Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv

tum est, vt si fœmina in pupillari ætate constitu-

ta, Regnum hæreditario iure à patre obtinuerit,

eius tutores regni administrationem habeant vs-

que ad ipsius Reginæ matrimonium. Ex hac enim

lege effici videtur, virum Reginæ, quæ minor est

viginti quinque annis, curatorem illius esse, & re-

gni administrationem ad ipsum, saltem cum vxo-

re, propriè pertinere Tum etiam, quia hoc ipsum

more maiorum comparatum est apud Hispanos,

vt liquet ex omnibus legibus, & decretis regni,

atque diplomatibus, quæ sub regibus Catholicis

Ferdinando, & Elisabetha expedita sunt, omnia

enim vtriusque regis nomine expediebantur, quā-

uis Castellæ, & Legionis regna ad solam Reginā

iure successionis spectarẽt: tum denique quia ma-Matrimoniũ|est contractus|societatis.

trimonium contractus est societatis: sic enim ap-

pellatur à Leone Papa epist. 90. alias 92. ad Rusti-

cum, ca. 4. & refertùr, c. cùm societas, 27. quæst. 2.

& ad instar societatis esse licitum, in cap. 2. de

spons. & in l. aduersus, C. de crimine expil.

hæred. vxor appellatur socia rei humanæ, atque diui-

næ domus.

  Quod quidem à Romulo statutum fuit, auctore

Dionysio Halicarnasseo lib. 2. de Romanorum an-

tiquitatibus, extatq́ue ipsa lex inter eas, quas Frā-

ciscus Balduinus Romuli titulo edidit, & com-Mulier legi-|timè coniun-|cta fortuna-|rũ, & sacro-|rum illi socia|est.

mẽtariis illustrauit, & est l. 13. quę sic habet, mulier

viro legitimè coniuncta fortunarum & sacrorum socia

illi esto, vtque Dominus ille domus, ita hæc domina, &

in l. 1. ff. de ritu nupt. Modestinus tradit, nuptias esse<-P>

@@0@

@@1@134 Quæst. XCV. Tract. XIV.

<-P>consortium omnis vitæ, diuini, atque humani iuris com-

municationem continens, & in l. 1. ff. de rerum amo-

tarum actio. Idcircò Nerua actionem furti in eam,Actio furti in|vxorem non|competit.

quæ vxor fuit, competere negat, cùm res viri con-

stante matrimonio, eo inuito vsurpauit: quia ne furtum

quidem eam facere dicendum est, vtpotè cùm societas vi-

tæ quodammodo eam dominam rerum mariti faciat:

ergo eadem ratione vir erit quodammodò domi-

nus rerum vxoris, atqueadeò rerum administra-

tio ad virum, & vxorem simul pertinebit: quam-

uis regnum ad solam vxorem pertineat: tum vel

maximè, cùm rei dotalis vir dominus sit, constan-

te matrimonio, vt constat ex l. ante illam. C. de rei

vend. & l. in rebus, C. de iure dotium, & ex com-

muni Doctorum sententia, quam cum aliis multis

legibus tradit Baldus Nouellus tractatu de doti-

bus quæst. 8. priuileg. 6.

  Dico tamen, in eo euentu regni administratio-63

nem ad solam vxorem pertinere; ita Vazquez su-3. & vera sen|tentia.

ptà, & nonnulli alij Theologi in præsenti, Baldus

cap. significauit, de rescriptis nu. 3. Decius, & Al-In eo euentu|regni admini|stratio ad so-|lam vxorem|pertinet.

ciatus l. 1. C. de in ius vocando, Tiraquellus tract.

de nobilit. cap. 18. nu. 39. Ioan. Lupus de Palacios

Rubios repet. cap. per vestras de donat. inter vir.

& vxor. §. 43. Gregorius Lopez plures alios alle-

gans l. 9. verbo, llamar, tit. 1. part. 2. & in l. 3. verbo

basta que sea casada, num. 15. eadem part. Marcos

Burgos de Paz in proœmio legum Tauri, nu. 15.

