vim habere sine voluntate principis saltem gene-
rali, qua velit, vt consuetudo pro lege habeatur:
sed semper est præsumenda, vt constat ex cap. fin.
de consuet.
Illud dictum, quidquid potest Papa in tota Eccle-
sia, potest Episcopus in sua diœcesi: non est omnium,
sed quorumdam tantùm, quos refert Suarez 3. par.
tom. 4. d. 55. sect. 2. nu. 2. existimantium, omnẽ iu-
risdictionem, quam Episcopi habent, competere
illis iure diuino: quod incertum est, vt suprà vidi-
mus, & licet illud pronunciatum esset verum, in-
terpretandum esset iuxta superiora, cum Suarez
illo tom. 4. disp. 7. sectione 4. num. 5.
------------------------------------------------------------
SECTIO VI.
An possit Episcopus leges ferre, vel aliquid statuere
contra ius commune.
PRo parte affirmatiua est, quod ait39
Albericus tract. de statutis par. 1. quæ.
8. quemcumque populum posse con-
dere statuta iuri communi contraria,
nisi ius cōmune expressè illa deroget, & affirmat,
esse communem sententiam, quod si ita est, cur nō
poterit etiam Episcopus statuere contra ius com-
mune?
Dico primò, Resp. exempta, vt Genuensis, Ve-1. Conclusio.|Respub. libera|potest statuta|edere iuri cō-|muni contra-|ria.
nera, & olim, Atheniensis potest statuere contra
ius commune: quia ipsa fecit ius cōmune, & ideò
illud potest abrogare cōtraria lege, & eodem mo-
do Episcopus potest statuere contra id, quod ipse
vel eius antecessor statuit, nisi illud à Papa confir-
matum sit: quia tunc iam censeretur statutum à
Pontifice, vt notat Baldus l. ex placito, col. 2. circa
fin. C. de rerum permutatione.
Dico secundò, quæ iure communi statuta sunt,40
non possunt ab Episcopo abrogari. Baldus l. om-2. Conclusio.|Quæ iure cō|muni statuta|sunt non pos-|sunt ab Epis-|copo abrogari.
nes populi nu. 8. Iason. nu. 30. 1 lectur. ff. de iustit.
& iur. glos. cap. cùm dilectus, verbo, ætate, de ele-
ctione, & cap. dilectus, de consuetudine, vbi fauet
textus Ioannes Andreas cap. fin. de offic. ordin. &
cap. fin. de offic. Archidiac. Panormitanus ca. cùm
dilectus nu. 10. & cap. cùm consuetudinis nu. 5. de
consuetud. & cap. fin. nu. 5. de offic. legati, gloss. ex
textu ipso cap. super his, de maiorit. & obedient.
tex. cap. institutionis 25. qu. 2. colligitur ex l. formā
C. de offic. præfecti prætor. orientis Illyrici. Acce-
dit, inferiorem non posse soluere, vel ligare supe-<-P>@@
<-P>riorem cap. inferiori. 21. d. cap. cùm inferior, de
maiorit. & obedien. l. nam & magistratus. ff. de ar-
bitris l. fin. C. de legib. & speciatim legem superio-
ris per inferiorem tolli non posse, definit Clemẽs
V. in Concil. Viennen. relatus Clemẽt. ne Roma-
ni, de electione. Ad idem est Sebastianus Medicis
tract. de legibus p. 1. qu. 14. dicens in ca. 1. & ca. fin.
