Iqtisodiyot va servis

Axir, bizda Toshkent Mexanika zavodlarida, bir paytlar tanklar ishlab chiqarilgani kabi yirik korxonalarimiz bor emasmidi?
Bitta vagon qiymati 8000$ ni tashkil etadi. Oyiga 1000$ ijara to‘lansa 8 oyda bu o‘zini qoplamaydimi? Ayniqsa kuz oylarida vagon shunaqangi defitsit bo‘ladiki! Sababi shu paytda bug‘doy tashish boshlanadi.
Ya’ni Qozog‘istondan, Rossiyadan bug‘doy yuklash boshlanib, bug‘doyni import qiluvchi Xitoyda vagonlar uzoq vaqt turib qoladi va bu yuqorida ta’kidlaganimdek, vagonlar yetishmasligi muammosini keltirib chiqaradi.
Xitoy haqida gap ochilganda, bir narsani ta’kidlab o‘tish kerakki, Xitoydan istagancha mahsulot olib chiqish mumkin, ya’ni import qilishingizda muammo yo‘q. Lekin Xitoyga umuman eksport mahsulot olib kirish murakkab yoki kimdirlar tomonidan egallangan yoxud iloji yo‘q.
Hatto Rossiyaning Vladivostok shahriga Xitoy tranzit yo‘li orqali o‘tishga ham ruxsat berishmaydi. Vaholanki, Xitoyda logistika shunchalik zo‘r yo‘lga qo‘yilganki, Xitoyning bir burchagidan bizning Urganch shahriga yetkazib berish hozir bir kilogramiga 50 sentni tashkil etadi. Taqqoslash uchun bizda bu 1 dollardan oshadi.
Xulosa qilib ta’kidlab o‘tishim kerak-ki eksportyorlik sohasida biz juda no‘noqmiz. Biz uchun faqatgina Rossiya bozori borday. Boshqalariga avval boshida aytganimday uquvsizligimiz pand beradi.
Sabzavot va meva sohasida eksportyorlar orasida “International food service” degan sifat sertifikati yuritilib, bu xalqaro maqomdagi hujjat hisoblanadi. Mana shu sertifikatga ega bo‘lgan eksportyor istalgan joyga mahsulotini sotish imkoniyati kengayishi mumkin.
Afsuski, bizda bunday sertifikatni olish yo‘lga qo‘yilmagan yoki men bilmayman. Agar olish mumkin bo‘lsa ham bu juda murakkab, yana bir taxmin, bizda endi ish boshlagan yangi eksportchilarni sig‘dirmaslik ehtimoli bor.
Umuman, bizda agrar sohasida shu bilan bog‘liq jiddiy muammolar mavjud. Masalan biz Koreyaga eksport qilmoqchi bo‘lganimizda vazirliklar o‘rtasida o‘zaro hamkorlik yo‘qligini sabab qilib, bizni mahsulotni kiritishmagan paytlar bo‘ldi.
Agrar sohasidagi yana bir duch kelinayotgan muammo bu oxirgi yillarda qishloq xo‘jaligi mahsulotlarimiz tarkibida me’yoridan yuqori bo‘lgan kimyoviy pestitsidlar mavjudligidir. Oqibatda boshqa mamlakatlarga kiritilmaslik holatlari uchrab turibdi.