İsa Musayev, Mətləb Əlizadə

 
8.7. Verilənlər bazası texnologiyaları
8.7.1. Verilənlər bazası (VB) texnologiyalarının əsasları 
8.7.1.1. VB texnologiyalarının mənşəyi
―Verilənlər bazası‖ termini ilk dəfə ötən əsrin 60-cı illərinin əvvəlində işlədilmişdir. 
Həmin illərdə maqnit lentlərində təşkil edilmiş faylların idarə edilməsi sistemi yaradıl-
mışdı. Bu, ardıcıl müraciətli sistem idi. Yəni, fayllar lentdə işlənmə ardıcıllığı üzrə yer-
ləşdirilirdi. Lakin bu ardıcıllıq tezliklə pozulduğundan, maqnit lentinin mexaniki yığılıb-
açılmasına çox vaxt sərf edilirdi. Buna baxmayaraq, hələ 60-cı illərin astanasında kifayət 
qədər irihəcmli iqtisadı məsələlərin (anbarda ehtiyatların uçotu, sifarişlərin qəbulu və 
işlənməsi, mal-nəqliyyat qaimələrinin işlənməsi və s.) həlli faylların təşkili üsulu ilə 
mümkün olmuşdu. Bu məsələlərin həllində verilənlərin fayllara yazılması, fayldakı 
verilənlərin təzələnməsi, yazıların silinməsi, eyni strukturlu faylların qovuşdurulması, 
yazıların çeşidlənməsi və qruplaşdırılması, nəticələrin cədvəllər şəklində, aralıq və son 
yekunlarla çap edilməsi əməliyyatları yerinə yetirilirdi. Bu istiqamətin fəallaşdırılmasın-
da 1961-ci ildə meydana çıxan Kobol dili mühüm rol oynadı. Belə ki, bu dil sözügedən 
məsələlərin proqramlaşdırılmasının avtomatlaşdırılmasının təməlini təşkil etdi. Lakin 
177
İnternet mühitində fəaliyyət göstərən ümumdünya hörümçək toru (WWW - World Wide Web) adlı 
qlobal hipermediya paylanmış informasiya sistemi bir çox nəşrlərdə sadəcə, Veb kimi işlədilir.

---

186 
maqnit lentinin mahiyyətindən irəli gələn nöqsan bu sahənin sonrakı inkişafına mane 
olurdu. 1960-cı illərin əvvəlində birbaşa müraciətə imkan verən maqnit disklərinin 
meydana çıxması ilə prinsipcə yeni imkanlar yarandı. Yalnız bundan sonra verilənlər 
bazası yaratmaq mümkün oldu.