98. d. probatur, quòd Episcopus Synodale Conci-
lium ad libitũ disponere potest, modò nil statuat
in præiudicium Ecclesiæ inferioris, nisi aliqua vr-
genti causa, Panormitanus ca. vestram nu. 2. de lo-
cato: vel nisi interueniente consensu eorum, quo-
rum iura ipse tangere voluit. Panormitanus suprà
nu. 6. Nec potest disponere derogando iuri cōmu-
ni cap. cùm inferior, de maior. & obedien. nec po-
test disponere super iis, in quibus Pontifex appo-
suisset manus, Decius c. 2. de cōfirm. vtili, vel inu-
tili. Ratio est, quia inferior nullam habet iurisdi-Inferior nul-|lam habet iu-|risdictionem|contra superio|rem.
ctionem contra superiorem: & quia præceptũ su-
perioris iustum præualet præcepto inferioris. Hāc
conclusionem limitat Baldus suprà, vt non proce-
dat cum Episcopus legem statuit contratiam iuri
communi, ex euidenti, & necessaria causa, & quæ
etiam moueret superiorem ad ita statuendũ. Idem
Iason suprà nu. 11. Alexander l. nemo potest ff. de
leg. 1. & Concil. 106. in 2 volum. Panormitanus
ca. dilecti de appellat. & ca. at si clerici §. de adul-
teriis, de iudiciis, & ca fin. de consuet. Ducuntur
potissimè ex l. si hominum ff. mandati, vbi decer-
nitur, actionem mādati competere aduersus eum,
qui ex mandato Domini seruum manumisit, cùm
procurator eiusdem Domini iustam causam ha-
buit interpellandi manumissionem serui; eam ve-
rò actionem non competere, si nulla iusta causa
fuit procuratori denuncianti, ne seruus manumit-
teretur. Ecce, quo pacto liceat ex iusta causa con-Licet venire|ex iusta caus-|sa contra ex-|pressum domi-|ni mandatũ,|ob eius præsũ-|ptam volunta|tem.
tra expressum Domini mandatum venire ob eius
præsumptam voluntatem: ergo etiam Episcopus
iusta de causa, & ex præsumpta voluntate Papæ
poterit contra eius legem disponere: quod etiam
probatur, quia communiter Canonistæ docent,
maximè Antonius & Immola. cap. fin. per illũ tex.
de trasact. Alexander & Iason. suprà num. 12. posse
Legatum à latere, ex euidenti, & necessaria causa
causam cognoscendam summariè, simpliciter, &
de plano sine strepitu & figura iudicij: cum tamen
absolutè cōtra ius commune sit huinsmodi com-
missio, & delegatio, vt docet glos. verbo, figura. c.
fin. de hęreticis in 6. & Clemen. sæpe, verbo, man-
damus, de verborum significatione. Speculator ti.
de legatis §. Superst. verbo, sed numquid legatus.
Baldus l. ne quidquam §. fin. ff. de officio procons.
& leg. Antoninus cap. dilecti, de iudiciis: ergo si-
militer Episcopus, &c. Itẽ Episcopus ex iusta causaEpiscopus po-|test minuere|pœnitẽtiam, à|summo Ponti-|fice impositā.
potest minuere pœnitentiam à summo Pontifice
impositam, gloss. cap. tempora plenitudinis, verbo
à quo iudicio 26. qu. 7. & Romanus consil. 428.
quod incipit, in terminis propositæ consultatio-
nis: ergo similiter poterit statuere contra statutum
Pontificis. Item Aristote. 5. ethic. cap. 10. & 2. mag.
moral. cap. 1. & 1. Rhetori. ad Theodectem cap. 13.
D. Thom. 2. 2. qu. 102. ar. 1. ad. 2 & alij Philosophi,
& Theologi virtutẽ æquitatis, seu epiikeiæ con-Aequitas iu|ris moderatio|quædam est.
stituunt, ad quam spectat prætermissis verbis le-
gis, illud sequi, quod iustitiæ ratio, & communis
vtilitas postulat: quam ob causam æquitatem ap-
pellat Aristoteles emendationem legis: ergo iusta
de causa Episcopus poterit contra ius commune<-P>
@@0@
@@1@162 Quæst. XCV. Tract. XIV.
<-P>decernere. Quod aliqui iuniores dicunt verum es-
se quoad specialia decreta, & præcepta, quibus in
aliquo casu determinato Episcopus iusta de causa
contra ius commune aliquid decernit, quando su-
perior absque incommodo consuli nō potest. Hoc
modo limitationem superiorẽ interpretatur De-
cius cap. at si clerici §. de adulteriis num. 81. de iu-
dic. Romanus l. si vero §. de viro ff. soluto matrim.
