İrade hüRRİyeti ve imam maturiDİ 4

36 Yöber, a.g.e. 39. Kari Vorlander, 86 vd.

37 Gökberk, a.g.e. 50, Keklik, a.g.e. 204, Karf Vorlander, a.g.e. 88

38 Gökberk, a.g.e., 51.

39 Gökberk, a.g.e., 51 vdd.

40 Prof. Dr. Nihad Keklik, Felsefe, 203. Prof. Dr. Macit şefe Tarihi, 51-52.

41 Keklik, a.g.e. 203-204, Gökberk, a.g.e, 52,

42 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/34-35.

43 Keklik, a.g.e. 215. VVeber, a.g.e. 46. GÖkberk, 61, Kari Vorfander, Felsefe Tarihi, 99-139.

44 VVeber, a.g.e. 46. Eserleri İçin bk.Lj vorlander, a.g.e. 106 v.dd.

45 VVeber, e.g.e. 47.

46 Gökberk, a.g.e. 64.

47 Keklik, a.g.e.. 226-227.

48 Weber, a.g.e. 56.

49 Gökberk, a.g.e. 77. Vorlander, a.g.e. 125.

50 Platon, Devlet, 10. Kitap, 618 c, d, (Trc. S. Eyüboğlu, M. A. Cimcoz;

51 Gökberk, a.g.e. 77; Vorlander, a.g.e. 126.

52 et-Tehânevî, Keşşâfu ıstılâhâti'l-fünûn, 319.

53 Platon, Devlet, 10. Kitap S18, c, d.

54 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/35-38.

55 Aristo için bk. Keklik, a.g.e. 231; Gokberk, a.g.e. 80; VVeber, a.g.e.

56 ûökberk. a.g.e., 81.

57 Dr. Süleyman Hayri Bolay, Aristo Metafiziği ile Gazzâlığinin Karş.laştmfmas,, 72 (Phys. 201 a. 29-34 den nakil. Ooktoj ra tezi)

58 Dr. S. H. Bolay. a.g.e., 72-73.

59 Gökberk. a.g.e.. 91.

60 Dr. S. H. Bolay, a.g.e. 75 (Phys. 251 e. 20-26 den nakil)

61 Gökberk, a.g.e. 91.

62 Dr. S. H. Bolay, a.g.e. 75.

63 Dr. S. H. Bolay, a.g.e. 74.

64 Prof. Dr. Nîhad Keklik, Felsefe, 238.

65 Dr. S. H. Bolay, Aristo Metafiziği İle Gazzâlî Metafiziğinin Karşı­laştırılması, 74.

66 Keklik, a.g.e. 239.

67 Dr. S. H. Bolay, a.g.e. 77 (Phys. IV, 212 a. 3-7 den nakil)

68 Dr. S. H. Bolay, a.g.e. 80 (Phys. 219 a. 5-10 dan nakli)

69 Dr. S. H. Bolay, a.g.e. 81 (Phys. 220 b. 14-16 dan nakil)

70 Dr. S. H. Bolay, a.g.e, 81 (Phys. 223 a. 21-29 dan nakil)

71 Prof. Dr. Nihad Keklik, Felsefe, 239.

72 Alfred Weber, Felsefe Tarihi, 78.

73 Prof. Dr. Macit Gökberk. Felsefe Tarihi, 96.

74 Gökberk, a.g.e. 96. Weber, a.g.e. 79.

75 Aristoteles. The Nicomachen Ethics, 48-54 (Trans. by. David-Ross, Oxford)

76 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/38-43.

77 Weber, a.g.e., 81

78 Keklik a g.e. 248. Weber, a.g.e. 83. Gökbflrk, a.g.e. 110.

79 Bk. Keklik, a.g.e. 248; Weber, a.g.e. 84-89; Gökberk, 113-121.

80 Prof. Dr. Niihad Keklik, Felsefe, 249; Aynca bk. Weber, a.g.e. 101-109; Gökberk, a.g.e. 145-147.

81 Keklik, a.g.e. 249.

82 Keklik, a.g.e. 249.

83 Atfred Weber, Felsefe Tarihi, 107

84 Weber, a.g.e, 108.

85 Weber, a.g.e, 108.

86 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/43-48.

