Ishdan maqsad: rip protokoli yordamida multimediya tarmoqlarida marshrutizatsiya jarayonini sozlash. Nazariy qism

ping 192.168.3.3 –n
1000
. Bu 1000 ta exo-
so‘rov jo‘natish demakdir. Natijada quyidagi 5.24-rasmdagi kabi ping jo‘natilish 
jarayoni boshlanadi. 

---

5.24-rasm 
Endi Router 0 ning Gig0/2 interfeysini o‘chiriladi. Natijada marshrutning 
qayta tiklanishini ko‘rish mumkin. 
5.25-rasm 
Yuqoridagi 5.25-rasmdan ko‘rinadiki Gig0/2 interfeysi o‘chirilgandan keyin 
qisqa vaqt ichida marshrut qayta tiklandi va paketlar uzatilishi davom eta boshladi. 
Faqat bitta paket yo‘qotildi. Demak yuqoridagi tajribalar asosida OSPF protokoli 
asosida dinamik marshrutizatsiya jarayoni tashkil etilganda tarmoqning rad 
etishlarga chidamliligi (ya’ni biror rad etish jarayoni yuz berganda ham 
tarmoqning ishchi qobiliyatini saqlab qolishi xususiyati) yuqori bo‘lishini 
ko‘rishimiz mumkin. 
Talabaning vazifasi: 
Yuqorida keltirilgan nazariy ma’lumotlar asosida har bir 
talaba OSPF protokoli yordamida tarmoqda marshrutiatsiyani sozlaydi va 
tusuntiradi

---

8-AMALIY MASHG’ULOT 
Mavzu:
BGP protokoli yordamida multimediya tarmoqlarida marshrutizatsiya 
jarayonini sozlash. 
Ishdan maqsad:
BGP protokoli yordamida multimediya tarmoqlarida 
marshrutizatsiya jarayonini sozlash.
 
Nazariy qism 
Yuqorida takidalab o‘tilganidek dinamik protokollar ikki guruxga ajraladi: 
•
IGP - avtonom tizimlar ichida qo‘llaniluvchi; 
•
EGP -tashqi, ya’ni avtonom quyi tarmoqlarni o‘zaro bog‘lovchi 
tarmoqlarda marshrutizatsiyani ta’minlashda qo‘llaniluvchi.
Ichki va tashqi protokollar ham quyidagi ikki algoritmning biriga asoslanib 
ishlaydi: DV (Distance Vector – vektor masofiviy) yoki LS (Link State – liniya 
xolatiga bog‘liq). Avtonom tarmoqlar ichida qo‘llaniluvchi dinamik 
marshrutizatsiya protokollarini ko‘rib chiqdik va unga ISIS, OSPF, RIP, EIGRP 
protokollari mansub. Bu protokollar avtonom quyi tarmoq ichida marshrutizatsiya 
axborotlarini tarqatish (ya’ni marshrutizatorlar orasida almashinish uchun) 
qo‘llaniladi.
EGP sifatida bugungi kunda asosan bir protokol – BGP (Border Gateway 
Protocol) protokoli qo‘llaniladi. Bu protokol avtonom tizimlar o‘rtasida 
marshrutlarni 
uzatishni 
amalga 
oshiradi 
(5.26-rasm). 
Ya’ni 
rasmda 
tasvirlanganidek turli X, Y, Z internet provayderlariga tegishli avtonom tizimlarni 
o’zaro bog’lashda mashrutizatsiya BGP protokoli yordamida amalga oshirilmoqda. 

---

5.26-rasm. BGP protokolining qo‘llanilishi 
BGP protokolini ishlash jarayonini avtonom tizim tushunchasini bilmagan 
xolda tushuntirish imkonsizdir. Avtonom tizim (AS – Autonomous System) bu bir 
yoki bir necha operatorlar (internet provayderlar) tomonidan boshqariladigan va 
internet tarmog‘i bilan yagona marshrutizatsiya siyosatiga ega bo‘lgan IP tarmoq 
yoki marshrutizatorlar tizimidir. 
Internet provayderlari o‘z avtonom tizimlari orqali internet tarmog‘iga 
ulanishlari uchun bu avtonom tizimi uchun ro‘yxatdan o‘tgan noyob raqam olishi 
lozim. 
AS noyob raqami (yoki ASN) har bir AS ga biriktiriladi va bu ushbu 
avtonom tizimining BGP protokoli asosidagi marshrutizatsiya jarayonida ishtirok 
eta olishini ta’minlaydi. 2017 yilgi ma’lumotga ko‘ra global tarmoqga 56 mingdan 
ziyod avtonom tizimlar ulangan.
BGP – bu tashqi shlyuz protokoli bo‘lib, bu protokol avtonom tizimlar 
o‘rtasida marshrutizatsiyani ta’minlashda qo‘llaniladi. BGP protokoli barcha 
internet provayderlari tomonidan va juda yirik tarmoqlarning yadrolarida 
qo‘llaniladi. BGP – bu juda barqaror protokol bo‘lib tarmoqda 
masshtablanuvchanligi yuqoridir, tarmoqning o‘zgarishiga tez moslashadi. 
CHegaraviy (tashqi) shlyuz protokoli (Border Gateway Protocol, BGP) 
bugungi kunda internet tarmog‘idagi avtonom tizimlar orasida marshrutizatsiya 
axborotlarini 
almashinuvchi 
asosiy 
protokoldir. 
BGP 
protokoli 
EGP1 
protokolining o‘rniga qo‘llanilib kelinmoqda. 
BGP protokolining o‘ziga xosligi shundaki bu protokol bo‘yicha avtonom 
tizimlararo marshrutizatsiyani amalga oshirishda ishtirok etuvchi marshrutizator 
o‘zining avtonom tarmog‘ida joylashishi lozim. 
BGP protokoli yordamida bir necha avtonom qu yi 
tarmoqlar o‘rtasida 
aloqa jarayonini amaliy o’rganish uchun quyidagi tarmoqni xosil qilib olinadi. 
5.27-rasm 
Yuqoridagi 5.27-rasmda tasvirlangan tarmoqda uchta avtonom quyi tarmoq 
o‘zaro bog‘langan. Bu avtonom tarmoqlarning har birida ichki marshrutizatsiya 