& alij, quos refert Decius suprà, numquam tamen
Episcopo licere putant iuniores illi, contra ius cō-
mune legem ferre, absque speciali mādato summi
Pontificis: quia necesse non est legem vniuersa-
lem ferre contra ius commune ob speciales euen-
tus. Si verò lex communis iusta non esset, iam lex
Episcopi non esset contra ius commune. Fauet
Alexander III. cap. si quando, de rescriptis dicens,
qualitatem negotij, pro quo tibi scribitur, diligenter con-
siderans, aut mandatum nostrum reuerenter adimpleas,
aut per litteras tuas, quare adimplere non possis, ratio-
nabilem causam prætendes, qua patienter sustinebimus,
si non feceris, quod praua nobis fuerat insinuatione sug-
gestum.
------------------------------------------------------------
SECTIO VII.
An Episcopus ad ferendas leges consensu capituli,
vel synodi indigeat.
IOannes Andreas cap. 2. de constitut.41
lib. 6. Panormitanus cap. cum consue-
tudinis, num. 5. de consuetu. & cap. 2.
num. 3. de constit. & cap. fin. in 6. de
offic. leg. cap. nouit, num. 7. de his quę
fiunt à prælato, cap. ad audientiam, num. 4. de cle-
rico non residente. Decius cap. cùm omnes, nu. 30.
de constit. in 2. lectu. certum putant, sine consilio
capituli non posse Episcopum leges ferre.
Suadetur primò ex Concilio Carthaginensi 4.Episcopus sine|consilio capi-|tuli legem non|posse feere quæ|rationes pro-|bent.
cap. 22. & refertur ca. Episcopus, 24. dist. Episcopus,
inquit, sine concilio (vel, vt alia exemplaria habent,
sine consilio) clericorum suorum clericos non ordinet,
ita vt eiuium conniuentiam, & testimonium quærat:
& Vrbanus Papa cap. alienationes, 12. quæst. 2. ir-
ritas iudicat alienationes bonorum Ecclesiastico-
rum, & ordinationes personarum sine consensu
capituli factas. Secundò, quia in eodem Concilio
Carthaginensi cap. 23. & refertur cap. Episcopus,
15. quæst. 7. decernitur, vt Episcopus nullius causam
audiat absque præsentia suorum clericorum, alioqui ir-
rita erit sententia Episcopi, nisi clericorum præsentia
confirmetur: hos verò clericos iudices etiam esse si-
mul cum Episcopo, docet gloss. ibi. Tertiò, quia
Alexander III. in cap. nouit, de his, quæ fiunt à
prælatis, affirmat, non decere Episcopum omissis mem-
bris, hoc est clericis seu canonicis Ecclesiæ suæ,
aliorum consilio in negotiis eiusdem Ecclesiæ vti: cùm id
non sit dubium, & honestati suæ, & sanctorum Patrum
constitutionibus contraire: & infrà, Institutiones &
destitutiones Abbatum, & aliarum personatum
Ecclesiasticarum sine consilio fratrum suorum ab
Episcopo factas robore firmitatis carere, decer-
nit. Quartò, quia in cap. quāto eodem titulo idem
Alexander ait, fraternitati tuæ mandamus, quatenus
in concessionibus, & confirmationibus, & aliis Ecclesiæ
tuæ negotiis fratres tuos requiras, & cum eorum consilio
vel sanioris partis eadem peragas, & pertractes, & quæ
cauenda sunt statuas, & errata corrigas, & euellenda
dissipes, & euellas: ergo videtur, Episcopum sine cō-<-P>@@
<-P>sensu, vel consilio capituli leges ferre non posse.