87 Prof. Dr. Macit Gökberk, Felsefe Tarihi, 147.

88 Gökberk, a.g.e. 147.

89 Keklik, a.g.e., 253.

90 220 ye doğru ölmüştür. İskenderiye hıristiyan mektebinin belli baş­lı kurucusudur. Logos proîreptikos pros Ellenas; Paidagogos; Stro-maîeis İsimlerini taşıyan eserleri vardır, (bk. Alfred Weber, Felsefe Tarihi, 116, dipnot).

91 İskenderiye'de m. 185 de doğmuştur. Ammonios Sakkas'ın tala-besidir. Sur'da m. 254 da ölmüştür. Rufin'in birçok yerleri çıka­rılmış tercümesinden (Do principüs) başka birşeyine malik olma­dığımız Peri Arkon, Kata Keison gibi eserleri vardır, {bk. VVeber, Felsefe Tarihi, 116. dipnot).

92 VVeber, a.g.e., 116; Klemens için £>k. Kari Vorlander, Felsefe Ta­rihi, 269-270.

93 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/49-50.

94 De Prtnelpll. bk. Vorlander, a.g.e. 270-273.

95 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/50-51.

96 Prof. Dr. Nihad Keklik, Felsefe, 257; VVeber, a.g.e. 118; Paul Janet-Gabriel Sâailles, Metâlİb ve Mezâhib Metafizik ve ülâhiyât, 264 (Trc. Elmalıh M. Hamdi Yazır. nşr. Muhtar Yazır-Ayhan Yalçın).

97 Keklik, a.g.e. 257; Vorlander, a.g.e. 277-282.

98 VVeber, a.g.e. 118-119.

99 Keklik, a.g.e. 258; Paul Janet-Gabriel Sâa.lles, ag.e. 266-270.

100 Alfred Weber. Felsefe Tarihi, 125; Saint August.nusun eMtuncu-luğu ve ilâhiyyât. için bk. Paul Janet-Gabnel Seallles, a.g.e. 264-277

101 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/51-54.

102 bk. Meydan Larousse,,Scotus maddesi; Keklik, a.g.e. 260; Weber, a.g.e. 129; Vorlander, a.g.e. I, 290.

103 De Divina Predestinatione, 2-4 (VVeber, a.g.e. 132-133); Paul Janet-Gabriel Sâailles, a.g.e. 302; Ayrıca bk. Vorfander, a.g.e. 291-292.

104 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/54-56.

105 Meydan Larousse, Anselmo Aziz maddesi; VVeber, a.g.e. 140; Kek­lik, a.g.e. 262; Vorlander, a.g.e. 296-298; Saint Anselme'nin üâhiy-yâtı için bk. Paul Janet-Gabriel Sâailles, a.g.e. 278-286.

106 Dr 'irfan 'Abdülhamid, Dirâsât fl'l-fırak veVakâidi'Mslamıyye. 170 (Trc M. Saim Yeprem. Basılmamış);; Prof. Dr. Nıhad Keklik, Felsefe 262; Paul Janet-Gabriel Seailles, Metalib ve Mezâhıb, 280 Trc. Elmahh M. Hamdi Yazır); Kart Vorlander, Felsefe Tarihi, 297.

107 Tafsilât için bk. Bekir Topaloğlu, Allah'ın Varlığı, 61 (öğretim Üye­liği Tezi).

108 Meydan Larousse, Anselmo maddesi; Vorlander, a.g,e. 297,

109 Weber, a.g.e. 137.

110 VVeber, a.g.e. 140.

111 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/56-57.

112 Vorlander, a.g.e. 320; Weber, a.g.e. 155; Keklik, a.g.e. 265.

113 Paul Janet-Gabriel Seaillas, a.g.e. 294-295.

114 Paul Janet-Gabrie! Seailles, a.g.e. 295.

115 Paul Janet-Gabriel Seailles, a.g.e. 296; VVeber, a.g.e. 158.

116 Vorlander, a.g.e. 323.

117 Vorlander, a.g.e. 324.

118 VVeber, a.g.e. 158.

119 VVeber, a.g.e. 158.

120 Paul Janet-Gabriel Seailles, a.g.e. 296 <2 nolu mtrc notu).

121 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/58-60.