---

protokoli asosida marshrutizatsiya jarayoni ta’minlangan bo‘lsa (masalan statik 
yoki RIP, OSPF va boshqa dinamik marshrutizatsiya protokollari yordamida) 
avtonom tizimlarni o‘zaro bog‘lagan tarmoqda tashqi marshrutizatsiya protokoli 
yordamida marshrutizatsiya jarayoni ta’minlanmoqda. 
Rasmda tasvirlanganidek R1va R2 marshrutizatorlari 10.1.0.0 manzilli 
tarmoq orqali, R1 va R3 marshrutizatorlari 10.3.0.0 manzilli tarmoq orqali va R2 
va R3 marshrutizatorlar esa 10.2.0.0 manzilli tarmoq orqali bog‘langan. 
Dastlab har bir marshrutizator va unga ulangan avtonom tarmoqlardagi
kompyuterlar uchuch IP manzillarni sozlab olinadi. Ya’ni: 
•
R1 marshrutizatorning Gig0/0 interfeysiga bu interfeys 10.1.0.0 manzilli 
tarmoqga ulanganligi sababli 10.1.0.1 manzilini biriktirilsin. Bunda tarmoq 
maskasi 255.255.255.252 qo‘yiladi (5.28-rasm). Sababi ushbu tarmoq 
manzilida xosil bo‘ladigan IP manzillar sonini 3 tadan ortmasligini 
ta’minlash uchun. Avtonom tarmoq ulangan Gig 0/1 interfeysiga mos xolda 
192.168.10.1 manzili biriktirilsin. R3 marshrutizator bilan bog‘langan Gig 
0/2 interfeysiga esa 10.3.0.1 manzili (bunda ham 255.255.255.252 maskali) 
biriktirilsin. 
5.28-rasm 
•
Shu kabi R2 marshrutizatorning Gig0/0 interfeysiga 10.1.0.0 manzilli 
tarmoqga ulanganligi sababli unga 10.1.0.2 manzilini biriktirilsin 
(255.255.255.252 maskali). Avtonom tarmoq ulangan Gig 0/2 interfeysiga 
mos xolda 192.168.20.1 manzili biriktirilsin. R3 marshrutizator bilan 
bog‘langan Gig 0/1 interfeysiga esa 10.2.0.1 manzili (bunda ham 
255.255.255.252 maskali) biriktirilsin. 
•
R3 marshrutizatorning Gig0/1 interfeysiga 10.2.0.0 manzilli tarmoqga 
ulanganligi sababli unga 10.2.0.2 manzilini biriktirilsin (255.255.255.252 
maskali). Avtonom tarmoq ulangan Gig 0/0 interfeysiga mos xolda 
192.168.30.1 manzili biriktirilsin. R1 marshrutizator bilan bog‘langan Gig 
0/2 interfeysiga esa 10.3.0.2 manzili (bunda ham 255.255.255.252 maskali) 
biriktirilsin. 

---

Tarmoqdagi barsa kompyuterlar mos xoldagi manzillarni oladi. Masalan 
PC0 ga 192.168.10.2 manzil biriktirilsa PC1 va PC2 lar uchun mos xolda 
192.168.20.2 va 192.168.30.2 manzillari biriktirilsin. 
Endi marshrutizatorlarda BGP protokoli bo‘yicha sozlash jarayonini 
boshlaymiz. Buning uchun marshrutizatorning CLI buyruqlar bilan ishlash 
oynasini ochamiz. Sozlash jarayonini R1 marshrutizatordan boshlaymiz (5.29-
rasm). 
5.29-rasm. R1 marshrutizatorda BGP protokoli asosida marshrutizatsiya 
jarayonini sozlash 
Ya’ni R1 marshrutizatorda BGP protokoli bo‘yicha marshrutizatsiyani 
sozlashda bu marshrutizatorlarga tarmoqdagi boshqa marshrutizatorlar ortidagi 
avtonom tizimlarning tarmoqdagi noyob raqamlari va bu avtonom tizimlarga 
ulanish imkonini beruvchi interfeys IP manzillarini kiritish lozim. Shuningdek 
mazkur marshrutizatorga to‘g‘ridan – to‘g‘ri ulanayotgan tarmoqlarning tarmoq 
manzillari kiritilishi lozim. Bu erda: 
Router(config)#router bgp 1