& sequentibus, sententiam Baldi iure communi

Romanorum veram esse arbitratur, quamuis iure

regio Hispaniarum virum, qui reginam vxorem

duxit, regnum administrare posse affirmet, vxore

non contradicente.

  Absolutè tamen probatur conclusio, quia nulla

lege Hispaniarum, aut Romanorũ definitum est,

vt regni administratio ac ferendarum legum fa-

cultas ad Reginam & ad eius virum pertineat: tũ

etiam, quia matrimoniũ non transfert dominiumMatrimoniũ|non transfert|ius regni in|virum.

regni in virum, regnum enim alienari nō potest,

nec in dotem dari, vt docet Baldus suprà, & vt au-

thor est Marinæus Siculus lib. 19. de rebus Hispa-

niæ, publicæ Hispaniæ primorum, & regni ordi-

num, atque eorum, qui Regibus Catholicis à

consilio erant, sententia super Castellæ, & Le-

gionis regni successione lata, hoc ipsum defini-

tum est, regnum, scilicet dotis nomine iure dariRegnum do-|tis nomine da|ri non potest.

non posse: quod apertè colligitur ex cap. intelle-

cto, de iureiurando, vbi alienationes factas in prę-

iudicium regni ab Hungariæ Rege, quantum-

uis iuramento firmatas, reuocandas esse statuitur:

quia Rex in sua coronatione iurauerat, iora re-

gni sui, & honorem coronæ illibata seruare. Ex

hoc enim efficitur, vt bona, quæ titulo regis regi

ipsi conueniunt, sint propria Regni, vel data

cum conditione, quòd non alienentur, & in l. 1.

titulo decimo octauo, parte secunda definitum

est, castra, & oppida Regni, in quibus Rex domi-

nium habet, ad regnum ipsum iure pertinere:

ergo saltem in præiudicium regni alienari non

possunt, nec in dotem dari: quod genus quod-

dam alienationis est. Deinde cum ipsa naturaliEiusdem re-|gni duos esse|reges in soli-|dum pugnat|cum ratione|naturali.

ratione pugnat, vt eiusdem regni duo sint Reges

in solidum, vt quisque verè & propriè sit Rex, &

possit absque alterius consensu disponere: esset

enim eidẽ corpori duo capita, aut corda, aut duas

animas præscribere. Rex enim anima, caput, &

cor regni est, vt testatur lex quinta, titulo primo,

parte secunda, ideo Seneca trag. 1. ait, Non capit<-P>@@

<-P>regnum duos, & Ouidius 2. de arte amandi. Non

bene cum sociis regna, Venusque manent: & Ennius

apud Ciceronem 1. de officiis. Nulla sancta socie-

tas, nec fides regni est. Qua de re plura Tiraquellus

tractatu de iure primogen. quæstione 4. nume. 14.

nec verò dici posset, administrationem regni ad

vtrumque collectiuè pertinere. Hoc enim esset in

magnum Reipubl. incommodum: quia quando

eiusdem opinionis & voluntatis non essent, nihil

fieret, etiam si expediret. Accedit, vxorem ha-Vxor habens|ius patrona-|tus præsenta-|re potest abs-|que viri con-|sensu.

