İsa Musayev, Mətləb Əlizadə

 
4.4.3. Riyazi məntiqin elementləri 
Kompüterin  aparat  və  proqram  vasitələrinin  fəaliyyət  məntiqini  təsvir  etmək  üçün 
riyazi məntiqdən istifadə edilir. 
Məntiqi dəyişən 2 qiymət alır: 0 və 1. 0-yalan, 1-gerçək deməkdir. 
x x
x
n
1
2
,
,
...,
  məntiqi  dəyişənlərinin  qiymətləri  çoxluğu  dəyişənlər  yığımı  adlanır. 
Məntiqi  dəyişənlər  yığınını 
n
  mərtəbəli  2-lik  ədəd  kimi  təsvir  edirlər  ki,  bunun  da  hər 
mərtəbəsi bir dəyişənin qiymətinə uyğundur. 
Məntiqi dəyişənlər yığınının (
x x
x
n
1
2
,
,
...,
) məntiqi funksiyası 
f x x
x
n
(
...,
)
,
,
1
2
elə funksiya-
dır ki, yalnız iki qiymət alır: 0 və 1. 
Məntiqi  funksiyanın  təyinolunma  oblastı  həmçinin  arqumentlərin  mümkün  yığınla-
rının sayından da asılıdır. İstənilən məntiqi funksiya gerçəklik cədvəlinin köməyi ilə verilə 
bilir.  Cədvəlin  sol  tərəfində  arqumentlərin  mümkün  yığınları,  sağ  tərəfində  isə  uyğun 
funksiyanın  qiyməti  verilir.  Lakin  arqumentlər  çoxsaylı  olduqda  cədvəl  münasib  olmur. 
Buna görə də mürəkkəb məntiqi ifadələri sadələşdirmək lazım gəlir. Beləliklə mürəkkəb 
məntiqi funksiya elementar funksiyalar vasitəsilə ifadə edilir. İstənilən mürəkkəblikdə olan 
məntiqi  funksiyanı  ifadə  etməyə  imkan  verən  elementar  məntiqi  funksiyalar  tam 
funksional sistem təşkil edir.  

---

 
55 
n
dəyişənli məntiqi funksiyaların ümumi sayı 
2
2
n
qədər olur. Beləliklə, 1 arqumentin 
4 funksiyası vardır: 
x
  
f x
0
( )
 
f x
1
( )
 
f
x
2
( )
 
f
x
3
( )
 
0 
0 
0 
1 
1 
1 
0 
1 
0 
1 
Göründüyü  kimi, 
f x
0
0
( )
  və 
f x
3
1
( )
  sabitdir. 
f x
1
( )
  funksiyası  arqumenti  təkrar 
edir:
f x
x
1
( )
. 
f x
2
( )
 funksiyası isə arqumenti inkar edir: 
f x
x
2
( )
. 
2 arqumentli məntiqi funksiyaların sayı 16-dır: 
      
x
1
     
x
2
   
f
0
  
f
1
   
f
2
  
f
3
  
f
4
   
f
5
  
f
6
  
f
7
  
f
8
    
f
9
  
f
10
   
f
11
   
f
12
  
f
13
   
f
14
   
f
15
 
0     0     0    0    0    0    0    0    0    0    1     1     1     1     1     1     1     1 
0     1     0    0    0    0    1    1    1    1    0     0     0     0     1     1     1     1 
1     0     0    0    1    1    0    0    1    1    0     0     1     1     0     0     1     1 
1     1     0    1    0    1    0    1    0    1    0     1     0     1     0     1     0     1 
Göründüyü  kimi,  bu  funksiyalardan  6-sı  cırlaşmış  funksiyadır.  Bunlar 
aşağıdakılardır: 
f x x
0
1
2
0
( ,
)