İqlim və ətraf mühit

Qəbələ Peşə məktəbi

“İqlim və ətraf mühit” modulu üzrə

suallar
1.Havanın əsas elementləri dedikdə nə başa düşülür?

1. 
   havanın temperaturu, rütubəti və təzyiqi
   
2. 
   külək, yağıntı
   
3. 
   günəş radiasiyası, təzyiq
   
4. 
   havanın temperaturu, yağıntı
   

2. İrimiqyaslı atmosfer proseslərinin təhlili əsasında havanın gələcək vəziyyəti haqqında irəli sürülmüş elmi fikrə deyilir:

1. 
   Hava xassəsi
   
2. 
   Hava elementi
   
3. 
   Hava proqnozu
   
4. 
   Hava axını
   

3. Atmosfer təzyiqini ölçən cihaz?

1. 
   Hiqrometr
   
2. 
   Termometr
   
3. 
   Barometr
   
4. 
   Anemometr
   

4.Torpağın nəmliyi nəyə deyilir?

1. 
   torpaqda olan suyun onun mütləq quru çəkisinə görə faizlə miqdarına
   
2. 
   nəm torpağın çəkisinə
   
3. 
   quru torpağın çəkisinə
   
4. 
   suyun nəm torpağın çəkisinə nisbətinə
   

5. Mütləq rütubətlilik nəyə deyilir?

1. 
   1m³ havada olan su buxarının qramlarla miqdarına
   
2. 
   havanın yer səthinə göstərdiyi ağırlıq qüvvəsinə
   
3. 
   buxarın maye halına keçməsinə
   
4. 
   havanın yüksək təzyiq sahəsindən alçaq təzyiq sahəsinə doğru yerdəyişməsinə
   

6. Üzərində rəqəmlər və şərti işarələrlə hava (temperatur, təzyiq, buludluluq, küləyin istiqaməti, sürəti və s.) haqqında məlumat verilmiş xəritə necə adlanır?

1. 
   geoloji xəritə
   
2. 
   torpaq xəritəsi
   
3. 
   sinoptik xəritə
   
4. 
   heç biri
   

7. Atmosfer təzyiqi - ....

1. 
   buxarın maye halına keçməsi prosesidir
   
2. 
   havanın yer səthinə və oradakı cisimlərə göstərdiyi ağırlıq qüvvəsidir
   
3. 
   havanın yüksək təzyiq sahəsindən alçaq təzyiq sahəsinə doğru yerdəyişməsidir
   
4. 
   1m³ havada olan su buxarının qramlarla miqdarıdır
   

8.İqlim yaradan amil deyil?

1. 
   külək
   
2. 
   atmosfer təzyiqi
   
3. 
   torpağın rütubətliliyi
   
4. 
   torpağın məsaməliliyi
   

9. Ərazidə rütubət əmsalı < 1 (vahiddən kiçik) olduqda rütubət çatışmazlığı var. .......................... iqlimdir.

1. 
   arid
   
2. 
   rütubətli
   
3. 
   humid
   
4. 
   kserofit
   

10. Havanın nəmliyi hansı cihazla ölçülür?

1. 
   barometrlə
   
2. 
   termometrlə
   
3. 
   hiqrometrlə
   
4. 
   flügerlə
   

11. Buxarın maye halına keçməsinə ................................ deyilir və bu proses bulud, duman, şeh, yağış əmələ gətirir.

1. 
   mütləq rütubətlilik
   
2. 
   kondensasiya
   
3. 
   ağırlıq qüvvəsi
   
4. 
   külək
   

12.Əksər bitkilər üçün havanın optimal nəmliyi nə qədərdir?

1. 
   70-80 %
   
2. 
   10-15%
   
3. 
   5-10 %
   
4. 
   30-40%
   

13. Küləyin sürətini ölçən cihaz:

1. 
   flüger
   
2. 
   hiqrometr
   
3. 
   barometr
   
4. 
   termometr
   

14. Hər hansı bir bitkinin inkişafı üçün 5 həyat amili lazımdır.Bunlar hansılardır?

1. 
   su, hava, işıq, təzyiq, istilik
   
2. 
   işıq, su, istilik, rütubət, təzyiq
   
3. 
   işıq, istilik, su, hava, qida maddələri.
   