Dicendum tamen existimo cum multis Theolo-Episcopus sine|sui capituli|consensu leges|ferre potest.
gis hîc, Episcopum communiter in ferendis legi-
bus, seu faciendis statutis, vel cōstitutionibus non
pendere à capitulo. Hanc esse communem resolu-
tionem, vt latè refert Felinus cap. cùm omnes, de
constitut. num. 15. tradit Archidiaconus, & textus
ibi, cap. 1. de consecr. dist. 3. & probatur: quia non
habet potestatem à capitulo, sed à Christo, vel à
Papa, qui nunquam restrinxit generaliter hanc
potestatem ad consensum, vel consilium capituli,
vt videbimus: colligitur ex cap. si quis venerit, de
maior. & obedient. vbi dicitur, si quis venerit contra
decretum, id est, constitutionem Episcopi, ab Eccle-
sia abiiciatur, id est, excommunicetur, vbi glossa, sic
habet, quòd Episcopus potest facere decretum seu consti-
tutionem in sua diœcesi, cap. 1. de consecr. dist. 3. Episcopi
enim possunt condere canones Episcopales, &c. Sed de
maioribus negotiis non possunt aliquid statuere, vbi
gloss. nihil dicit de consensu capituli, alios Iuris-
peritos referemus in solutione 3. argum. Rosella
verbo excommunicator, §. 1. ait, Episcopum, si sta-
tuat sine consilio capituli, nil valere statutum per
notata cap. quanto, de his quæ fiunt à prælato, sed
§. 2. quærit, quid si capitulum non vult præstare
consensum? sed dissentit Archidiaconus, Ioannes
Andreas cap. 1. de constit. lib. 6. concludunt statu-
tum valere, si per capitulum nil rationabile oppo-
nitur, & hoc est Panormitani indubitabile, d. cap.
quanto, quia cùm requiratur consilium, & non
consensus, satisfactum est iuri ex sola petitione
consilij, & expectatione responsi; cùm non tenea-
tur sequi consilium, vt in cap. cùm olim de arbi-
tris. Vide de hoc supra, consilium in principio, &
§. 4. hæc Rosella, vnde reuerà nostra opinio nō est
contraria canonistis, initio citatis.
Ad primum respondeo, pręceptum esse Conci-43
lij Prouincialis, quod Episcopos nostros non li-Potest facere|Episcopus ca-|pituli consen-|su quod factũ|tenet.
gat: deinde, ibi præcipi, vt non aliter ordinentur:
si tamen ordinentur, factum tenet: sic etiam licet
non possint Episcopi sine peccato leges facere
absque consilio capituli, factum tenet: nec Conci-
lium obligat, vt consilium sequantur capituli, sed
vt illud requirant, & audiant, vt sciant, quinam
sint idonei, aut non: similia præcipit Tridentinum
sess. 23. in decreto de reformatione cap. 7. & 8. &
Clemens VIII. in Pontificali Romano Rubr. de
ordinibus conferendis. Quòd verò Episcopus le-
ges facere debeat cum consensu, vel consilio capi-
tuli, nullo iure cautum est. Ad Vrbanum similiter
respondeo, non agere de legibus: sed de alienatio-
nibus bonorum Ecclesiasticorum, & de ordina-
tionibus clericorum, & quantùm ad has videtur
consuetudine, aut alio iure decretum illud abro-
gatum.
Ad secundum respondeo, etiam illud decretum
abrogatum esse contraria consuetudine, quæ, vtConsuetudo|est optima le-|gum interpres
ait Bonifacius VIII. cap. non est, de consuetudine
in 6. est optima legum interpres: nunc autem quando
contra aliquem ex canonicis procedit Episcopus
in causis criminalibus, duos ex capitulo adhibere
tenetur, de quorum consilio & consensu Episco-
pus, vel eius Vicarius in causa procedant Trident.
sess. 25. decreto de reformat. cap. 6. sed ad ferendas
leges nullo iure requiritur consensus capituli.