122 bk. VVeber, a.g.e. 158.

123 bk. Weber, a.g.e. 144.

124 VVeber, a.g.e. 144.

125 Kari Vorlander, Felsefe Tarihi, 328.

126 Alfred Weber, Felsefe Tarihi, 161.

127 Voriander, a.g.e., 328.

128 Vorlender. a.g.e, 329,

129 Vorlander, a.g.e. 329.

130 Vorlander, a.g.e. 339.

131 Vorlander, a.g.e. 340.

132 Meydan Larousse, Buridan maddesi

133 Alfred Weber, Felsefe Tarihi, 174-1/5

134 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/60-65.

135 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/66-67.

136 Kart Vorlander, Felsefe Tarihi; II, 75 (Trc. Orhan Sâdeddin).

137 Prof. Dr. Macit Gökberk, Felsefe Tarihi, 254.

138 Vorlander, a.g.e. II, 81; W e bor, a.g.e. 202; Gökberk, a.fl.6., v.dd.

139 VVeber, a.g.e. 202; Gökberk, a.g.e. 268.

140 Descartes'e nisbet edilen bu görüş çok daha önce İbn SInâ (428/1037) tarafından ortaya attlmıştif. bk. Albert Nasrf Nâdar, İbn Sîna ve'n-nefsü'l-beşeriyye, 17. Burada Dr. Nâder ilâve olarak şöyle demektedir: «Büyük ilim adamı Giuseppe Furlanİ'nin tesbit-lerfne göre bu delilin eş-Şifâ'daki iki metni filozof Guillaume d'Au-vergne tarafından Lâtinceye tercüme edilmiş ve bu tercümeler muhtemelen Descartes'ın eline geçmiştir. Descartes'ın beden ile ruhun ayrı İki varlık olduğunu gösteren meşhur delili «cogito ergo sum» ile ibn Sina'nın ruh delilleri arasındaki kuvvetli ben­zerlik, büyük itim adamı Giuseppe Furlani'yi bu kanaate sevket-miştir.» Tafsilât için bk. Dr. 'İrfan 'Abdülhamîd, islâm Tefekkü­ründe Ruh Meselesi (Trc. M. Saim Yeprem, Nesil Dergisi, Nisan-Mayjs 1978, sy. 7-8)

141 Alfred VVeber, Felsefe Tarihi, 203.

142 Vorlander, a.g.e. II, 87.

143 Vorlander, a.g.e. II, 87.

144 Descartes, Felsefenin İlkeleri, 53 {Trc. M. Karasan).

145 Dr. Tahsin Ytlmaz, Determinizm ve Hürriyet Problemi, 54 (Dok­tora Tezi).

146 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/67-69.

147 Vorlander, a.g.e. II, 112 v.dd.; VVeber, a.g.e. 208; Gökberk, a.g|.e 294

148 Gökberk, a.g.e. 294; Spinoza'nın ilâhiyyötı için bk. Paul Gabriel Seailles, Metölib ve Mezâhib, 347-355.

149 Weber, a.g.e. 211; Gökberk, a.g.e. 298; Vorlander, a/g.e. 123 v.dd.

150 Weber, a.g.e. 210; Gökberk, a.g.e. 309-310.

151 Spinoza, Etika, 57-64 (Trc. Hilmi Ziya Olken).

152 Spinoza, Etika, 384; Paul Janet-Gabriel Seailles, a.fl.e. 354; Weber, a.g.e. 274.

153 Spinoza, Etika, 100, 146.

154 Prof. Dr. Macit Gökberk, Felsefe Tarihi, 310.

155 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/69-72.

156 Kari Vorlander, Felsefe Tarihi, 133, 134; Gökberk, a.g.e. 313; Weber, a.g.e. 221.

157 Vorlander, a.g.e. 143; Gökberk,* a.g.e. 322, 323; Weber, a.g.e, 232; Paul Janet-Gabriel Seaiiles, a.g.e. 161, 219.

158 Vorlander, a.g.e, 143; Gökberk, a.g.e. 324; Weber, a.g.e. 233.

159 Gökberk, a.g.e. 326; Vorlander, a.g.e. 153; Weber. a-9-^34 v.dd.

160 Paul Janet-Gabrlel Seaiiles, Metâlib ve Mezâhlb, 358.

161 Alfred Weber, Felsefe Tarihi, 231; Gökberk, a.g.e. 323; «Ezeli ahenk» için bk. Paul Janet-Gabriel Seailles, a.g.e. 219-222.

