İsa Musayev, Mətləb Əlizadə

 
8.6. İnformasiya sistemlərinin baza texnologiyaları 
Müasir  informasiya  sistemlərində  informasiya  texnologiyaları  mühüm  rol  oynayır. 
Təəssüf ki, bu iki termin yanlış olaraq tez-tez eyniləşdirilir. Halbuki bunlar fərqli anlayış-
lardır. 
İnformasiya texnologiyaları dedikdə, verilənlərin yığılması, saxlanması, emalı, ötü-
rülməsi və istehlakçılara təqdim edilməsi metodları nəzərdə tutulur. İnformasiya sistem-
ləri  isə  informasiya  texnologiyalarından  istifadə  edilməklə  yaradılıb  işlədilən  kompüter 
sistemləridir. 
İnformasiya sistemlərində istifadə edilən informasiya texnologiyaları olduqca müx-
təlifdir. Lakin bunların hamısı son yekunda informasiya resursları ilə işləyir. Bu baxım-
dan, həm informasiya sistemlərində, həm də informasiya texnologiyalarında mərkəzi yeri 
verilənlərin idarə edilməsi texnologiyası tutur. Bu texnologiyanın xarakteri emal edilən 
verilənin təbiətindən asılıdır. 
Müasir  iqtisadi  informasiya  sistemlərində,  həmçinin,  digər  təyinatlı  informasiya 
sistemlərində  verilənlərin  idarə  edilməsi  texnologiyasının  3  istiqaməti  fərqləndirilir  ki, 

---

 
185 
bunlara  da  baza  texnologiyaları  deyilir:  1)  verilənlər  bazası  texnologiyaları,  2)  veb-
texnologiyaları
177
 və 3) mətni axtarış texnologiyaları.  
Verilənlər  bazası  texnologiyaları verilənlər  bazası  adlanan  strukturlaşdırılmış  veri-
lənlərin yaradılmasını,  saxlanmasını, aktuallaşdırılmasını, tamlığını, səmərəli və kollek-
tiv istifadə edilməsini təmin edir. 
Veb-texnologiyaları  şəbəkə  mühitində  və  ayrıca  fərdi  kompüterdə  hipermediya 
informasiya  resurslarının  idarə  edilməsi  üçündür.  Ümumdünya  hörümçək  toru  adlanan 
WWW, mahiyyətcə, qlobal paylanmış hipermediya informasiya sistemidir.  
Mətni axtarış texnologiyaları təbii dildə mətn axtarışı ilə işləyir və səmərəli axtarış 
təmin etmək üçündür. 
Praktiki  fəaliyyət  göstərən  informasiya  sistemlərində  baza  texnologiyalarının 
inteqrasiya edilməsi səmərəli sayılır.