Ad tertium respondeo, in rebus, quæ ad capitu-
lum spectant, & vel lege, vel consuetudine legiti-
mè præscripta in vtilitatem capituli inductæ sunt,<-P>
@@0@
@@1@Disput. VIII. Sectio VIII. 163
<-P>non posse Episcopum sine consilio, & consensu
capituli aliquid noui statuere, vel definire: in aliis
verò, quæ ad capitulum non spectant, potest Epi-
scopus sine consilio, & cōsensu capituli leges fer-
re, vt docet Panormitanus cap. cùm consuetudi-
nis, num. 5. de consuetud. & ferè in omnibus aliis
locis superiùs allegatis, Decius cap. cùm accessis-
sent, num. 22. de constit. & Archidiaconus cap. 1.
de consecr. dist 3. per textum ibi. Felinus cap. cùm
omnes, de constit. num. 15. & 27. & iuxta hæc in-
terpretare primam partem textus in argumento
citati: in secunda autem aut Pontifex ius nouum
decernit, aut, quod erat optima consuetudine prę-
scriptum, obseruari iubet: argumento textus in c.
vestra de locato, vbi Pontifex decernit, canonicos
non obstante Episcopi decreto, posse Ecclesię suæ
in decimarum conductione consulere.
Ad quartum respondeo, constitutionem il-
lam satis probare, consilio canonicorum Episco-
pum indigere in rebus, quę ad communem eorum
Ecclesiam pertinent, non verò in aliis rebus quæ
ad capitulum non spectant.
Ex quibus etiam colliges primò, Episcopum nō44
indigere synodo parochorum ad ferendas leges,1. Conclusio.|Episcopus non|indiget synodo|Parochorum|ad ferẽdas le-|ges.
seu constitutiones: vt rectè docet Vazquez disput.
153. cap. 1. num. 4. sed falsò oppositum tribuitur
glossæ cap. siquis, de maiorit. & obedient. ibi enim
nil prorsus de hoc puncto dicit. Secundò colliges,
vt Episcopus sine consensu capituli leges ferat,
nullam causam requiri: cuius oppositum cum aliis
docet Menchaca lib. 1. controuer. cap. 31. num. 14.
vbi sic scribit, licet prælatus olim nil ferè sine capitulo
suo facere posset, vt per Archidiaconum in summa 18. d.
collectar. in cap. nouit, de his, quæ fiunt à prælato, Ægid.
cap. irrefragabile, colum. penult. de officio ordin. tamen ex
iusta causa capituli consilium requirere non tenebatur,
vt per Hostiensem & Panormitanum in d. cap. nouit.
Hæc Menchaca: sed facilè reiiciuntur; quia in iure
communiter non requiritur consensus capituli, vt
ostendimus: ergo etiam si nulla subsit causa, potest
Episcopus leges ferre, & alia facere sine consen-
su capituli, vt de principe in præfatione lib. 1. c. 2.
num. 20. his verbis dixerat, sed in quibus casibus le-
ges nouas facere, & veteres mutare ei liberum est, in il-
lis non eget alicuius consensu, aut consilio, aut interuen-
tu: nec in aliis vtcuḿ arduis, ita tenent Albertus Cy-
nus, & Petrus de Bellamera per textum in l. humanum
C. de legibus, est́ communis opinio, vt planè resoluit
Loazes vbi suprà, in resp. ad 7. argument. n. 7. pag. 393.
glossa in ca. Anastasius verbo conc. 19. d. & in cap. fun-
damenta §. decet, verbo, contingeret, de election. lib. 6. te-
net gloss. communiter approbata, in cap. ad apostolicæ, in
princ. de re iudicata lib. 6. & extrauag. execrabilis Ioan.
XXII. titu. de præben. in verbo, de ipsorũ consilio, & vo-
lunt cōmuniter doctores in Rub. vbi Andreas Siculus,
Felinus, Philippus Decius, Ioānes Frācus, de Ripa, An-
dreas ab Exea hanc inquiunt esse communem opinionẽ,
de const. Hostiensis, Antonius Debutrio, Panormita-
nus, & communiter alij in cap. ex gestis, de cleric. non re-
sident. Idem Albertus de Rosat. in l. quidam decedens §.