162 Letbniz, insan Akilesi Hakkında Yeni Deneyişler. 117 (Trc. N. Ayaş).

163 Leibniz, Metafizik Özerine Konuşma, 14 {Trc. N, Hızır).

164 H. Bergson .Yaratıcı Tekâmül, 60.

165 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/72-75.

166 Vorlander. a.g.e. 163; Weber, a.g.e. 23S; Gökberk, a.g.e.. 341L

167 Gökberk, a.g.e. 341; Weber, a.g.e. 238; Vorlander, a.g.e J64_

168 Weber, a.g.e. 242; Vorlander, a.g.e. 169; Gökberk, a.g.e. 346-347.

169 Gökberk, a.g.e. 347; VVeber, a.g.e. 242-243; Vorlander, a.g.e. 169

170 Gökberk, a.g.e. 348; VVeber, a.g.e. 245.

171 Alfred VVeber, Felsefe Tarihi, 245.

172 Kari Vortande,-, Felsefe Tarihi, Jl, 175,

173 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/75-77.

174 Weber, a.g.e. 266; Vorlander, a.g.e. II, 192 v.dd.; Gökberk, a.g.ej 358 v.dd.; Paul Janet-Gabriel Seailles. Metâlib ve Mezâhib, 56 vd, 116, 166.

175 VVeber, a.g.e. 271; Paut Janet-Gabriei Seailles, a.g.e. 166; GöKberk, a.g.e. 364.

176 VVeber. a.g.e.. 273; Gökberk,. a.g.e. 398.

177 Vorlander, a.g.e. II, 196-197; Weber, a.g.e. 274.

178 Vorlander, a.g.e., İl, 197.

179Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/77-78.

^ Waber, a.fl,e., 278 vd.; Gökberk, a.g.e. 415 vd.

180 Weber, a.g.e. 282-283; Gökberk, a.g.e. 420.

181 Alfred Weber, Felsefe Tarihi, 284,

182 Weber, a.g.e. 286; Gökberk, a.g.e. 428.

183 Weber, a.g.e. 297; Gökberk, a.g.e. 431.

184 Weber, a.g.e. 298; Gökberk, a.g.e. 437.

185 Prof. Dr. Macit Gökberk, Felsefe Tarihi, 431, 436, 437.

186 Weber, a.g.e. 286; Gökberk, a.g.e. 428.

187 Weber, a.g.e. 282-283; Gökberk, a.g.e. 420.

188 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/78-81.

189 Frank Magill, Egzistansiyalist Felsefenin Beş Klasiği, 83. (Trc. Vahap Muta!).

190 Frank Magilİ, a.g.e,, 83.

191 Jean Pauf Sartre, Varoluşçuluk, 6, 7. (Trc. Emin Türk EHçin).

192 Sartre, a.g.e. 7, 13.

193 Sartre, a.g.e. 13.

194 Jean Paul Sartre, Varlık ve Yokluk, 8$, 87. (Trc. Frank Magill'den Vahap Mutaf).

195 Sartre, Varlık ve Yoktuk, 89.

196 Sartre, Varlık ve Yokluk, 93, 94.

197 Sartre, Varoluşçuluk, 18.

198 Sartre, Varoluşçuluk, 20, 21.

199 Sartre. Varoluşçuluk, 26.

200 Sartre, Varlık ve Yokluk, 99.

201 bk. 173 nolu dipnottaki kaynaklar.

202 Gabriel Marcel, Varlık Sırrı, 114. (Trc. Vahap Mutal).

203 Gabriel Marcel, Varlık Sırrı, 114.

204 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/82-88.

205 Weber, Felsefe Tarihi, 362; Halil İbrahim Göktürk. Charles Dar^n,

(Bilim ve Teknik Dergisi, 37, sy. Ocak 1980).

