Bir çox İslam və digər ölkələrdə baş vermiş partlayışlar nəticəsində günahsız insanların qanı axıdılmışdır.
Əfsuslar olsun ki, yaşayış massivlərinin partladılması, yandırılması, körpü və tunellərin partladılması, sərnişin təyyarələrinin qaçırılması və sairə buna bənzər çirkin cinayət əməlləri artıq bir çox qonşu və uzaq ölkələrdə baş vermişdir. Buna görə də İslam alimləri bu məsələni nəzərdən keçirilməsinin zəruri olduğu qərarına gəlmişlər.
Uca Allah insanların qanlarının günahsız yerə axıdılmasını, namuslarına və mal-dövlətlərinə təcavüz edilməsini qadağan etmişdir. Uca Allah Qurani-Kərimdə buyurmuşdur:
قال الله تعالى :
مِنْ أَجْلِ ذَلِكَ كَتَبْنَا عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الأرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا وَلَقَدْ جَاءَتْهُمْ رُسُلُنَا بِالْبَيِّنَاتِ ثُمَّ إِنَّ كَثِيرًا مِنْهُمْ بَعْدَ ذَلِكَ فِي الأرْضِ لَمُسْرِفُون
Allah təala buyurmuşdur:
«…yazıb hökm etdik ki, hər kəs bir kimsəni öldürməmiş və yer üzündə fitnə-fəsad törətməmiş bir şəxsi öldürsə, o, bütün insanları öldürmüş kimi olur. Hər kəs belə bir kimsəni diriltsə (ölümdən qurtarsa), o, bütün insanları diriltmiş kimi olur. Bizim peyğəmbərlərimiz onlara (İsrail oğullarına) açıq möcüzələr gətirmişdilər. Bundan sonra da onların bir çoxu yer üzündə (küfr, qətl və cinayət etməklə) həddi aşdılar»147.
Bu çirkin əməlləri törədən yer üzərində fitnə-fəsad törədərək əmin-amanlığı, sabitliyi pozmuşdur:
قال الله تعالى :
وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يُعْجِبُكَ قَوْلُهُ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيُشْهِدُ اللَّهَ عَلَى مَا فِي قَلْبِهِ وَهُوَ أَلَدُّ الْخِصَامِ
وَإِذَا تَوَلَّى سَعَى فِي الأرْضِ لِيُفْسِدَ فِيهَا وَيُهْلِكَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ وَاللَّهُ لا يُحِبُّ الْفَسَادَ
Allah təala buyurmuşdur:
«İnsanların eləsi vardır ki, onun dünya həyatı haqqındakı sözləri sənin xoşuna gələr. O, qəlbində olana da (dili ilə ürəyinin bir olmasına) Allahı şahid göstərər. Halbuki o, düşmənlərin ən qəddarıdır. (O şəxs səndən) ayrılan kimi yer üzündə fitnə-fəsad törətməyə, əkini və nəsli (islam cəmiyyətini) məhv etməyə çalışar. Halbuki Allah fitnə-fəsadı sevməz!»148;
قال الله تعالى :
وَلا تفْسِدُوا فِي الأرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفًا وَطَمَعًا إِنَّ رَحْمَةَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِين
Allah taala buyurmuşdur:
«Yer üzü (Peyğəmbərin gəlməsi sayəsində iman və ədalətlə) düzəldikdən sonra, orada fəsad törətməyin. Ona (Allaha) həm qorxu, həm də ümidlə dua edin. Həqiqətən, Allahın mərhəməti yaxşılıq edənlərə çox yaxındır!»149.150
Səudiyyə Ərəbistanı müftisi, məşhur İslam alimlərindən sayılan Şeyx Abdul Əziz bin Abdullah Əli-Şeyx, Amerikada baş vermiş 11 sentyabr terror aktı barəsində verdiyi fətva:
“Aləmlərin Rəbbi olan Uca Allaha həmd-sənalar, Allahdan qorxanlara gözəl aqibət və elçilərin ən şərəflisi olan Məhəmməd peyğəmbərə, onun ailəsinə və əshabələrinə Allahın salamı və xeyr duası olsun.
