditi regi-|bus infidelibus|si Christiani|fiant non libe-|rantur ab eo-|rũ subiectio-|ne.

ex locis citatis, & ex tota antiquitate duo cōstant:

alterum est, etiamsi subditi principibus in fideli-

bus, ad fidem conuertantur, non liberari à subie-

ctione, nec Reges ipsos priuari potestate in illos,

nec per bellum posse illa priuari: nisi in Dei iniu-

riam & fidei detrimentum illa abutantur: & ita

seruatur hodie in Iappone, & aliis locis. Alterum

est, quando principes ad fidem cōuertuntur, suum

regnum & principatum retinere.

  Septimò ciuitas est communitas perfecta, &7. Probat.

valde grata Deo, vt docuit Cicero, lib. de amici-

tia. Ad eam etiam propter priuatum, & commune

commodum naturalis est inclinatio, propter mul-

tas vtilitates inde resultantes, quas summatim in-

sinuauit Eccles. cap. 14. Melius est, inquit, duos esse si-

mul, quàm vnum; habent enim emolumentum societatis

suæ: & infrà, si quispiam præualuerit contra vnum, duo

resistunt ei, funiculus triplex difficile rumpitur. Vnde

Cicero libro de finib. Nati sumus ad societatem, com-

munitatem́, & ideò homo est animal ciuile, vt docetRegnũ est per-|fectius aliis|reip. formis.

Aristot. 3. polit. ca. 4. perfectius autem est regnum,

aut principatus, in quo plures communitates so-

cietatẽ habent, vt meliùs se conseruent, & ab ho-

stibus tueantur. Communitas autem perfecta gu-

bernatore indiget: nam, vt dicitur Prouerb. 11. Vbi

non est gubernator, corruit populus: ergo in populo<-P>@@

<-P>debet esse magistratus ciuilis, ac proinde in quali-

bet communitate perfecta, vt etiam in imperfecta

est suus gubernator: vir est caput mulieris, cui illa

obedire debet, Genes. 3. Sub viri potestate eris, ad

Titum 2. mulieres subditæ sint viris suis: vbi addit

Hieronymus, communi lege naturæ filij etiam, serui,

ac famuli parentibus, & dominis subduntur: ideò

Paulus 1. Cor. 9. & alibi, ait, seruos debere obedire

domino, vt Deo, & vt attigit D. Thomas de regi.

princip. lib. 1. cap. 1. & Molina tom. 1. de iust. dispu.

22. nullum corpus potest conseruari, nisi sit ali-

quod principium, ad quod pertineat intendere,

& procurare commune cuiusque bonum: vt in

corpore naturali constat, & in politico docet ex-

perientia, & ratio: nam singula priuata membra

priuatis cōmodis cōsulunt, quę sæpe cōtraria sunt

bono communi. Et interdum multa sunt necessa-In communi-|tate necessa-|ria aliqua pu-|blica potestas,|& guberna-|tio.

ria, quæ ad singulos non ita pertinent: vt præcipe-

re, & prohibere, iudicare, delicta punire, pontes,

& vias facere, & reficere, muros construere, &c. &

quamuis interdum pertineant ad multos, non cu-

rantur à singulis, eo ipso quod non propria, sed

communia sunt, nec stipendia pro illa cura reci-

piunt: ergo necessaria est in communitate perfe-

cta potestas publica, per quam gubernetur: quod

verum est, etiam in lege Gratiæ: quæ naturam, in

qua hoc fundatur, non destruit, sed perficit: & si-

cut Deus præfecturam Ecclesiasticam posuit Mat-

thæi 24. Quis putas est fidelis seruus & prudens, quem

constituit dominus super familiam suam, & Rom. 12.

qui præest in solicitudine, & Hebr. 13. obedite præposi-

tis vestris: ita politicā non abstulit: sed potiùs com-

mendauit: vnde rectè Aug. 19. ciuit. cap. 17. dixit,

Ciuitatem cœlestem, quamdiu in terris peregrinatur,

legibus terrenis parere: vide etiam Irenæum, libr. 4.

cap. 70. & 71. Tertullianũ apolog. cap. 31. Chryso-Instatu inno-|centiæ fuisse|politia.

stomum homil. 34. in 1. ad Cor. Adde etiam in

statu innocentiæ si durasset, fore politicum prin-

cipatum, vt optimè docet D. Thomas 1. par. quæst.

96. art. 4. & Thomistæ ibi, Valentia 1. part. disput. 7.

quæst. 3. punct. 2. ad finem. Pererius 4. in Genes.

disp. de imper. hominis in animalia: de quo plura

dicam in solutionibus argumentorum.

  Porrò, magistratus ciuiles posse leges ciuiles

condere, est certũ, quod tradidere Arist. 1. politic.

per totum & 10. ethic. cap. vlt. Plato dialog. de Re-

publ. Cicero de inuentione, & passim alij, & om-

nes Theologi, & Iurisperiti: multa apud Couarru-

uiam inuenies in practicis cap. 1. & reg. peccatum,

part. 2. §. 9. num. 6.

