İsa Musayev, Mətləb Əlizadə

 
6.3.5. Əməliyyat sisteminin funksiyaları 
Əməliyyat sistemi kompüterin ayrı-ayrı qurğularının, həmçinin qurğularla tətbiqi 
proqramların qarşılıqlı fəaliyyətini təmin edən proqram vasitələri kompleksidir.
Müasir əməliyyat sistemləri aşağıdakiları təmin edir: 
144
Faylın fraqmentlərinin bir-birindən aralı yerləşən klasterlərə səpələnməsi

---

117 
proqramların icrasının idarə edilməsi; 
yaddaşın idarə edilməsi; 
giriş-çıxışın idarə edilməsi; 
fayl sisteminin idarə edilməsi; 
kəsilmələrin emalı; 
kompüterin aparat qurğularının idarə edilməsi; 
istifadəçilər və proqramlarla qarılıqlı fəaliyyət (ƏS-nin istifadəçi interfeysi); 
çoxməsələli rejim; 
çoxistifadəçili rejim; 
ƏS-in kompüterə yüklənməsi 
ƏS-in komponentlərinin qoşulub-açılması; 
ƏS parametrlərinin sazlanması; 
Kompüter cərəyana qoşularkən ƏS-in yüklənməsi; 
Kompüter qurğularının cari konfiqurasiyasının avtomatik təyini; 
Kompüterin qurğularının və ƏS-in funksional altsistemlərinin testləşdirilməsi və 
mümkün pozuntuların düzəldilməsi; 
Kompüter resurslarının
145
proqramlar arasında paylanması; 
Kompüterin təhlükəsiz işləməsi
146
;
Bir neçə proqram və ya istifadəçi tərəfindən birgə istifadə edilən verilənlərin 
düzgünlüyünün təmin edilməsi. 
Proqramların icrasının və yaddaşın idarə edilməsi ƏS-in əsas funksiyasıdır. 
Çoxməsələli rejimdə ƏS aşağıdakılara imkan verməlidir: 
Bir neçə proqramın paralel
147
icrası; 
Tapşırıqların
148
icra növbəliliyinin yaradılması; 
Prosessor və yaddaş resurslarının proqramlar arasında bölünməsi və xarici 
qurğulara müraciət ardıcıllığının təmin edilməsi. 
145
operativ yaddaşın, prosessorun vaxtının, xarici yaddaşın, periferiya qurğularının və s.
146
bir istifadəçi və ya proqram tərəfindən istifadə edilən yaddaşın digər istifadəçi və ya proqram müda-
xiləsindən qorunması
147
psevdoparalel
148
daha doğrusu, proqramların

---

118 
Çoxistifadəçili rejim verilənlərlə bir-neçə istifadəçinin paralel işləməsini nəzərdə 
tutur. Odur ki, ƏS bu rejimdə əlavə olaraq aşğıdakılara da imkan verməlidir: 
Prosessor və yaddaş resurslarının və xarici qurğulara müraciət ardıcıllığının 
istifadəçilərin prioriteti üzrə bölünməsinin təmin edilməsi; 
Bir istifadəçinin verilənlərinə başqa istifadəçinin müdaxilə etməsinə imkan 
verilməməsi. 
Vaxt bölgüsü rejimi vaxt kvantları ilə işləməyi nəzərdə tutur. Belə ki, bu rejimdə 
çoxsaylı proqram və istifadəçilərə öz prioritetlərinə uyğun ardıcıllıqla imkan yaradılır və 
onlara yalnız bir kvantlıq xidmət göstərilir. Növbəti kvantda yarımçıq qalan məsələlər 
həll edilir.