bentem ius patronatus præsentare posse absque

viri consensu, & ab ea præsentatum præferri præ-

sentato à marito, vt definitum est in nouis Rotæ

decisionibus, decisio. 422. & docet Vazquez su-

prà, & glossa verbo suffragium in fine, & alij Do-

ctores cap. ex eo, de electio. libro sexto, Tiraquel-

lus in legibus connub. glossa 5. numero 221. &

glossa 9. artic. num. 1. & Matienzo ad legem secun-

dam, glossa 1. numero 9. titulo 3. libro 5. nouæ

compil. ergo eadem ratione ad solam reginam in

dicto euentu regni administratio pertinebit. Præ-

tereà, Marinæus Siculus suprà refert, controuer-

siam de regni Castellæ & Legionis successione, &

administratione inter Hispaniæ proceres exor-

tam, cùm rebus Hispaniæ Reges Catholici Ferdi-

nandus & Elisabetha potirentur, nonnullis in Re-

gem: aliis verò in Reginam conspirantibus, qui-

busdam ducti rationibus, quæ apud Siculum vi-

deri possunt, causæ verò definitionem in hæc ver-

ba scribit, quæ iam venerant in consuetudine. Iu-

dicatum est successionem, & gubernationem ad Regi-

nam pertinere tanquam propriam & absolutam regni

sui dominam, & non ad Regem, qui regnum guber-

nare non debebat: quod sibi non datum fuerit nomine

dotis, nec dari iure potuisset. Hæc ille: bene ergo

Vazquez & alij Theologi hîc contra Burgos de

Paz dicunt, hac in re nullum esse discrimen inter

ius Romanum, & Hispanum: nam iure Hispano

nil aliud conceditur in dicto euentu, quàm vt

maritus Reginæ Rex appellari possit: quod etiam

iure ciuili Romanorum concessum esset marito

fœminæ, quæ iure hæreditario, vel alio titulo per

se ipsam Regina esset, quamuis posset Regina

si vellet, nomen Regis non permittere viro, vt

nonnulli Theologi hic definiunt, quod etiam ex

historiis Neapolitanis colligitur.

  Ex his patet respōsio ad primum argumentũ pri-64

mæ sentẽtiæ. Ad secundũ verò respōdeo, tātũ pro-Ad arg. 1. sen.

bare, virũ quoad familiæ æconomiam esse caput

vxoris, cui ipsa vxor obedire tenetur, & mulieribus

interdictam esse exercitationẽ omnium publicorũ

munerũ in Rom. Rep. quia imperium non potest

deferri fœminis, & multorũ etiam publicorũ mu-

nerũ sunt fœminæ incapaces in omnibus Rebus-

publicis ex voluntate ipsarum, vel Principum, vel

etiam Dei. Vnde nō possunt prædicare, nec publi-Publica offi-|cia quæ sint|fœminis in-|terdicta.

cè pro tribunali sedere. Possunt tamẽ fœminæ ali-

quomodò iudicare, & alia iurisdictionis muncra

exercere; si iure successionis ad ipsas spectat iuris-

dictio: hac enim concessa, censentur etiam omnia

concessa, sine quibus iurisdictio explicari non po-

test, l. 2. ff. de iurisdict. omnium iudicum.

  Ad primum argumentum secundæ sententiæ65

respōdeo, malè ex illa l. deduci, virum Reginę, quęAd arg. 2. sen.

minor est vigintiquinque annis, esse Reginæ cura-Rex reginæ|minoris non|est curator.

torem, & regni administratorem simul cũ vxore:

vt doctè ad illum locũ, verbo, basta que sea casada,

Greg. Lop, adnotauit. Est enim cōtra definitionem<-P>

@@0@

@@1@Disput. VII. Sectio XII. 135

<-P>l. fin. tit. 17. part. 6. & l. matitus. C. qui tutores dari

possint, quibus statutum est maritum dari non

posse curatorem vxori, quare in illa l. 3. solùm de-

finitur tempus, quo veri Reginæ tutores nomine

eius regnum administrare debent. Quod vsque ad

matrimonium Reginæ, hoc est, vsque ad puber-

tatem deducitur: pubertate enim tutela finitur, vt

in l. fi. C. quādo tut. esse desin. Pubertatis enim ar-

gumentum est matrimonium; idcirco dicitur,

vsque ad matrimonium Regïnæ, regnum admini-

strare tutores posse: non enim si illa nollet nube-

re, aut serò nuberet, deberent semper tutores re-

gnum administrare. Siue ergo sit nupta, siue nubi-

lis tantùm, ad eam solam pertinet regni admini-

stratio.