Amerika Birləşmiş Ştatlarında bu günlərdə baş vermiş terror aktı barəsində, İslam dininin bu terror aktına baxışı və İslam dini bu kimi hadisələrin qəbul edib, etməməsi haqqında çoxlu verilən sualları nəzərə alaraq bildirirəm:
Şübhəsiz ki, Amerika Birləşmiş Ştatlarında baş verən bu hadisədə minlərlə insan qətl edildi və İslam dini bu kimi əməlləri qəbul etmir və bu dindən də ola bilməz. Bu hadisə İslam dininin gəliş qayəsinə uyğun deyildir.
1. Uca Allah ədaləti əmr etmiş və ədalətin bərpa edilməsi üçün elçilər göndərilmiş və kitablar endirilmişdir.
قال الله تعالى:
إن الله يأمر بالعدل و الإحسان و إيتاء ذي القربى و ينهى عن الفحشاء و المنكر و البغي يعظكم لعلكم تذكرون
Allah taala buyurmuşdur:
«Həqiqətən, Allah (Quranda insanlara) ədalətli olmağı, yaxşılıq etməyi, qohumlara (haqqını) verməyi (kasıb qohum-əqrəbaya şəriətin vacib bildiyi tərzdə əl tutmağı) buyurar, zina etməyi, pis işlər görməyi və zülm etməyi isə qadağan edir. (Allah) sizə düşünüb ibrət alasınız deyə, belə öyüd-nəsihət verir!»151.
و يقول سبحانه:
لقد أرسلنا رسلنا بالبينات و أنزلنا معهم الكناب و الميزان ليقوم الناس بالقسط
Allah taala buyurmuşdur:
«And olsun ki, Biz peyğəmbərlərimizi açıq-aşkar dəlillərlə (möcüzələrlə) göndərdik. Biz onlarla birlikdə (Allahın hökmlərini bildirən səmavi) kitab və ədalət tərəzisi (şəriət) nazil etdik ki, insanlar (bir-biri ilə) ədalətlə rəftar etsinlər…».152
Uca Allahın əmr etdiyi ədalət odur ki, heç kəs başqa birisinin günahını daşımaz.
قال الله تعالى:
ألا تزر وازرة وزر أخرى
Allah taala buyurmuşdur:
«(Tövratda və İbrahimin səhifələrində deyilənlər bunlardır:) "Heç bir günahkar başqasının günahına yüklənməz!».153
2. Uca Allah öz nəfsinə zülm etməyi və insanların da bir-birinə zülm etməsini qüdsi hədisdə buyrulduğu kimi haram etmişdir:
يا عبادي إني حرمت الظلم على نفسي و جعلته بينكم محرما , فلا تظالموا)
“Ey bəndələrim mən öz nəfsimə zülm etməyi və sizin də aranızda bir-birinizə zülm etmənizi haram etdim, bir–birnizə zülm etməyin”.
İstər müsəlman olsun, istərsə də qeyri müsəlman zülmün haram edilməsi hamı üşün keçərlidir. Bir kəsin başqa birisi ilə arasında düşmənçilik olsa belə bir kəsin başqa birisinə zülm etməsi, onun haqqını tapdalaması doğru deyildir. Çünki Uca Allah belə əmr etmişdir.