  Ratio est, quia magistratus ciuilis necessariusCur magistra|tus sit in Ec-|clesia necessa-|rius, & leges|ab eo ferendæ|sint.

est in Repub. ad illam moderandam: ad hoc autem

necessariæ sunt leges, vt patet ex dictis disput. 6.

sect. 1. & 2. ergo in politico magistratu est potestas

ferendi leges: nam qui aliquod munus recipit,

omnem potestatem ad illud conuenienter exer-

cendum recipit, vt habet principium iuris per se

manifestum. Vide Cardinalem Bellarminum 3. de

laicis cap. 9. & 10. vbi contra Vvaldenses, & Ana-

baptistas probat, licere Christiano magistratui le-

ges condere, iudicia exercere, & improbos punire:

quæ omnia sigillatim probantur. Et quidem poli-

ticum magistratum, aut Principẽ posse leges con-

dere, quibus ciues teneantur. Probatur quia pars

potestatis ciuilis est ipsa ferendarum legum facul-

tas, vt docet Arist. 10. ethic. cap. 9. & cap. 11. & 12.

ait, Melius esse legibus Remp. gubernari, quàm solis iu-

dicum, & principũ arbitriis; sæpe enim pro re nata,<-P>

@@0@

@@1@Disput. VII. Sectio I. 109

<-P>odio, vel amore ducti à veritate, & iustitia aber-

rant; nec facilè possunt rebus omnibus occut-

rentibus consulere, & arbitria hominum suapte

natura mutationi obnoxia sunt: quare nihil esset

ratum in Rep. quod & litibus ansam præberet, &

Reipl. perturbationi: quod summoperè Principes

vitare debẽt: vnde Ecclesia nulli Principi, cui aliâs

ferendi leges potestas conueniret, interdixit eius

vsum, & Aug. 19. ciuit. cap. 17. Ciuitas cœlestis dumEcclesia legi-|bus Principũ|obtemperat.

apud terrenam ciuitatem velut captiuam vitam suæ

peregrinationis agit: iam promissione redemptionis, &

dono spirituali tamquam pignore accepto, legibus terre-

næ ciuitatis, quibus hæc administrantur, quæ substen-

tandæ mortali vitæ accommodata sunt, obtemperare nō

dubitat, & infrà. Hæc ergo cælestis ciuitas, dum pere-

grinatur in terra, ex omnibus gentibus ciues euocat, at-

que in omnibus linguis peregrinam colligit societatem,

non curans quidquid in moribus, legibus, institutis́

diuersum est: quibus pax terrena, vel conquiritur, vel

tenetur, nihil eorũ rescindens, aut destruens: imò etiam

seruans, ac sequens, &c. Et sanè Christiani non eò

quòd Christiani sunt, desinunt esse ciues politici,

& indigere regula: qua in contractibus, & aliis di-

rigantur: ergo indigent legibus humanis: cætera

enim non sufficerent, vt fusiùs ostendit Cardina-

lis Bellarminus suprà, qui etiam ca. 12 probat, non

esse illicitum Christianis publica iudicia exerce-Iudicia publi-|ca exercere|Christianis li-|cet.

re, & patet: quia otiosum esset leges ferre, si nulla

essent iudicia, in quibus ad speciales causas leges

accomodarentur: vnde Deuter. 16. vers. 18. Iudices

& magistratus constitues in omnibus portis tuis, &c.

quod pręceptum partim naturale est, & modò ser-

uandum, vnde 1. Cor. 6. vers. 4. Sæcularia iudicia si

habueritis, contemptibiles, qui sunt in Ecclesia, illos con-

stituite ad iudicandum: vide etiam vers. 5. & Grego-

rium 19. moral. cap. 21. in fin. Sedulium in hæc lo-

ca Pauli, & D. Thomam ibi lect. 1. asserentes con-

temptibiles apud Paulum esse laicos, qui cum re-Contemptibi-|les in Eccle-|sia sunt laici|& cur.

bus terrenis sapientes sint, in spiritualibus nō sunt

excellentes, hosque in temporalibus iudices esse

debere, vt alij solis spiritualibus vacent: & sanè

Scriptura coniungens Reges, & Iudices, satis insi-

nuat, proprium esse Regis vel Principis, per se vel

alios iudicare, Psalm. 2. & nunc Reges intelligite, eru-

dimini qui iudicatis terram. Isaiæ 33. vers. 22. Domi-

nus Iudex noster, Dominus legifer noster, dominus Rex

noster. Ierem. 23. vers. 5. Regnabit Rex, & sapiens erit,

& faciet iudicium & iustitiam in terra. Cùm ergo

liceat Christianis Reges esse, etiam licebit publica

iudicia per se, & alios exercere, vt fecit Iob c. 29.

vers. 7. quando procedebam, inquit, ad portam ciuitatis

(vbi nimirum erat forum ciuitatis, & ius diceba-

tur) & in platea parabant cathedram mihi, id est, tri-

bunal, Hispanè, el estrado. Moyses etiam publicaIob publica|exercuit iudi-|cia & Moses.