206 Weber. g. 367. {Cours de philosophie naklen»

207 Paul Janet-Gabriel Seallies, Metâlib ve Mezâhib, 380.

208 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/88-90.

209 Prof. Dr. Ernst Von Aster. irâde Hürriyeti.

210 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/91.

211 Doç. Nureddin Topçu, Psikoloji, 45, 156.

212 Von Aster, İrâde Hürriyeti.

213 Doç. Nureddin Topçu, Psikoloji, 156.

214 G. DwelshouwerSı Psikoloji. 98. (Trc. M. Sekip Tunç)

215 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/92-93.

216 G. Dwelshouwers, a.g.e. 221.

217 G. Dwelshouwers, a.g.e, 222.

218 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/93-94.

219 Doç. Nureddİn Topçu, Psikoloji, 156. Georges L. Fonsegrive, Elâ-ments de philosophie, Psychologie, 420-436 (Trc. Ahmet Naim).

220 G. Dwe!shouwers, a.g.e., 97.

221 G. Dwelshouwers, a.g.e. 98.

222 Von Aster, İrâde Hürriyeti.

223 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/94-96.

224 Alfred VVeber, Felsefe Tarihi, 282-283. Prof, Dr. Maclt Felsefe Tarihi, 420, Dr. Tahsin Y.lmaz, Determinizm ve Hürriyet Problemi, 6.

225 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/97.

226 I. Tunalı, San'at Ontolojisi, 9-25.

227 İ. Tunalı, a.g.e. 25.

228 I. Tunalı, a.g.e. 25.

229 i. Tunalı, a.g.e. 27.

230 i. Tunalı, a.g.e. 27.

231 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/98-99.

232 Yeni On.Coü Cereyan,, 240

233 I. Ti» a-g,e. 33-35. (R. S. Soldörn'den naklen, Mechanism and Burns and Oates, London, 1962, 9).

İrade Hürrivetı/101

234 i. Tunatı, a.g.e. 35-38.

235 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/99-101.

236 Dr. Tahsin Yılmaz, a.g.e, 43; Dr. S. Hayri Botay, Felsefî Doktrin­ler Sözlüğü. 160

237 Dr. Tahsin Yılmaz, a.g.e. 45.

238 G. Gurvitch, Sosyal Determinizm ve İnsan Hürriyeti, 18.

Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/101-102.

239 G. Dwelshouwers, a.g.e. 326.

240 G. Dwelshouwers, a.g.e, 329.

241 G. Dwelshouwsrs. a.g.e. 330.

242 G. Dwelshouwers, a.g.e. 330.

243 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/103-105.

244 G. Dwelshouwers, a.g.e. 331.

245 Dr. Toygar Akman, Uzam-Zaman Karmaşıklığı, 4 (Bilim ve Teknik, sy. 136, Mart 1979 {Sir James Jeans'dan naklen). Bu konu İçin ayrıca bk. Patrİck Young, Zaman, Uzay ve Einstein' in Kuramı, Bilim ve Teknik sy. 122, Ocak 1978, 12; Oleg Moroz, Zaman Geriye Akabilir mi? Bilim ve Teknik, sy. 122, Ocak 1978, 31; Bertrand Russell, Einstein'in Büyüklüğü, Erwin Lausch, Çağı­mızın En Büyük Fizikçisi Einstein; Charles Noel Martin, Evrenin Araştırıcısı Einstein'in Doğumunun Yüzüncü Yıldönümü, Bitim ve Teknik, sy. 138, Mayıs 1979;: Y. Müh. Aydın Sezginer, özgür 2a-man ve Beşinci Boyut, Bilim; ve Teknik, sy. 136, Mart 1979.

246 el-Gazzâtî, ihyâu 'ulûmi'd-dîn, i, 185,186.

247 Dr. Toygar Akman, a.g.e. 7 (Charles Nordmann'dan naklen).

248 Df. Toygar Akman, a.g.e. 8.

249 Dr. M. Saim Yeprem, İrâde Hürriyet Ve İmâm Mâtürîdî, İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları: 8/105-109.

250 H. Bergson, Zihin Kudreti. 42 (Trc, M. Katırcı oğlu)