İsim ve Sıfatlar Tevhidinde Ehl-i Sünnet’in Muhaliflere Cevabı

YİRMİNCİ BÖLÜM

Allah’ın Sıfatlarını Kabul Edip Etmeme Konusunda Sıfat İnkarcılarının Metodu (Yolu)

Sıfat inkarcıları, Kitap ve Sünnet’e uygun olup olmadığına bakmadan Allah’ın sıfatlarından akıllarının; ispatını gerekli gördüklerini kabul etme, inkarını gerekli gördüklerini de reddetme konusunda birleşmişlerdir. Onların Allah’ın sıfatlarını kabul etme ya da reddetmelerinin yolu akıldır.

Sonra onlar, aklın kabulünü ya da reddini gerekli görmediği sıfatlarda ayrılığa düşmüşlerdir. Çoğu bu sıfatları kabul etmeyerek bunlara mecâzî anlam vermeyi uygun görmüş kimileri de bunlar hakkında hiçbir şey söylemeden bunların ilmini Allah’a bırakmışlar, ancak bunu yaparlarken bunların sıfatlardan herhangi bir şeyi gösterebileceğini (belirtebileceğini) de kabul etmemişlerdir.

Onlar bu yolla, aklî delillerle naklî delillerin arasını bulduklarını ileri sürmüşlerdir. Fakat onlar bu hususta yalan söylemişlerdir. Çünkü aklî ve naklî deliller Allah’ın kemâl (olgunluk) sıfatlarını ispat etmede ittifak halindedirler. Allah’ın sıfatlarından Kitap ve Sünnet’te gelenlerden hiçbiri, her ne kadar akıl bunların ayrıntılarını idrak edip kavramaktan âciz kalmış olsa bile kesinlikle akla aykırı değildir.

Bu sıfat inkarcılarının izledikleri metod (yol), Allah’ın haklarında şöyle buyurduğu kimselerin metoduna (yoluna) ne kadar da benzemektedir:

“Sana indirilene ve senden önce indirilenlere inandıklarını ileri sürenleri görmedin mi? Aslında tâğûtu inkar etmekle emrolundukları halde, yine de onun önünde muhakeme olunmak (onu hakem tutmak) istiyorlar. Oysa şeytan onları büsbütün saptırmak istiyor. Onlara: ‘Allah’ın indirdiğine ve Rasûl’e gelin’ denildiği zaman, o münafıkların senden iyice uzaklaştıklarını görürsün. Elleriyle yaptıkları yüzünden başlarına bir felaket gelince hemen, biz yalnızca iyilik etmek ve arayı bulmak istedik diye yemin ederek sana nasıl gelirler?!” (Nisâ, 60-62)

Sıfat inkarcıları birkaç bakımdan ayette nitelenen kimselere benzerler:

1- Her iki grupta Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem-’in getirdiklerinin hepsini kabul etmedikleri halde O’na indirilene iman ettiklerini ileri sürerler.

2- Bu sıfat inkarcıları, Allah’ın kemâl (olgunluk) sıfatlarının ispatına ilişkin Kitap ve Sünnet’in getirdiği şeyleri kabule davet edilseler yüz çevirir ve sakınırlar. Tıpkı Allah’ın indirdiğine ve Peygamberin buyruğuna gelin dendiği zaman yan çizen, yüz çeviren o münafıklar gibi.

3- Bu sıfat inkarcılarının, onları taklid ettikleri ve peygamberlerin getirdiklerinden üstün tuttukları tâgûtları vardır. Anlaşmazlık durumunda Kitap ve Sünnet’i değil, onları hakem tutmak isterler. Tıpkı tâğûtu inkar etmekle emrolundukları halde, yine de onu hakem tutmak isteyen o münafıklar gibi.

4- Bu sıfat inkarcıları izledikleri bu yolla güzel bir iş yapmak ve akıl ile nakli bağdaştırmak istediklerini ileri sürmüşlerdir. Tıpkı sadece iyilik ve uzlaşma istediklerinden dolayı yemin eden o münafıklar gibi.²⁵⁹

Sıfatları iptal eden yâni anlamlarını boşaltan herkes, bâtılı içinde gizlenir, hakkın yanında görünür. Üstelik bâtılını, onlarla süsleyerek gizlediği bâtıl davalar ileri sürer. Fakat Allah’ın kendisine ilim, anlayış, hikmet ve iyi niyet bahşettiği kimseye, ne bâtıl karışık gelir ne de yalancı davalar ona gizli kalır.

Yardım istenecek ancak Allah’tır.