4. 
   işıq, hava, qida maddələri, iqlim
   

15. Bioloji tarazlığın yalnız təbiət hadisələri ilə pozulmasına səbəb olan amilləri seçin?

1. 
   Şəhərsalma, meşələrin qırılması, quraqlıq, səhralaşma, sərt qış və normadan artıq istilər
   
2. 
   Sel, daşqınlar, quraqlıq, səhralaşma, sərt qış və normadan artıq istilər
   
3. 
   Sərt qış və normadan artıq istilər, heyvanların ovlanması, seleksiya işlərinin aparılmaması
   
4. 
   Heyvanların ovlanması, suvarmaların düzgün aparılmaması, kimyəvi maddələrdən normadan artıq istifadə
   

16. Maddələrin torpaq, bitki, heyvan və mikroorqanizmlər arasında dövr etməsi necə adlanır?

1. 
   Geoloji (böyük dövr etmə)
   
2. 
   Bioloji (kiçik dövr etmə)
   
3. 
   Radioloji
   
4. 
   Heç biri
   

17. Toxumlar cücərəndə onların şişməsi üçün və bitkinin vegetasiya dövründə qida maddələrini mənimsəmək üçün lazım olan amil hansıdır?

1. 
   hava
   
2. 
   işıq
   
3. 
   külək
   
4. 
   su
   

18. Müəyyən ərazi üçün xas olan və ildən-ilə təkrarlanan hava tiplərinin çoxillik rejiminə .............. deyilir.

1. 
   iqlim
   
2. 
   ərazi
   
3. 
   rütubət
   
4. 
   günəş radiasiyası
   

19. Aşağıdakı fikirlərdən hansı yanlışdır?

1. 
   Müəyyən ərazi üçün xas olan və ildən-ilə təkrarlanan hava tiplərinin çoxillik rejiminə iqlim deyilir
   
2. 
   Düşən yağıntının miqdarı buxarlanan suyun miqdarından az olan torpaqlara humid torpaqlar deyilir
   
3. 
   Humid torpaqlarda yağıntının miqdarı buxarlanan və yerə hopan suyun miqdarından xeyli çox olur
   
4. 
   Arid torpaqlar quru çöllərdə, səhralaşmış savannalarda, yarımsəhra və səhralarda əmələ gəlir
   

20. Transpirasiya nədir?

1. 
   qeyri-üzvi maddələrdən üzvü maddələrin əmələ gəlməsi
   
2. 
   müəyyən ərazi üçün xas olan və ildən-ilə təkrarlanan hava tiplərinin çoxillik rejimi
   
3. 
   bitkinin torpaqdan aldığı suyu yarpaqlar vasitəsilə buxarlandırmasıdır
   
4. 
   havanın yer səthinə və oradakı cisimlərə göstərdiyi ağırlıq qüvvəsidir
   

21.Dolu yağması nəticəsində və zərərverici həşəratların təsiri ilə bitkinin yarpaqlarının zədələnməsi halları hansı ekoloji amillərə aiddir?

1. 
   Dolu – biotik amil, zərərverici həşərat – abiotik amildir
   
2. 
   Dolu – abiotik amil, zərərverici həşərat – biotik amildir
   
3. 
   Hər iki hadisə biotik amilə aiddir
   
4. 
   Hər iki hadisə abiotik amilə aiddir
   

22.Torpaq profilində və onun səthində duzların əmələgəlməsi prosesi necə adlanır?

1. 
   Eroziya
   
2. 
   Şoranlaşma
   
3. 
   Nitrifikasiya
   
4. 
   Denitrifikasiya
   

23. Bitkilər zəif inkişaf edir, gövdəsi nazik, uzun olur və yerə yatır. Bitkidə bu hallar hansı amil çatışmadıqda baş verir?

1. 
   Su
   
2. 
   Hava
   
3. 
   İşıq
   
4. 
   Rütubət
   

24. İqlim dəyişikliklərinin əsas səbəbi nədir?

