İsim ve Sıfatlar Tevhidinde Ehl-i Sünnet’in Muhaliflere Cevabı

Elinizdeki Eserde Yaptığım İşler:

1- Çevirisini sunduğumuz bu eserin elimizdeki mevcut baskılarını birbirleriyle karşılaştırarak baskılar arasında farklılıklar olup olmadığını tespit etmeye çalıştım. Ayrıca Yazar İbn-i ‘Useymîn tarafından eserin aslı olan el-Fetvâ el-Hameviyye el-Kübrâ’dan yapılan harfî nakillerde, nakille naklin yapıldığı bölümü karşılaştırarak farklılıkları tespit etmeye çalıştım. Bunu yaparken eserin aslının elimizdeki mevcut üç baskısını da birbirleriyle karşılaştırdım. Her iki karşılaştırmada da tespit ettiğim oldukça az olan bu farklılıkları ilgili dipnotlarda belirttim.

2- Eseri gücümüz nispetinde günümüz Türkçesiyle Türkçe’ye çevirmeye çalıştım. Metindeki bazı Arapça kavramları önemine binâen olduğu gibi bırakmakla beraber cümle içindeki durumlarına göre anlamlarını parantez içinde belirttim. Eğer birden fazla anlam ifâde etmişse veya açıklanmaya gereksinim duymuşsa bunları da ilgili dipnotlarda açıkladım.

3- Eserin metnindeki ayetlerin Kur’ân-ı Kerim’deki yerlerini, sûre ismi ve ayet numarası belirtmek sûretiyle, yine metinde ayetlerin hemen ardından gösterdim.

4- Metinde geçen bütün hadis ve rivâyetlerin kaynaklarını ilgili dipnotlarda gösterdim. Hemen hemen kaynağını tespit edemediğim hiçbir hadis ve rivâyet bırakmadım.

Hadis ve rivâyetlerin kaynaklarını tespit ederken şu yolu izledim:

Öncelikle iki parantez arasında hadis veya rivâyetin sıhhat ya da zayıflık derecesini gösteren hükmü zikrettim.

Sonra İmam Mâlik ve İmam Ahmed ile başlayıp, arkasından Buhârî, Müslim ve Kütüb-i Sitte’nin geri kalan imamlarını, bunlardan sonra hadis veya eseri rivâyet eden diğer imamları ve eserlerini genelde kronolojik bir sıraya bağlı kalarak zikrettim. Cilt ve sayfa numarasını verdiğim Nesâî’nin Sünen’i ve birkaç eser dışında hadis ve rivâyetlerin ilgili kitaptaki numaralarını kaydettim.

Hadislerle ilgili hükümlere gelince, hadis sahihse “sahih hadis” tabirini, hasense “hasen hadis” tabirini, zayıfsa “zayıf hadis” tabirini kullandım. Bunu yaparken de bu dalın önde gelen âlimlerinden hadise kimlerin sahih, kimlerin hasen, kimlerin de zayıf dediğini belirttim. İbn-i Teymiyye, Zehebî, Heysemî, İbn-i Hacer, Suyûtî, Kettânî bazen de mesela Şuayb el-Arnavût, Abdülkâdir el-Arnavût ve Hüseyn Selîm Esed gibi son dönem ilim adamlarının adını verdim. Genelde ise çağımızın ünlü hadis âlimi Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî’nin (Allah kendisine rahmet etsin), hadis hakkındaki hükmünü vermekle yetindim. Kimi zaman hadis ilminin gerektirdiği kadarı ile senede bazen de metne dâir açıklamalarda bulunarak sened ve metin kritiği yaptım ki, bu çok fazla değildir.

Elimizdeki rivâyet şayet hadis değil de eserse “sahih eser” ve “zayıf eser” tabirlerini kullandım ve hadislere hükmederken izlediğim metodun aynısını izledim.

Yeri gelmişken şöyle bir hatırlatma yapmayı kendime bir görev biliyorum. Kitabın çeviri ve tahkikinin müsvedde aşamasında henüz Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî hayattaydı. Ancak eserin müsveddesini gözden geçirip temize geçtiğim sıralarda -1 Ekim 1999 (22.6.1420) Cuma günü- kendisi aramızdan ayrıldı. Çağımızın hadis otoritelerinden, belki de en büyüğü sayılan el-Elbânî ardından kendi gibi birini daha bırakmadı. Allah kendisine gani gani rahmet etsin ve kendisini Firdevs cennetinde Peygamber’in komşusu yapsın. (Âmîn)

5- Yazarın birilerine nispeten kaydettiği sözlerin, o sözü söyleyenlerin kendi eserlerindeki ya da başkalarının eserlerindeki yerlerini ilgili dipnotlarda kaydettim. Şayet kaydedilen söz söyleyenlerin kendi eserlerinde değil de başkalarının eserlerinde ise sözün geçtiği eserleri elimden geldiği kadar çok tutmaya gayret ettim. Sened kritiği yapmak gerekmişse bir önceki şıkta zikrettiğim yolu izledim.

6- Metinde adları geçen sahâbe ve şahıs isimlerinin bazen kısa bazen de önemine binâen uzun biyografilerini ilgili dipnotlarda kaynaklarıyla beraber kaydettim.

7- Metinde söz konusu edilen bütün mezhep ve gruplar hakkında ilgili dipnotlarda bazen kısa bazen de önemine binâen uzun bilgiler verdim ve bunların geçtiği kaynakları kaydettim.

8- Metinde geçen önemli gördüğüm kavramları ilgili dipnotlarda açıkladım.