  Ad secundum respondeo, Elisabetham Ferdinā-Ad 2.|Ferdinandus|& Elizabe-|tha Catholici|Reges quomo-|do inter se cō-|uenerint.

di quinti Regis Catholici vxorem statuisse, vt

Ferdinandus ipse omnia gubernaret, vt refert Ma-

rineus Siculus suprà, & inter se cōuenerunt, vt in

omnibus priuilegiis, & literis, quibus negotia ex-

pediuntur, simul subscriberent, Nos Ferdinādus &

Elisabetha Dei gratia Rex & Regina, litteræ́ sigillo

præmerentur Regnorum vtriusque stemmata continen-

te. In aurea quoque moneta, quam cuserũt, vtrius-

que nomen cum eisdem stemmatibus imprimere-

tur, & prætereà facies capitibus coronatæ.

  Ad tertium, nego iure Cæsareo, aut canonicoIure Cæsareo|inter virũ &|vxorẽsocietas|bonorum non|contrahitur.

societatem contrahi inter coniuges, quæ ad bona

eorum spectet, vt ostendit Couarruuias 2. part. de

spons. §. 1. nu. 5. & Matienzo, plures alios allegans,

l. 2. glos. 1. nu. 1. tit. 9. lib. 5. nouæ compilationis. Et

quamuis iure regio Hispanorum acquisita lucro,

ac quæstu, constante matrimonio ab vno quoque

coniugum communia vtriusque sint, vt constat ex

l. 2. & 3. ti. 9. lib. 5. nouæ compil. & alijs legibus re-

latis à Couarruuia suprà num. 6. maritusq́ue de eis

liberè disponere possit, dummodò in fraudẽ vxo-

ris non faciat, vt definitum est l. 5. eod. tit. & lib.

nouæ compil. Nulla tamen Hispanorum aut Ro-Iure Cæsareo|vel Hispano|dominium re-|gni, quod ad|vxorem perti-|net, non trās-|fertur ad vi-|rum.

manorum lege statutum est, vt regni dominium,

quod ad vxorem pertinet, iure successionis in viri

dominium dotis nomine, aut matrimonij titulo

transferatur: quia hoc esset reginam non esse regi-

nam, dum nupta est, nisi nomine tenus: id quod

est contra voluntatem cōmunitatis, quæ regiam

dignitatem successione deferri instituit.

------------------------------------------------------------

SECTIO XII.

An successores eorum, qui Regna tyrannicè occuparunt

vel tyranni ipsi possint leges condere.


COnstat eos, qui bello iusto re-66

gna aliqua occuparũt, leges illis fer-Regna sunt|eorum qui il|la bello iusto|eccuparunt.

re posse: cōstat item quatuor Impe-

ria celeberrima, Assyriorum, seu

Chaldæorũ: Medorum, seu Persarũ:

Græcotum, & Romanorum per bella iniusta cœ-

pisse, ac proinde tunc tyrannica fuisse, vt docet

Pelag. de planctu Ecclesiæ c. 41. Durandustract. de

origine iurisdict. qu. 1. Driedo de libert. Christia-

na cap. 15. Molina tract. 2. de iust. disp. 24. Albertus

Pighius 1. Hierar. cap. 14. vnde tunc Imperatores,

vel Reges non habuerunt veram potestatem le-

gissatiuam; fieri tamen potuit, vt diximus de Im-

peratore Rom. vt successu temporis populus con-Successores ty|rannorum le-|gitimi Reges|esse possunt.

senserit, & admiserit talem potestatem, in quo

euentu principes, non iure belli, sed concessione<-P>@@

<-P>populi legislatiuam potestatem haberent. Inter-

dum autem cōtingit, vt Resp. anteà nulli regi sub-

iecta, per iustum bellum alicui subiiciatur: quod

semper est ratione alicuius delicti, quod Resp. cō-

miserit, & tunc ipsa tenetur parere, & consentire

subiectioni, sed siue consentiat, siue non consen-

tiat, tenebitur legibus illius regis obedire, qui ante

erat alterius Reip. legitimus Rex per populi ele-

ctionem, vel alia via legitima, & hac ratione, vel

alia simili iustè potuit bellum indicere, vt si con-

sentiente communitate, cuius regimen tyrannicè

vsurpauit, bellum indixit, consensu eiusdem deui-

ctæ communitatis Rex esse poterit, vel admini-

strator, & leges eius, consensu victricis ciuitatis

latæ, vtramque obligabunt.