1. 
   Atmosferə atılan qazların yaratdığı istixana təsiri (effekti)
   
2. 
   Atmosferə atılan qazların yaratdığı radiasiya
   
3. 
   Atmosferə atılan qazların yaratdığı soyuq hava
   
4. 
   Heç biri
   

25. Bioloji tarazlıq - .......

1. 
   canlı orqanizmlərlə məskunlaşma mühitinin yaratdığı vahid təbiət kompleksləri
   
2. 
   canlı orqanizmlər və qeyri-üzvi komponentlərin maddələr dövranı baş verən məcmusudur
   
3. 
   təbiətdə olan canlı orqanizmlərin növ tərkibinin, onların sayının, məhsuldarlığının, yayılmasının, həmçinin mövsümü dəyişməsinin və digər bioloji proseslərin nisbi davamlığı başa düşülür
   
4. 
   təbii komplekslərin bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqəsi ilə dinamiki stabilliyin (sabitlik) qorunmasıdır
   

26. Bitkilərə təsir edən ekoloji amillər hansı variantda düzgün verilmişdir?

Biotik Abiotik

1. 
   həşərat yağıntı
   
2. 
   külək heyvan
   
3. 
   su bakteriya
   
4. 
   torpaq göbələk
   

27. Fotosintez nəticəsində qeyri-üzvi maddəni üzvi maddəyə çevirən orqanizmlər necə adlanır?

1. 
   heterotroflar
   
2. 
   avtotroflar
   
3. 
   redusentlər
   
4. 
   konsumentlər
   

28. Yalnız texniki bitkilərdən ibarət olan düzgün sıranı seçin:

1. 
   Günəbaxan, pambıq, kətan, kənaf
   
2. 
   Sorqo, qarpız, qarğıdalı, kənaf
   
3. 
   Günəbaxan, lobya, alma, kənaf
   
4. 
   Günəbaxan, arpa, soya, çəltik
   

29. “Zoğlar çılpaqlaşır, yarpaqlar tədricən saralır və tökülür, eləcə də çiçək qrupları və çiçəklər tökülür” bu hal hansı ekoloji amil çatışmadıqda baş verir?

1. 
   işıq
   
2. 
   hava
   
3. 
   rütubət
   
4. 
   qida maddələri
   

30. Hansı əkinçilik sistemində torpağın münbitliyi üzvi-bioloji yollarla yaxşılaşdırılır?

1. 
   İntensiv
   
2. 
   Kimyəvi
   
3. 
   Ekoloji
   
4. 
   Heç biri
   

31. Torpağın münbitliyinin əsas göstəricilərini ifadə edən düzgün sıranı seçin:

1. 
   Bioloji, aqrokimyəvi və aqrofiziki
   
2. 
   Torpaq eroziyası, suya davamsız aqreqatlar
   
3. 
   Torpağın turşuluğu və qələviliyi,
   
4. 
   Primitiv, ekstensiv və intensiv
   

32. Torpağın münbitliyinin aqrofiziki göstəriciləri hansılardır?

1. 
   Torpağın xüsusi çəkisi, həcm kütləsi, məsaməliliyi, strukturluluğu, əkin qatının quruluşu, torpağın mexaniki tərkibi və digər su xassələri
   
2. 
   Torpaqda üzvi və mineral maddələrin miqdarı
   
3. 
   Torpaqda olan humusun miqdarı
   
4. 
   Torpağın udma qabiliyyəti, turşuluğu, qələvililiyi
   

33. Əksər kənd təsərrüfatı bitkiləri üçün torpağın optimal həcm kütləsi nə qədərdir?

1. 
   0,5-0,7 qr/sm3
   
2. 
   1,1-1,3 qr/sm3
   
3. 
   3-4 qr/sm3
   
4. 
   0,1-1,0 qr/sm3
   

34. Düzgün fikri seçin.

1. 
   Qeyri-münbit torpaqlar strukturalı olur.
   
2. 
   Torpaq makro orqanizmlərinə bakteriyalar, göbələklər aid edilir
   
3. 
   Torpaq biotasının tərkib hissəsi cansız orqanizmlərdən ibarətdir.
   
4. 
   Torpağın daimi münbitliyi davamlı kənd təsərrüfatının əsasıdır.
   

35. bu düstur nəyi ifadə edir?