9- Metinde söz konusu edilen temel i’tikâdî konularda İmam Ebû Hanîfe’nin (öl.150h.)ne dediğini ve neye inandığını bizzat Ebû Hanîfe’nin kendisine nispet edilen beş eserden nakletmek sûretiyle ilgili dipnotlarda kaydettim. Ayrıca başta İmam Tahâvî (öl.321 h.) olmak üzere, İbn-i Ebi’l-’İzz el-Hanefî (öl.792 h.), Bedreddîn el-Aynî (öl.855 h.), Molla Aliyyu’l-Kârî (öl.1014 h.), dede Âlûsî (öl. 1270 h.), oğul Âlûsî (öl. 1317 h.), torun Âlûsî (öl. 1342 h.) ve diğer Hanefî âlimlerin bu konulardaki tespitlerini ve sözlerini de ilgili dipnotlarda kaydettim. Böylece okuyucunun metindeki bilgilerle dipnotlardaki bilgileri karşılaştırmasını, bunun sonucu olarak da İbn-i Teymiyye, İbn-i ‘Useymîn ve diğer selefi imamların sahip olduğu i’tikâdla Ebû Hanîfe ve yolundan giden Hanefî imamların sâhip olduğu i’tikâd arasında aslında pek de bir farkın olmadığını görmesini sağlamaya çalıştım. Şayet aralarında bir ihtilaf (anlaşmazlık) vâki olmuşsa bu ihtilafın nedenlerini ve varsa bu ihtilafı giderme yollarını uzun bir şekilde anlatmaya gayret ettim.

10- Metinde söz konusu edilen i’tikâdî konuların geneli hakkında İbn-i Teymiyye, İbn-i u’l-Kayyim ve İbn-i ‘Useymîn’in bazende Nevevî, Zehebî, İbn-i Hacer, İbn-i u’l-Mevsılî, el-Elbânî ve Dr. Humeyyis’in görüşlerinin geçtiği yerleri ilgili dipnotlarda ayrıca belirttim. Böylece bu konular hakkında daha geniş bilgi almak isteyenlerin bu yerlere kolayca dönmelerini sağladım.

11- Şeyhu’l-İslâm İbn-i Teymiyye’nin -Allah’ın rahmeti üzerine olsun- kısa bir biyografisini, öğrencisi Hâfız Zehebî’nin Tezkiretü’l-Huffâz adlı eserinde O’nun hakkında söylediklerinden aynen naklettim.

12- Şeyhu’l-İslâm İbn-i Teymiyye’nin el-Fetvâ el-Hameviyye el-Kübrâ adındaki bu eseri nedeniyle Dımaşk’ta (Şam’da) maruz kaldığı mihnet hakkında bilgi verdim. Bu bilgiyi Şeyhu’l-İslâm’ın iki has öğrencisi İbn-i Abdilhâdî ve İbn-i Kesîr’in dilinden aynen aktardım.

13- Çağımızın büyük ilim adamlarından biri olan Muhammed b. Sâlih el-’Useymîn’in özlü bir biyografisini kaydettim.

14- Teknik bir takım indeksler (fihristler) yaptım. Bunlar aşağıdaki şekildedir:

1- Bibliyografya

2- Sahâbe ve Şahıs İsimleri İndeksi

3- Din, Mezhep ve Grup İsimleri İndeksi

4- Yer İsimleri İndeksi

5- Kavram İndeksi

6- Konu İndeksi (İçindekiler)

Önsözümüze el-Hatîb el-Bağdâdî’nin (öl.463 h.) sünnete bağlılığın lüzumundan bahseden şu mısralarıyla son veriyoruz:

“Hadis; tevhid usulleri ilmini, Va’d, vaîd, Allah’ın sıfatları ile cennet ve cehennemin tavsîfi ve bunlara dâir haberleri, Peygamberlerin kıssalarını, Meleklerin zikrini, Zâhidlerin ve Velîlerin haberlerini, Bulegânın vaazlarını,Fukahânın sözlerini, Arap ve Acem meliklerinin siyerini, Geçmiş ümmetlerin kıssalarını, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-’in gazalarını, siyerini, ahkam ve kazalarını, hutbelerini, nasihatlerini, mucizelerini, hanımları, çocukları, akraba ve ashâbının sayısını, faziletlerini, haberlerini, menkıbelerini, ömürlerini, neseblerini, Kur’ân’ın tefsirini, Ashâbın ahkâma dair sözlerini... ve diğer hususları kapsayıcıdır.”¹

Büyük arşın Rabbi, Yüce ve Kerîm Allah’tan benim bu çalışmamı kıyamet günü hasenâtımın arasına katmasını, ilim adamları ve müslüman kardeşlerime bunu faydalı kılmasını dilerken, bu kitabın basımına olan katkılarından dolayı İhyâu’t-Türâsi’l-İslâmî Cemiyetine teşekkürü bir borç bilirim. Çünkü “insanlara şükretmeyen (teşekkür etmeyen) Allah’a şükretmez.” ²

Bu çalışma, kusurlu birisinin ortaya koyduğu bir gayrettir. “Tetkik edecek şahıslar bunu dikkatle tetkik etsin, alabildiğine bizi mazur görsün. Çünkü akıllı kişi başkasını mazur görebilendir. Allah ise kendi kitabından başkasını hatadan korumuş değildir. İnsaflı kişi başkasının birçok doğruları karşılığında az sayıdaki hatalarını bağışlayabilendir.”³

Doğrusunu en iyi bilen Allah’tır. Allah-u Teâlâ, Peygamberimiz Muhammed’e, O’nun aile halkına ve ashâbına salât ve selâm eylesin.