İsa Musayev, Mətləb Əlizadə

 Baza səviyyəsi. 
Baza səviyyəsi proqram təminatının ən aşağı səviyyəsidir. Bu səviyyə baza aparat 
vasitələrinin qarşılıqlı fəaliyyətini təmin edir. Baza proqram təminatı baza aparat 
təminatının tərkibində yerləşərək sabit yaddaş qurğusunun xüsusi mikrosxemlərində 
saxlanır və BİOS adlanan baza giriş-çıxış sistemini əmələ gətirir. Proqramlar və verilənlər 
sabit yaddaş qurğusuna istehsal mərhələsində yazılır və istismar zamanı dəyişdirilmir. 
Sistem səviyyəsi. 

---

103 
Sistem səviyyəsi keçici səviyyədir. Bu səviyyənin proqramları kompüterin digər 
proqramlarının baza səviyyəsinin proqramları və bilavasitə aparat təminatı ilə qarşılıqlı 
fəaliyyətini təmin edir. Bütövlükdə hesablayıcı sistemin istismar göstəriciləri sistem 
səvyyəsinin proqramlarından asılıdır. Kompüterə yeni avadanlığın qoşulması zamanı 
sistem səviyyəsində həmin avadanlıqla qarşılıqlı fəaliyyəti təmin edən bütün proqramlar 
qurulmalıdır. Konkret qurğularla qarşılıqlı fəaliyyət yaratmaq üçün nəzərdə tutulan 
proqramlar drayver adlanır. Sistem səviyyəsinin digər sinif proqramları istifadəçi ilə 
qarşılıqlı fəaliyyəti təmin etmək üçündür. Bu proqramlar verilənləri hesablayıcı sistemə 
daxil etməyə, sistemin işinə rəhbərlik etməyə və nəticələri münasib formada almağa imkan 
verir. Kompüterlə işin münasibliyi və məhsuldarlığı istifadəçi interfeysinin bu təminat 
vasitələrindən asılıdır. Sistem səviyyəsindəki proqram təminatı çoxluğu kompüterin 
əməliyyat sisteminin nüvəsini təşkil edir. Əmməliyyat sisteminin nüvəsinin mövcudluğu 
istifadəçinin hesablayıcı sisemdə praktiki işləyə bilməsi mkanı üçün ilk şərtdir. Əməliyyat 
sisteminin nüvəsi aşağıdakı funksiyaları yerinə-yetirir: 
- yaddaşın idarə edilməsi; 
-giriş-çıxış proseslərinin idarə edilməsi; 
-fayl ssisteminin idarə edilməsi; 
-proseslərin qarşılıqlı fəaliyyətinin və dispetçerlənməsinin təşkili; 
-resursların istifadə edilməsinin uçota alınması; 
-əmrlərin emalı və i.a.