  Prædictis consentit Cardinalis Bellarminus 3.67

de laicis ca. 6. dicẽs, Deo id permittente ob aliquẽ bo-

numfinem, iniquè aliquos regna occupasse, vt exponũt.

Augustinus de grat. & lib. arb. cap. 20. & 21. & Hu-

go Victorinus 1. de sacramentis par. 1. nec deesse

scripturæ testimonia, quibus id confirmatur, de

Salmanassar, & Sennacherib. Isai. 10. Assur virga

furoris mei, de Cyro Isai. 45. hæc dicit Dominus, Chri-

sto meo Cyro, &c. vsque & non cognouisti me de Na-

buchodonozor Hiere. 27. & Ezech. 29. idem dicunt,Romani non|propter Deũ,|sed propter glo|riam impera-|re cupierunt.

Romani non propter Deum, sed cupiditate glorię

quærebant Monarchiam, vt prolixè ostendit Au-

gustinus 5. ciuitat. cap. 12. tamen Deus Monarchiā

eis donauit, tum vt mercedem redderet bonis eo-

rum operibus moralibus, vt idem Augustinus do-

cet 5. ciuit. cap. 15. tum etiam, vt per vnionem om-

nium gentium sub vno principatu, pararetur via

Euangelicæ prædicationi, vt dicit Leo ser. 1. de

Petro & Paulo. Addit Cardinalis Bellarminus, etiā

si initio, qui regnum constituerunt, fuerint inua-

sores; vt plurimùm: tamen successu temporis suntQuamuis pri|mi fuerint ty-|ranni, succes-|sores sunt veri|reges.

vel ipsi, vel successores eorum legitimi principes:

quia populi paulatim consentiunt. Hoc modo re-

gnum Francorum, nunc omnium opinione legi-

timum est, licet iniustè Franci initiò Gallias occu-

pauerint, atque idem potest dici de regno Hispa-

niæ, quod ab inuasione Gothorum cœpit, & de

regno Anglorum, quod iniustè cœpit ab occupa-

tione Anglixaxonum, & de ipso Imperio Roma-

no, quod à Iulio Cæsare patriæ oppressore con-

stitutum est: tamen posteà adeò legitimum esse

cœpit, vt Dominus dixerit Matth. 22. reddite quæ

sunt Cæsaris, Cæsari, hæc Cardinalis Bellarminus: si-

milia habet Molina tract. 2. de iust. disp. 13.

------------------------------------------------------------

SECTIO XIII.

An Duces, Marchiones, Comites & Barones possint

leges condere pro suis populis.


REspondeo non posse, nisi cōcessio-68

ne Regũ, quibus subditi fuerint, itaDuces, Mar-|chiones, & cæ|teri leges fer-|re nō possunt.

Vazquez disp. 153. ca. 3. nu. 36. & alij

recentiores, q. 90. ar. 3. & alibi: & So-

tus 1. iust. q. 1. ar. 3. cũ Alphonso Aze-

bedo li. 2. cōmentariorum legũ Hispanię in proœ-

mio ad ti. 1. n. 11. Auendāno de exequen. mand. re-

giis c. 5. Ioan. Garsia l. 8. nouæ compilationis tit. 11.

idẽ tenent alij citati ab Azeuedo suprà, & Grego-

rio Lopez l. 12. verbo, otro ninguno, tit. 1. p. 1. Proba-

tur: quia ita definitum est l. 12. ti. 1. pa. 2. & ratio est:

quia ad id neq; à Rege, neq; à Rep, facultatem ha-

bẽt. Sed addũt Azebedo, & Greg. Lopez supr. posse<-P>

@@0@

@@1@136 Quæst. XCV. Tract. XIV.