قال الله تعالى:
يأيها الذين ءامنوا كونوا قوامين لله شهداء بالقسط و لا يجرمنكم شنئان قوم على ألا تعدلوا اعدلوا هو أقرب للتقوى
Allah taala buyurmuşdur:
«Ey iman gətirənlər! Allah qarşısında (borcunuzu yerinə yetirməkdə) sabitqədəm və ədalətli şahidlər olun. Hər hansı bir camaata qarşı olan kininiz sizi ədalətsizliyə sövq etməsin. Ədalətli olun. Bu, təqvaya daha yaxındır. Allahdan qorxun. Allah etdiklərinizdən xəbərdardır!».154
Yuxarıda qeyd edilən ayə və hədislərdən anlaşıldığı kimi hər kəs, bütün dövlətlər, bütün xalqlar, müsəlmanlar və qeyri-müsəlmanlar bilsin ki, Amerika Birləşmiş Ştatlarında baş vermiş terror aktı və ona bənzər hadisələr, təyyarələrin qaçırılması, insanların qorxudulması, haqsız yerə insanların qətl edilməsi, İslam dininin qəbul etmədiyi zülm, həddini aşmaq və təcavüzdan başqa bir şey deyildir. İslam dinində bu kimi hadisələr haramdır və böyük günahlardandır.
Dinini bilən müdrik müsəlman bu kimi əməllərdən uzaq olmalıdır. Çünki bu əməl sahibləri Allahın qəzəbinə düçar olanlardır. İslam alimlərinin də üzərinə düşən odur ki, bu kimi hadisələrdə insanlara haqqı çatdırsınlar və İslam dininin bu kimi əməlləri qəbul etmədiyini hər kəsə təbliğ etsinlər.”155
Bu çirkin əməllərdən hər bir müsəlman çəkinməlidir. Buna görə də biz insanlara əsl İslam dinini təbliğ etməklə gənclərımizə başa salmalıyıq ki, İslam dini qeyd edilən çirkin əməllərdən uzaqdır və İslam dini terroru lənətləmişdir. Bu işdə ən önəmli vəzifəni isə valideynlər daşıyır. İslam gənclərinin bu çirkin yola düşmələrində ən böyük səbəb valideynləri tərəfindən verilən yanlış tərbiyədir. Valideyn öz övladını uşaq çağından İslam tərbiyəsi ilə yetişdirməsinə önəm verməlidir ki, böyüdüyündə bu pozğun əqidə sahiblərinin əlində alətə çevrilməsin. Neçə-neçə gənclərimiz pozğun əqidə sahibləri tərəfindən aldadılmışdır. Onlara bu çirkin əməllər İslam dininin əsası kimi göstərilmişdir. Şeytan onalrı aldadaraq onlara bu pis və lənətlənmiş əməlləri gözəlləşdirmişdir. Uca Allah buyurmuşdur:
قال الله تعالى :
فَرِيقًا هَدَى وَفَرِيقًا حَقَّ عَلَيْهِمُ الضَّلالَةُ إِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّيَاطِينَ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَيَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ مُهْتَدُونَ
Allah təala buyurmuşdur:
«(Allah) insanların bir qismini doğru yola yönəltdi, onların bir qismi isə (haqq yoldan) azmağa layiq görüldü. Çünki onlar Allahı qoyub şeytanları özlərinə havadar tutmuşdular və özlərinin doğru yolda olduqlarını güman edirlər»156.
İslam dini bütün bəşəriyyətə rəhmət olaraq göndərilmişdir və rəhmət uca Allahın sifətlərindəndir, çünki o, mərhəmətli və rəhmlidir. Həmçinin rəhmli olmaq müsəlmanın kamil sifəti və simasıdır. Mərhəmət ilə insanlar öz aralarında bir-birilərinə qarşı yumşaq və gözəl rəftar edirlər. Mərhəmətli olmaq insanın fitrətində var və insan bu kamil sifət üzərində xəlq edilib. Müsəlmanların bu kamil sifətə yiyələnmələri vacibdir. Müsəlmana qəddarlıq, vəhşilik və günahsız insanların, uşaqların, qadınların və s. insanların qanını tökməsi yaraşmaz. Çünki bizim Peyğəmbərimiz də (s.ə.v.) insanlara rəhmət olaraq göndərilib və şiddət və qəddarlıq onun sifətlərindən deyildir. Uca Allah Qurani-Kərimdə buyurmuşdur:
قال الله تعالى لنبيه:
وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ
Allah təala buyurmuşdur:
«Səni də (Ya Rəsulum!) aləmlərə (bütün insanlara və cinlərə) ancaq bir rəhmət olaraq göndərdik» (Ənbiya, 107).
