İsa Musayev, Mətləb Əlizadə

 
8.7.5. Verilənlər bazasının saxlama mühitinin təşkili 
VB yalnız saxlama mühitində tam ―maddiləşmiş‖ olur. VBİS-də VB-nin saxlanması 
mühiti mexanizmləri sistem resurslarının iki qrupunu – saxlanan verilənlər resursunu və 
saxlama mühiti üçün yaddaş resursunu idarə etməyə xidmət edir. Saxlama mühiti 
mexanizmləri aşağıdakı əməliyyatları icra etməlidir: 
Yaddaşda yeni saxlanan verilənlərin yerinin təyini; 

---

194 
Onların yaddaşda yerləşməsi üçün lazımi yaddaş resursunun ayrılması; 
Saxlanan digər verilənlərlə onların əlaqəsinin yaradılması və pozulması; 
Saxlanan verilənlərin silinməsi və onların tutduğu yaddaşın boşaldılması; 
Yaddaşda verilənlərin atributlar və ya ünvanlar üzrə axtarılması; 
Saxlana verilənlərin emal üçün seçilib götürülməsi. 
Saxlama mühitində verilənlər fiziki yerləşmə baxımından sərbəst olsalar da, bir-biri 
ilə ünvan göstəriciləri vasitəsilə məntiqi bağlılığa malik olan saxlama sxeminə tabedirlər. 
Saxlama sxemi CODASYL tərəfindən yaradılmış saxlanan verilənlərin təyini dili (Data 
Storaqe Definition Lanquaqe) ilə təsvir edilir. 
Verilənlərin yaddaşda yerləşdirilməsinin idarə edilməsi də saxlama mühiti mexa-
nizmlərinin mühüm funksiyasıdır. Verilənlər adətən xarici yaddaşda nömrələnmiş eyni-
ölçülü səhifələr şəklində saxlanır. Hər müraciətdə bir səhifə oxunur. Səhifənin ölçüsü 
mübadilə buferinin ölçüsünü təyin edir. Yaddaşdakı hər yazının öz ünvanı vardır. 
Ünvanlar birbaşa və dolayı olur. Birbaşa ünvan yazının yaddaşdakı yerini bilavasitə 
göstərir. Lakin bu, çoxsaylı boş yaddaş fraqmentlərinin yaranmasına səbəb olur. Bu 
nöqsanı aradan qaldırmaq üçün dolayı ünvanlaşdırmadan istifadə edilir. Bu halda 
səhifənin bir hissəsi indeksləşdirmə üçün ayrilir. Həmin indekslər müvafiq yazı üçün 
ünvan göstəricisi rolunu oynayır. Yazının ölçüsü dəyişərkən növbəti yazıların yalnız 
ünvan göstəricilərinin qiyməti dəyişir. Beləliklə, bu halda yaddaşda boş yer qalmır. 
Göründüyü kimi, birbaşa ünvanlaşdırma verilənlərin ardıcıl saxlama quruluşuna, dolayı 
ünvanlaşdırma isə siyahışəkilli saxlama quruluşuna uyğundur. 
Verilənlər hansı qaydada saxlanırsa, onlara müraciət də həmin qaydada mümkün 
olur.