1. 
   rütubətlik əmsalını
   
2. 
   konsentrasiyanı
   
3. 
   buxarlanma əmsalını
   
4. 
   günəş radiasiyasını
   

36. Havanın tərkibi hansı qazlardan ibarətdir?

1. 
   78,08%-i oksigen, 20,95%-i azot, 0,93%-i arqon, 0,03%-i karbon qazından
   
2. 
   78,08%-i azot, 20,95%-i oksigen, 0,93%-i arqon, 0,03%-i karbon qazından
   
3. 
   78,08%-i arqon, 20,95%-i karbon, 0,93%-i arqon, 0,03%-i azot qazından
   
4. 
   78,08%-i azot, 20,95%-i karbon, 0,93%-i arqon, 0,03%-i oksigen qazından
   

37. Humid iqlim zonasında........................................

1. 
   hava şəraiti rütubətli olur
   
2. 
   hava şəraiti quraq olur
   
3. 
   buxarlanma yağıntılardan çox olur
   
4. 
   yağıntıların miqdarı buxarlanmadan az olur
   

38. Torpaqda olan suyun onun mütləq quru çəkisinə görə faizlə miqdarına nə deyilir?

1. 
   torpağın nəmliyi
   
2. 
   torpağın strukturluğu
   
3. 
   torpağın münbitliyi
   
4. 
   torpağın məsaməliliyi
   

39. Əgər rütubətlənmə əmsalı R_ə>1 olarsa, onda bu ərazinin iqlimi .......................... hesab olunur.

1. 
   humid
   
2. 
   arid
   
3. 
   quraq
   
4. 
   heç biri
   

40. Yalnız tərəvəz bitkilərindən ibarət olan düzgün sıranı seçin.

1. 
   Pomidor, badımcan, bibər-istiot, xiyar, yerkökü, soğan
   
2. 
   Qarpız, yemiş, qabaq, kələm
   
3. 
   Üzüm, qarpız, yonca, armud, alma
   
4. 
   Pomidor, buğda, mərcimək, lərgə, lobya
   

41. Havada olan su buxarının miqdarına .......... deyilir.

1. 
   havanın rütubəti
   
2. 
   havanın təzyiqi
   
3. 
   yağıntı
   
4. 
   havanın rütubəti
   

42. Müəyyən istilik şəraitində maksimal buxarlana bilən rütubət (su) miqdarına ......... deyilir.

1. 
   quttasiya
   
2. 
   rütubətlənmə əmsalı
   
3. 
   buxarlanma qabiliyyəti
   
4. 
   fotosintez
   

43. İnsanlar tәrәfindәn әtraf mühitә edilәn tәsirә nә deyilir?

1. 
   mexaniki tәsir
   
2. 
   qarşılıqlı tәsir
   
3. 
   fiziki tәsir
   
4. 
   antropogen tәsir
   

44. Әtraf mühitin vәziyyәtinә vә canlı orqanizmlәrә hansı faktorlar daha çox tәsir edir ?

1. 
   fiziki faktorlar
   
2. 
   kimyәvi faktorlar
   
3. 
   mexaniki faktorlar
   
4. 
   ekoloji faktorlar
   

45.Әtraf mühitin vәziyyәtinә tәsir edәn cansız tәbiәt faktoru necә adlanır?

1. 
   genetik faktorlar adlanır
   

1. 
   antropogen faktor adlanır
   
2. 
   abiotik faktor adlanır
   
3. 
   biotik faktor adlanır
   

46. Ekologiyanın әsas tәdqiqat obyekti hansı sahә hesab olunur?

1. 
   ekosistem hesab olunur
   
2. 
   әtraf mühit hesab olunur
   
3. 
   meşә sahәlәri hesab olunur
   
4. 
   dünya okeanı hesab olunur
   

47. Müasir dövrdә ekologiyanın qarşısında duran әsas mәsәlәlәrdәn hesab olunmur ?

1. 
   biosferdә baş verәn proseslәrin öyrәnilmәsi
   
2. 
   tәbii sәrvәtlәrdәn sәmәrәli vә qәnatlә istifadә edilmәsi
   
3. 
   әtraf mühitә edilәn antropogen tәsirlәrin güclәndirilmәsi
   
4. 
   tәbiәt vә antropogen senozların möhkәmliyi
   

48. Ekoloji əkinçiliyin qarşısında duran vəzifələr aid deyil?

1. 
   Təbii ehtiyatlardan səmərəli və uzun müddət istifadə etmək
   
2. 
   torpağın münbitliyini üzvi-bioloji yollarla bərpa etmək və yüksəltmək
   
3. 
   ekoloji-təmiz məhsul istehsal etmək
   
4. 
   kimyəvi mineral gübrələrdən, pestisidlərdən istifadə etmək
   

49. Aqrolandşaft haqqında fikirlərdən hansı yanlışdır?

1. 
   Landşaft – almanca “land-tarla,meşə”, “şaft – şəkilçidir
   
2. 
   Aqrolandşaftlara tarla, bostan, bağ, üzümlük, meşə plantasiyaları, güllük və s. daxildir
   
3. 
   insan cəmiyyəti tərəfindən dəyişdirilən və ya yeni yaradılan landşaft kompleksidir.
   
