İslam hukuku biLİm dali tezin adi kazak töresi “jeti jarğI” ve islam hukuku açisindan incelenmesi

LİTERATÜR DEĞERLENDİRMESİ
“Jeti jargı” ile ilgili yazılan eserlerin başında 18.yy.da bozkırları ele geçirmeye başlayan Rus İmparatorluğu’nun asker komutanlarının, bölge yöneticilerinin, tarihçilerinin yazdığı, kayıt ettikleri eserler gelir. N.İ.Grodekov’un yazmaları, A.Leontev’in “Kırgızların adetteki hukuku”, L.A.Slaovohotov’un “Küçük Orda Kırgızlarının halk mahkemesi” gibi “Jeti jargı”yı tamamıyla anlatmasa da genel ilkelerini ele almış. Kazak akademisyeni Â.H.Marğulan “Kazak sovet ansiklopedisi”nde yazdığı “Jeti jargı”yla ilgili makalesi ve kazak halkının ilk hukukçusu T.M.Külteleev tarafından derin araştırmalar yapılarak “Tauke yasaları” diye “Jeti jargı”nın sadece “cezalar” bölümünü genişçe anlatmış.
Araştırmalarımıza göre hem Türkiye’de hem Kazakistan’da “Jeti jargı” İslam hukuku açısından çalışılmamıştır. Ama genel olarak dinin örfe etkisiyle ilgili “Kazak örf ve adetlerine şeriatın etkisini araştırma” adında kazak hukukçusu Nuralı Oserov’un 1997 yılında yaptığı doktora tezi bulunmaktadır. Çalışmada İslam hukuku literatüründen değil Kur’an-ı Kerim meali ve hadis tercümelerinden faydalanmış, o yüzden de eksikleri çoktur, yöntem olarak ta felsefi ve sosyolojik yaklaşımda olmuş.
Türkiye’de yapılan çalışmalar genel örf kuralları, hayatın bazı alanlarında halkta yaygın olan adetler esas alınarak yapılmış. Ykylaskhan Mailan’ın 2011 yılında “Günümüz Kazakistan'ında aile ilişkilerindeki bazı örfi uygulamaların fıkhî açısından incelenmesi” adında yüksek lisans tezi, İslam hukuku açısından değil ağırlıkla günümüzde uygulanan örf ve adetleri ele almış. Yine “İslâm’ın Kazak örf âdetine etkisi” adında Galymbek Tabashev’in 2004 yılında yaptığı yüksek lisans tezi var. Araştırmacı bu tezinde konuları genişçe ele alsa da İslam diniyle ilişkisini tamamıyla ortaya koyamamıştır.

TEZİN YÖNTEMİ

Bu çalışmamızda izleyeceğimiz yöntem ilk önce asırlar boyunca kazak halkının uyguladığı ve zamanında anayasa niteliğinde olan “Jeti jargı”yı etraflıca araştırmaktır. Tezimizi iki bölüm olarak planlamaktayız. Birinci bölümde “Jeti jargı”nın tarihi hakkında bilgiler ve araştırmalara yer verilecektir. İkinci bölümde “Jeti jargı”nın metni maddeler halinde yazılarak İslam hukukuna göre incelenecektir.

ÇALIŞMA TAKVİMİ