قال الله تعالى:
لَقَدْ جَاءكُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُم بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُوفٌ رَّحِيم
Allah təala buyurmuşdur:
«(Ey ümmətim!) Sizə özünüzdən bir peyğəmbər gəldi ki, sizin əziyyətə (məşəqqətə) düşməyiniz ona ağır gəlir, o sizdən (sizin iman gətirməyinizdən) ötrü təşnədir, möminlərlə şəfqətli, mərhəmətlidir.157
قال رسول الله صلى الله عليه وسلام: (الراحمون
يرحمُهم الرحمن، ارحَموا مَن في الأرض يرحمكم مَن في السماء)
Peyğəmbərimiz (s.ə.v.) buyurmuşdur: “Rəhimli olanlara Allah da rəhmli olar. Yer üzərində olanlara qarşı rəhmli, mərhəmətli olun ki, səmanın üzərində olanda sizə rəhm etsin” .158
قال صلى الله عليه وسلام:
( مَن لا يرحمُ الناسَ لا يرحمه الله)
Peyğəmbərimiz (s.ə.v.) buyurmuşdur: “İnsanlara qarşı mərhəmətli davranmayana Allah rəhm etməz”159.
قال رسول الله صلى الله عليه وسلام:
( ليس منا من لم يوقر كبيرنا و لا يرحم صغيرنا)
Rasulullah (s.ə.v.) buyurmuşdur: ”Böyüyümüzə (yəni yaşlı insana) hörmət etməyən və kiçiyimizə qarşı mərhəmətli olmayan bizdən deyildir”160.
قال رسول الله صلى الله عليه وسلام:
(لا تُنزَع الرّحمة إلاّ مِن شقيّ)
Peyğəmbərimiz (s.ə.v.) buyurmuşdur: ”Mərhəmətli olmaqdan məhrum olan kəs bədbəxtdir” 161.
قال رسول الله صلى الله عليه وسلام:
( إنّ الله يعذِّب الذين يعذِّبون الناسَ في الدنيا)
Rasulullah (s.ə.v.) digər bir rəvayətdə buyurmuşdur: ”Bu dünyada insanlara əzab verənə, Allah axirətdə əzab verər”162.
Peyğəmbərin (s.ə.v.) yuxarıda buyurduqları kimi bütün insanlarla əlaqə qurmağa, rəftar etməyə görün necə yaşadığımız dünyanın ehtiyacı vardır.
قال رسول الله صلى الله عليه وسلام:
اتدرون ما المسلم؟
فقالوا الله ورسوله اعلم.
قال :
المسلم من سلم المسلمون من لسانه ويده
Peyğəmbər (s.ə.v.) bir gün əshabələrinə müraciət edərək: Bilirsinizmi müsəlman kimdir?- demişdir. Əshabələr də Allah və onun rəsulu bilir deyə cavab verdilər. Peyğəmbər (s.ə.v.) bunun üzərinə buyurdu: müsəlman o kəsdir ki, başqa müsəlmanlar onun əlindən və dilindən əziyyət çəkməsin.
