Iqtisodiyot nazariyasi

Mehnat bozorining shakllanish tamoyillari. Yuqorida qayd etilgan shart-sharoitlar mehnat bozori faoliyat koʻrsatishining quyidagi asosiy tamoyillarini to‘liq amalga tatbiq etgan holda mazkur bozor shakllanishiga samarali ta’sir koʻrsatadi:
– ishchi kuchining erkin taklifi. Bu mehnatga layoqatli qishloq aholisining ish bilan band bo‘lish va bo‘lmaslikni ixtiyoriy tanlashini, mehnat qonunlari tomonidan ta’kidlanmaydigan va har bir xodimning shaxsiy va jamoa manfaatlarini hisobga oluvchi kasb va faoliyat turini erkin tanlash uchun sharoitlar mavjudligini anglatadi; – ish beruvchilarning ishchi kuchiga mustaqil talabi. Bozor iqtisodiyoti xodimlarni barcha ish beruvchilar tomonidan O‘zbekistan Respublikasining Konstitutsiyasi va «Mehnat kodeksi» qoidalariga albatta, amal qilgan holda ishga erkin yo‘llashlari va ishdan boʻshatishlari hamda bandlik, mehnat sharoitlari va unga haq toʻlashni kafolatlash bilan fuqarolarning manfaatlarini himoya qilishlari uchun imkoniyatlar yaratadi;
– yollanma xodimlarning ish beruvchilardan huquqiy va ijtimoiy himoya qilinganligi;
– ish haqi va boshqa qonuniy daromadlar chegarasini O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida belgilangan «kun kechirish uchun zarur miqdordan kam boʻlmaslik»ka rioya qilgan holda erkin belgilash.
Ishchi kuchiga talab va taklif hamda uni aniqlovchi omillar
Mehnat bozoridagi ishchi kuchiga talab va taklifni prognozlashtirishning ahamiyati. Respublikamiz iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishining bozor modellariga oʻtishi aholi bandligi istiqbolini belgilash sohasida bir qator murakkab va koʻp aspektli muammolarni yuzaga keltiradi. Ular xoʻjalik yuritishning yangi sharoitlarida jiddiy oʻzgarishlarga duch keladi. Mehnatga qobiliyatli aholi bandligini prognozlashtirishga bir qator yondashishlar mavjud . Afsuski, ular bandlikning markazlashtirilgan rejalashtirish sharoitlaridan kelib chiqadi. Ishchi kuchi talab va taklifini prognozlashtirishning biz tavsiya etayotgan metodologiyasi ijtimoiy yoʻnaltirilgan bozor iqtisodiyotining zamonaviy talablariga koʻproq darajada javob beradi. Ushbu metodologiya asosan yaqin kelajakdagi ishchi kuchiga talab va taklifning dinamikasini tadqiq qilish uslublari majmuasi tashkil qiladi.

Mintaqa rivojlanishining demosotsial va iqtisodiy ko‘rsatkichlari, prognozlashtirishning maqsadlari, vazifalari, muammolari va mezonlarini aniqlash
1

Xizmat ko‘rsatishning turli tarmoqlari va mulkchilik shakllarida ishchi kuchiga talabning prognozi

Xizmat ko‘rsatish tarmoqlarida xodimlarni tayyorlash va qayta o‘qitishning prognozi

Shaxsiy mehnat sohalarida ishchi kuchiga talabning prognozi

Shaxsiy mehnat sohalarida bandlikning prognozi

Xizmat ko‘rsatishning turli tarmoqlari va mulkchilik shakllarida bandlikning prognozi

Qishloq xo‘jaligi va sanoatining turli tarmoqlari va mulkchilik shakllarida bandlikning prognozi



Ishchi kuchi talab va taklifining prognozlashtirish sohalari



Qishloq xo‘jaligi va sanoatning turli tarmoqlari va mulkchilik shakllarida ishchi kuchiga talabninig prognozi
2 6
3 7

5
8

Iqtisodiyotning turli tarmoqlari va mulkchilik shakllarida ishchi kuchiga talab va taklif o‘rtasidagi ratsional nisbatni prognozlash
9

[5]