İsa Musayev, Mətləb Əlizadə

 
8.7. Verilənlər bazası texnologiyaları  
8.7.1. Verilənlər bazası (VB) texnologiyalarının əsasları 
8.7.1.1. VB texnologiyalarının mənşəyi  
―Verilənlər bazası‖ termini ilk dəfə ötən əsrin 60-cı illərinin əvvəlində işlədilmişdir. 
Həmin  illərdə  maqnit  lentlərində təşkil  edilmiş  faylların  idarə  edilməsi  sistemi  yaradıl-
mışdı. Bu, ardıcıl müraciətli sistem idi. Yəni, fayllar lentdə işlənmə ardıcıllığı üzrə yer-
ləşdirilirdi. Lakin bu ardıcıllıq tezliklə pozulduğundan, maqnit lentinin mexaniki yığılıb-
açılmasına çox vaxt sərf edilirdi. Buna baxmayaraq, hələ 60-cı illərin astanasında kifayət 
qədər  irihəcmli  iqtisadı  məsələlərin  (anbarda  ehtiyatların  uçotu,  sifarişlərin  qəbulu  və 
işlənməsi,  mal-nəqliyyat  qaimələrinin  işlənməsi  və  s.)  həlli  faylların  təşkili  üsulu  ilə 
mümkün  olmuşdu.  Bu  məsələlərin  həllində  verilənlərin  fayllara  yazılması,  fayldakı 
verilənlərin  təzələnməsi,  yazıların  silinməsi,  eyni  strukturlu  faylların  qovuşdurulması, 
yazıların  çeşidlənməsi  və  qruplaşdırılması,  nəticələrin  cədvəllər  şəklində,  aralıq  və  son 
yekunlarla çap edilməsi əməliyyatları yerinə yetirilirdi. Bu istiqamətin fəallaşdırılmasın-
da 1961-ci ildə meydana çıxan Kobol dili mühüm rol oynadı. Belə ki, bu dil sözügedən 
məsələlərin  proqramlaşdırılmasının  avtomatlaşdırılmasının  təməlini  təşkil  etdi.  Lakin 
                                                 
177
  İnternet  mühitində  fəaliyyət  göstərən  ümumdünya  hörümçək  toru  (WWW  -  World  Wide  Web)  adlı 
qlobal hipermediya paylanmış informasiya sistemi bir çox nəşrlərdə sadəcə, Veb kimi işlədilir.  
 

---

 
186 
maqnit  lentinin  mahiyyətindən  irəli  gələn  nöqsan  bu  sahənin  sonrakı  inkişafına  mane 
olurdu.  1960-cı  illərin  əvvəlində  birbaşa  müraciətə  imkan  verən  maqnit  disklərinin 
meydana  çıxması  ilə  prinsipcə  yeni  imkanlar  yarandı.  Yalnız  bundan  sonra  verilənlər 
bazası yaratmaq mümkün oldu.