Yuxarıda qeyd edilən ayə və hədislərdən İslam dininin nə qədər rəhmət dini olduğu bizə aydın oldu. İslam dininin nəinki insan, hətta heyvanlara qarşı necə rəhmət bəslədiyini Peyğəmbər (s.ə.v.) buyurmuşdur. Peyğəmbərimiz səbəbsiz yerə hətta bir pişiyi öldürən qadının cəhənnəmə daxil olduğunu buyurmuşdur:
قال رسول الله صلى الله عليه وسلام:
(وامرأةً دخلت النارَ في هِرّة حبَستها؛ لا هي أطعَمتَها ولا هي ترَكتها تأكل من خشاش الأرض)
Peyğəmbərimiz (s.ə.v.) buyurmuşdur: “Bir qadın pişiyi bağlı bir yerdə saxladığına görə cəhənnəmə daxil olmuşdur. Çünki o, pişiyə nə yemək vermişdir, nə də onu bağlı saxladığı yerdən azad etməmişdir ki, pişik torpaqdakı həşəratlarla qidalansın. Buna görə də pişik ölmüşdü”163.
Bəs günahsız insanların qanlarını axıdanları axirətdə nə gözləyir?
Bu cür çirkin əməllərdən tövbə etmək, Allahın doğru yoluna qayıtmaq vacibdir və bilin ki, tövbə qapıları həmişə açıqdır. Uca Allah o qədər mərhəmətli və rəhmlidir ki, günahın növündən və dərəcəsindən asılı olmayaraq, tövbə edənlərin tövbələrini qəbul edər və onların əvvəl etdikləri bütün günahlarını bağışlayar.
قال الله عز و جل :
و توبوا إلى الله جميعا أيه المؤمنون لعلكم تفلحون
Allah təala buyurmuşdur:
«Ey möminlər! Hamınız Allaha tövbə edin ki, nicat tapasınız!»164.
قال تعالى:
قل يا عبادي الذين أسرفوا على أنفسهم لا تقنطوا من رحمة الله إن الله يغفر الذنوب جميعا إنه هو الغفور الرحيم
Allah təala buyurmuşdur:
«(Ya Peyğəmbər! Mənim adımdan qullarıma) de: "Ey Mənim (günah törətməklə) özlərinə zülm etməkdə həddi aşmış bəndələrim! Allahın rəhmindən ümidsiz olmayın. Allah (tövbə etdikdə) bütün günahları bağışlayar. Həqiqətən, O bağışlayandır, rəhm edəndir!”»165.
يقول سبحانه و تعالى:
وَالَّذِينَ لاَ يَدْعُونَ مَعَ اللَّهِ إِلَـهَا ءاخَرَ وَلاَ يَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِى حَرَّمَ اللَّهُ إِلاَّ بِالْحَقّ وَلاَ يَزْنُونَ وَمَن يَفْعَلْ ذلِكَ يَلْقَ أَثَاماً يُضَـعَفْ لَهُ الْعَذَابُ يَوْمَ الْقِيـمَةِ وَيَخْلُدْ فِيهِ مُهَاناً إِلاَّ مَن تَابَ وَءامَنَ وَعَمِلَ عَمَلاً صَـلِحاً فَأُوْلَـئِكَ يُبَدّلُ اللَّهُ سَيّئَاتِهِمْ حَسَنَـتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُوراً رَّحِيما
Allah təala buyurmuşdur:
«Onlar Allahla yanaşı başqa bir tanrıya ibadət etməz, Allahın haram buyurduğu cana nahaq yerə qıymaz (onu öldürməz), zina etməzlər. Hər kəs bunu etsə, cəzasını çəkər. Qiyamət günü onun əzabı qat-qat olar və (o, əzab) içində zəlil olub əbədi qalar. Ancaq tövbə edib iman gətirən və yaxşı işlər görənlərdən başqa! Allah onların pis əməllərini yaxşı əməllərə çevirər. Allah bağışlayandır, rəhm edəndir!”166.