<-P>condere leges, seu statuta, accedente populi con-

sensu. Quibus fauet illa lex 12. tit. 1. p. 2. dicens,

nopuede legitimar, nin facer ley, ni fuero nueuo sino tor-

gamiento del pueblo, ex quibus verbis Lopez in illo

verbo, ni facer ley, colligit à contrario sensu, si po-

pulus consentiat, posse legem, seu statutum facerePopulo consen|tiente isti ta-|les possunt le-|ges condere.

pro illo populo, spectans ad illius ornatum, & re-

gimen, modò iuri communi nō aduersetur: & idẽ

dicunt de quocumque domino perpetuo alicuius

populi. Hoc reiiciunt Vazquez & nonnulli Theo-

logi moderni: quia si penes ipsos esset ius statuen-

di leges, non requireretur consensus populi. Item

quia populus non potest condere legem: ergo nec

potest illam potestatem cōferre domino suo. An-

tecedens probatur: quia in Hispania ciuitatibus,

& populis interdictum est statuta facere, quæ vim

cogentẽ habeant, sine regis, aut Regij senatus Ca-

stellæ confirmatione, vt constat ex pragmaticis

Correctorum c. 16. quod ad verbũ recenset Lopez

d. l. 12. verbo, sobres las gentes de su señorio, tit. 1. p. 1.

& l. 8. tit. 1. lib. 7. nouæ compil. Sed ad primũ arg.

dici posset, negari sequelā, quia cũ ea limitatione

accipiunt à Rege potestatem. Ad secundũ respon-

deo, licet populi subiecti immediatè regi, non pos-

sint facere statuta sine consensu regis, vel Regij

senatus: bene tamen reliquos populos cũ consensu

dominorum, quibus immediatè subiecti sunt, vel

ipsi domini cum consensu ipsorum populorum:

quia ita lex illa concedere illis videtur. Et quid

quid sit de nostro Regno Castellæ: tamen in aliis

regnis fortasse duces, & cęteri domini possunt sal-

tem de consensu populi statuta facere: quia ipsæ

ciuitates, & populi possũt statuta facere, quæ mu-

nicipalia dicuntur, vt latiùs dicam sect. seq. fateturPrimores re-|gni possunt|præcepta impo|nere, non ferre|leges.

tamẽ Vazq. illo c. 3. n. 36. primores illos regni pos-

se præcepta aliqua populis suis imponere, quibus

illi ad tẽpus obligentur: quę tamen ipsis defunctis

expirabunt, quia nō sunt leges, nec statuta, & idem

posse Rectores temporales, seu iudices ciuitatum,

docet nu. 36.

------------------------------------------------------------

SECTIO XIIII.

An quælibet ciuitas, aut populus possit sibi legem seu

statutum condere.


IN terris Imperij ciuitates posse sibi ius69

peculiare aliquod constituere, quod mu-In terris im-|perij ciuitates|possunt sibi a|liquod ius cō-|stituere.

nicipale vocari solet, docet Syluest. verb.

lex, q. 4. & Marcus Burgenfis seu Burgos

de pace l. 1. Tauri n. 485. & seqq. colligũt ex l. om-

nes populi. ff. de iust. & iur. & ex §. 1. & 2. instit. de

iure nat. gent. & ciuili, inquit tamen Burgẽsis præ-

dictas leges non appellari simpliciter leges, sed ci-

uiles, seu municipales, & Gregor. Lopez l. 12. tit. 1.

part. 1. verbo, sobre las gentes de su señorio, putat ci-

uitates, & oppida, etiam in Hispania, posse statue-

re quædam per modum legis, dum modo iuri Re-

gio non aduersentur, & illa vim legis obtinere, vi-

delicet ad bonam administrationem, & guberna-

tionem ornatumq́ue rerum publicarum.

  Addit autem Greg. Lopez cum Iasone l. omnes

populi, ff. de iust. & iur. ciuitatum non posse facere

statutum præscribendo pœnam iis, qui ipsum vio-

lauerint.

  Hos Hispanos Doctores, & Syluestrum reiicitHac opinio nō|probatur.

Vazquez, quem nōnulli alij recentiores Theologi

sequũtur, disp. 153. c. 2. n. 27. & seqq. & c. 3. n. 37. &

38. quia in Hispania statutũ est in pragmaticis Cor-<-P>@@

<-P>rectorum c. 16. vt nullę fiant in populis tales ordi-

nationes, etiam ad bonam ipsorum administratio-