Papinianus col. 3. vers. sed an Papa ff. de administrat.
tut. Petrus in conclusionib. suis, in 7. colum. Martinus
Laudensis tract. de Cardinal qu. 45. Paulus Castrensis,
l. fi n. post Bartholum, Baldum, & doctores ibi C. de le-
gibus, & in l. fin. ff. eodem tit. & cons. 414. incipiente, in
facto præsenti, col. penult. vol. 1. Andre. Siculus sibi con-
trarius in cons. 1. incipiente, ex sacris col. 9. vers. vlt. vbi
hanc dixit esse communem opinionem vol. 1. Lucas de<-P>@@
<-P>Penna l. omnes iudices col. 13. C. de decurion. lib. 10. An-
tonius de Rosella, tract. de consiliis q. incipiente, senten-
tia, quæ potiùs, col. 8. vers. nota quod dicit, in 1. lectura,
colum. 3. & in princ. C. de sacrosan. Eccles. & ibi Petrus
de Bergnia additio. ad Iacobum Butrigarium, vbi hanc
dixit esse communem opinionem, Augustinus de Anco-
na tract. de potest. Ecclesiæ, quem refert, & sequitur An-
toninus 3. par. tit. 22. cap. 5. §. 5. prædictam opinionem
tamquam communem, tenet Rochus de Curte. cap. fin.
col. 9. de consuet. & gloss. pragmaticæ sanctionis hanc in-
quiens esse communem opinionem tit. de authorit. gene-
ralium concil. cons. 23. in verbo, concilio, & tit. de nume-
ro & qualit. Cardinal. fol. 186. in gloss. in verbo, collate-
rales. Thomas Parpalia, in d. l. placet, colum. 38. Claud.
de Scysello, alias de Aquis, in suo feudorum speculo, titu.
qui feudum dare poss. col. 6. de rescriptis, Ioannes Crotus
de Monteferrato, qui hanc dixit esse communem opinio-
nem, & ab ea in iudicando, atque consulendo nō esse re-
cedendum, Rub. de const. lib. 6. alios allgeans. Hæc
Menchaca.
Sed aduerte, Episcopum sine consensu cleri, &Episcopus sine|consensu cle-|ri, & populi|non potest fe-|sta instituere.
populi non posse festa instituere, vt colligitur ex
cap. conquestus de feriis, vbi Pontifex ait, seruanda
esse festa, quæ Episcopus cum clero, & populo duxerit
veneranda: posse tamen Episcopum facere alias cō-
stitutiones sine consensu clerici, aut populi, & si-
ne consensu synodi, imò constitutiones, quas in
Synodo facit, non habere vim ex suffragio Syno-
di: sed ex sola eius voluntate: & cōgregatos in Sy-
nodo non habere suffragium decisiuum, sed con-
sultiuum, vt dicemus disp. 20. sectio. 4. qu. 4.
------------------------------------------------------------
SECTIO VIII.
An Cardinales possint leges condere.
LQqvor de Cardinalibus non le-45
gatis: nam de legatis posteà dicam.
Distinguendum hîc est: nam aut
loquimur de illis, vt singuli, & diui-
siuè, aut vt omnes simul, seu collecti-
uè, item aut de lege vniuersali obligante vniuer-
salem Ecclesiam, aut de lege particulari obligante
aliquam aliam minorem communitatem.
Dico ergo primò, singuli Cardinales non possũt1. Conclusio.
condere legem, quę obliget Ecclesiam vniuersalẽ,Singuli Cardi|nales non pos|sunt leges con|dere, quæ obli|gent vniuer-|sam Ecclesiā.
ita docent omnes Theologi, & Canonistæ, & esse
indubitatũ meritò ait Sebastianus Medicis tract. de
legib. part. 1. quæst. 10. quoniam non habent iuris-
dictionem in vniuersalem Ecclesiam: sed hoc est
proprium Papæ, vt & Principis in Remp. sæcula-
rem, propter quod ipse solus & nō alij ei subiecti,
possunt leges vniuersales condere, l. si. ff. de legib.
Secundò dico, in loco, seu Ecclesia sui tituli2. Conclusio.
Dostları ilə paylaş: |