قال الله تعالى:
وَأَنِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَيْهِ يُمَتّعْكُمْ مَّتَاعًا حَسَنًا إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى وَيُؤْتِ كُلَّ ذِي فَضْلٍ فَضْلَهُ وَإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنّي أَخَافُ عَلَيْكُمْ عَذَابَ يَوْمٍ كَبِيرٍ
Allah təala buyurmuşdur:
«Və Rəbbinizdən bağışlanmağınızı diləyəsiniz. Sonra Ona tövbə edin ki, müəyyən bir müddət (ömrünüzün sonunadək) sizə yaxşı gün-güzəran versin və hər bir əməl sahibinə (əməlinin) mükafatını ehsan buyursun. Əgər (imandan, mənim dəvətimdən, öyüd-nəsihətimdən) üz döndərsəniz, bilin ki, mən (müsibəti) böyük günün (qiyamət gününün) sizə üz verəcək əzabından qorxuram»167.
Əvvəl qeyd edilən ayə və hədisləri oxuyarkən, əslində özlərini “İslam fədailəri” adlandıran, lakin terroru dəstəkləyən xəvariclərin batil yolda olduqları hər kəsə məlumdur. Onların törətdikləri vəhşilikləri insan xatırlayanda tükləri ürpəşir. Son olaraq hər kəsi Allahın buyurduğu kimi birliyə və fitnə-fəsaddan, qəddarlıqda, vəhşilikdən uzaq olmağa çağırırıq.
قال الله تعالى:
وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلا تَعَاوَنُوا عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَاب
Allah təala buyurmuşdur:
«Yaxşılıq etməkdə və pis əməllərdən çəkinməkdə əlbir olun, günah iş görməkdə və düşmənçilik etməkdə bir-birinizə kömək göstərməyin. Allahdan qorxun. Həqiqətən, Allahın əzabı şiddətlidir!»168.
قال الله تعالى:
وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلا تَفَرَّقُوا وَاذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنْ النَّارِ فَأَنْقَذَكُمْ مِنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُون
Allah təala buyurmuşdur:
«Hamılıqla Allahın ipinə (dininə, Qurana) möhkəm sarılın və (firqələrə bölünüb bir-birinizdən) ayrılmayın! Allahın sizə verdiyi nemətini xatırlayın ki, siz bir-birinizə düşmən ikən O sizin qəlblərinizi (islam ilə) birləşdirdi və Onun neməti sayəsində bir-birinizlə qardaş oldunuz. Siz oddan olan bir uçurumun kənarında ikən O sizi oradan xilas etdi. Allah Öz ayələrini sizin üçün bu şəkildə aydınlaşdırır ki, haqq yola yönəlmiş olasınız. (Ey müsəlmanlar!) İçərinizdə (insanları) yaxşılığa çağıran, xeyirli işlər görməyi əmr edən və pis əməlləri qadağan edən bir camaat olsun! Bunlar (bu camaat), həqiqətən, nicat tapmış şəxslərdir. (Allahdan tərəfindən) açıq-aydın dəlillər gəldikdən sonra, bir-birindən ayrılan və ixtilaf törədən şəxslər kimi olmayın! Onlar böyük bir əzaba düçar olacaqlar. Bəzi üzlərin ağ, bəzi üzlərin isə qara olacağı gündə (qiyamət günündə), üzü qara olanlara: "İman gətirəndən sonra kafirmi oldunuz? İndi, kafir olduğunuza görə dadın əzabı!" – deyiləcəkdir. Üzü ağ olanlar isə Allahın mərhəməti içərisində olub orada (Cənnətdə) həmişəlik qalacaqlar! Budur Allahın ayələri! Biz onları sənə olduğu kimi oxuyuruq. Allah aləmlərə (bəşər əhlinə) zülm etmək istəməz»169.
Uca Allahdan arzumuz odur ki, bizi və gənclərimizi belə çirkin əməllərə alət olmaqdan qorusun.
Ölkəmizi və digər ölkələri bu kimi bədbəxt hadisələrdən qorusun.
Bizə Uca Rəbbimiz öz lütfü və mərhəmətilə doğru yolu nəsib etsin.
Amin!
İlahiyyatçı Qurbanov Yaşar
yasareseri@hotmail.com
Dostları ilə paylaş: |