4. 
   landşaft dedikdə təbii ərazi kompleksi başa düşülür.
   

50. Bioloji tarazlığın insanın təsiri ilə pozulmasına səbəb olan amilləri seçin?

1. 
   Şəhərsalma və digər tikintilər hesabına bitki örtüyünün ləğv edilməsi və meşələrin qırılması
   
2. 
   Şəhərsalma, meşələrin qırılması, quraqlıq, səhralaşma, sərt qış və normadan artıq istilər
   
3. 
   Sel, daşqınlar, quraqlıq, səhralaşma, sərt qış və normadan artıq istilər
   
4. 
   Sərt qış və normadan artıq istilər, heyvanların ovlanması, seleksiya işlərinin aparılmaması
   

51. Azәrbaycanda әtraf mühitin başlıca çirklәnmә mәnbәlәrindәn biridir:

1. 
   su nәqliyyatı
   
2. 
   yüngül sәnaye
   
3. 
   yeyinti sәnayesi
   
4. 
   neft sәnayesi
   

52. Ekologiya termini mәnşәyinә görә hansı mәnalı sözlәrdәn әmәlә gәlmişdir?

1. 
   ekol – yaşayış, loqos – tәlim
   
2. 
   oykos – ev, loqos - elm
   
3. 
   loqos – elm, oykos – tәbiәt
   
4. 
   loqos – tәlim, oykos  mühit
   

53. Yer üzәrindә abiotik faktorlardan olan günәş şüasının әhәmiyyәtinә aiddir:

1. 
   әhәmiyyәti yoxdur
   
2. 
   tәbiәtin proseslәrinә mane olur
   
3. 
   fotosintez prosesini yaradır
   
4. 
   istilik enerjisi mәnbәyi deyil
   

54. Ekoloji faktor nәyә deyilir?

1. 
   әtraf mühitin çirklәnmәsi
   
2. 
   canlı orqanizmlәrin qarşılıqlı әlaqәsi
   
3. 
   canlı orqanizmlәrә tәsir edәn hәr hansı bir mühit
   
4. 
   istehsala tәsir göstәrәn amillәr
   

55. Əksər yazlıq bitkilərin toxumu torpaqda nə qədər temperatur yarandıqda cücərir?

1. 
   12-14⁰C
   
2. 
   1-2⁰C
   
3. 
   0-1⁰C
   
4. 
   30-40⁰C
   

56. Bitkidə qida maddələrinin köklərdən yarpağa hərəkət etməsi üçün lazım olan amil hansıdır?

1. 
   Hava
   
2. 
   İşıq
   
3. 
   Külək
   
4. 
   Su
   

57. Neçə iqlim qurşağı var?

1. 
   11
   
2. 
   12
   
3. 
   13
   
4. 
   14
   

58. Əsas iqlim qurşaqlarına aid deyil?

1. 
   ekvatorial
   
2. 
   tropik
   
3. 
   subtropik
   
4. 
   arktik
   

59. Gün ərzində günəşli saatların miqdarını təyin edən cihaz necə adlanır?

1. 
   Flüger
   
2. 
   Termometr
   
3. 
   Hiqrometr
   
4. 
   Helioqraf
   

60. Külək - ......

1. 
   1 m³ havada olan su buxarının qramlarla miqdarıdır
   
2. 
   Havanın yer səthinə və oradakı cisimlərə göstərdiyi ağırlıq qüvvəsidir
   
3. 
   Havanın yüksək təzyiq sahəsindən alçaq təzyiq sahəsinə doğru üfüqi istiqamətdə yerdəyişməsidir.
   
4. 
   Buxarın maye halına keçməsi prosesidir
   

Düzgün cavablar:

A

C

C

A

A

C

B

D

A

C

B

A

A

C

B

B

D

A

B

C

B

B

C

A

D

A

B

A

A

C

A

A

B

D

A

B

A

A

A

A

D

C

D

D

C

A

C

D

A

A

D

B

C

C

A

D

C

C

D

C