İsa Musayev, Mətləb Əlizadə

 
Fayl sisteminin idarə edilməsi. 
Proqramların  xarici  yaddaşda  yerləşən  verilənlərə  müraciət  etməsini  təşkil  etmək 
üçün  ƏS  mürəkkəb  fayl  sistemindən  istifadə  edir.  Fayl  dedikdə,  xarici  yaddaşda  vahid 
məntiqi  obyekt  şəklində  saxlanan  və  müəyyən  proqramlar  üçün  lazım  olan  verilənlər 
yığımı
153
 nəzərdə tutulur. ƏS üçün fayl elə bir struktur vahididir ki, proqram istifadəçiləri 
                                                 
153
 
proqram mətni və adi verilənlər
 

---

 
121 
onun üzərində yaratmaq, ləğv etmək, operativ yaddaşa oxumaq, dəyişdirilmiş verilənləri 
yenidən  yazmaq,  simvol  adlı  fayllara  müraciət  etmək,digər  istifadəçilərin  fayllarına 
müraciət etmək, öz fayllarına müraciət etməyi idarə etmək, pozulma hallarında faylları 
bərpa etmək  kimi tipik əməliyyatlar apara bilir. 
Fayl sistemi kompüterdə saxlanan  disk—kataloq—fayl iyerarxiyasına malik verilən 
modelidır.  Fayl  fiziki  diskdə  saxlansa  da,  fiziki  disk  məntiqi  disklərə  bölündüyündən, 
faktiki  olaraq  məntiqi diskdə  yerləşir.  Hər  bir diskdə  yerləşən  faylların siyahısı
154
  olur. 
Fiziki  diskin  məntiqi  disklərə  bölünməsi  disklərə  və  kataloqlara  da  fayl  kimi  baxmağa 
imkan  verir.  Beləliklə,  fayl  sistemi  dedikdə  3  səviyyəli  fayllar  iyerarxiyası  nəzərdə 
tutulur.  Fayl  məntiqi  vahid  olsa  da  fiziki  cəhətdən  müxtəlif  saylı  fraqmentlər  şəklində 
saxlana  bilir.  Bir  fayla  aid  fraqmentlər  eyni  adla  saxlanır  və  həmin  ada  əsasən  FAT 
xüsusi cədvəli (FAT –File Allocation Table) vasitəsilə müəyyən edilir. FAT cədvəlində, 
həmçinin  fayla  icazəsiz  müdaxilə  edilməsinin  qarşısını  almaq  üçün  əlavə  əlamətlər  də 
saxlanır. Fayla çoxsaylı müraciət səviyyələri mövcuddur: 
 
kataloqdan heç nə oxumaq mümkün olmur; 
 
faylın və sahibinin adını oxumaq və sahibinə müraciət etmək mümkün olur; 
 
faylı işə qoşmaq mümkün olsa da üzünü köçürmək mümkün olmur; 
 
faylın məzmunu ilə tanış olmaq mümkün olsa da, onu dəyişmək mümkün olmur; 
 
faylın məzmununu yalnız sona əlavəetmə şəklində dəyişmək mümkündür; 
 
fayl üzərində istənilən iş aparmaq mümkün olsa da başqa istifadəçilərin müraciət 
etmək statusunu dəyişmək mümkün olmur; 
 
fayl üzərində istənilən iş aparmaq mümkündür.