Ислам маарифи илә ХҮласә танышлыг

76-CI DƏRS: RİSALƏ TERMİNLƏRİ

Əgər adi insanlar predmetə münasibəti yalnız “yaxşı” və “pis” deməklə bildirirlərsə, İslam fiqhində bütün əməllər son incəliyinədək öz qiymətini alır. Məsələn, adi insan üçün “fitva” və “hökm” sözlərinin heç bir fərqi yoxdur. Bir müsəlmana desən ki, bu iş vacib yox, ehtiyat-vacibdir, çətin ki, düzgün anlasın. Ona görə də fiqhi terminalogiyanı bilmək zəruridir. Zəruri terminləri diqqətinizə çatdırırıq:

1. 
   Vacib – bu işə hökmən əməl olunmalıdır və onu etməmək günahdır.
   
2. 
   Müstəhəb – bu, bəyənilmiş işdir və savabı var.
   
3. 
   Məkruh – bu iş pislənilir və onu tərk etmək yaxşıdır.
   
4. 
   Haram – bu işi görmək günahdır və hökmən tərk edilməlidir.
   
5. 
   Mübah – bu görüb – görməməyin fərqi yoxdur.
   
6. 
   Vacibi eyni – bu işi başqaları görsə belə, yenə də bu işi görmək vacibdir.
   
7. 
   vacibi kifayi – buşqaları bu işi gördüyü halda insana vacib olmayan iş.
   
8. 
   Vacibi təxəyyiri – qarşıdakı iki vacib işdən birini ixtiyari şəkildə seçmək olar.
   
9. 
   Əşhər – Rəvayətlər arasında məşhur rəvayət
   
10. 
    Əqva – risalə sahibinin nəzərində güclü görünən
    
11. 
    Tərəddüd – bir-birinə zidd iki dəlilli məsələ.
    
12. 
    Ehtiyat - əməldə ehtiyat
    
13. 
    Ehtiyati müstəhəb – bu işin savabı var, amma tərk edilərsə cəzası yoxdur.
    
14. 
    Ehtiyati vacib – ehtiyata əməl olunmalı, ya da başqalarından daha alim müctəhidə müraciət edilməlidir.
    
15. 
    fitva – şərt və dəlil nəzərə alınmadan verilmiş ümumi hökm
    
16. 
    Qəza – bir şəxsin müraciətinə əsasən verilən hökm