İslam'da mükemmel insan

Sevgİ Okulunun Eleştİrsİ

Sevgi ve bu sevgiden doğan “salat hizmet” okulunun eleştirilmesi gereken iki boyutu var. Sevgi ve hizmet elbette ki insani bir değerdir; ama insani değerlerin tamamı değil, bu değerlerin bir parçasıdır sadece! Daha önce güç ve kuvvet okuluna yönelttiğimiz iki nokta burada da geçerlidir:

Bu eleştirilerden ilki, bu okulun da tek boyutlu olması ve bütün diğer değerleri unutup her şeyi sevgi ve hizmete hasretme hatasına düşmesidir. Sevgi, dostluk ve ihsan elbette ki bir kemal ve erdemdir, felsefecilerin de vurguladığı bir erdemdir hatta, üstelik Allah Tealâ’nın zat-ı vacibinin sıfatlarındandır ve Allah Teala (c.c) “mutlak erdem ve feyiz kaynağı”dır. Binaenaleyh erdem ve feyzi bir kemal olduğundan hiç şüphe bulunmamaktadır. Bunların hatası, diğer değerleri büsbütün unutup “varsa yoksa insanlara hizmet ve onları sevmek!” demeleri ve insanlığı bu boyutla kısıtlamalıdır.

Diğer taraftan güç okulu nasıl “güç”ü tanımlamadan hataya kapılmış ve “gizli ve maddî güç” ten başka bir güç tanımayarak ruhi, ahlaki, manevî fikrî güçleri hiç hesaba katmamıştıysa, bu okulda da aynı hata göze çarpmaktadır.

İnsanlara hizmet ve onlara iyilik ne demektir sahi? İnsanların neyine ve niçin hizmet? Evet insanlara hizmet etmek iyidir, ama hangi insana, neden ve nasıl? Mesela insanların midesine mi Yani aç insanları doyurmak mıdır? Evet, aç insanlara elbette ki duyurulmalıdır, hiç şüphe yoktur bunda. Aç doyurulmalı, çıplak giydirilmelidir; insanoğlu açlıktan, soğuktan ve sıcaktan korunmalı, başını sokacak bir evi, barkı da bulunmalıdır, hür değilse hür de olmalıdır; bütün bunlar doğrudur ve hepsi de Allah’ın kullarına hizmettir. Ama burada şu soru söz konusudur: Netice ne olacaktır? Nihai gaye nedir? İnsanların sırf bir ihtiyacını karşılamış olmakla onlara iyilik ve hayırda mı bulunmuş oluruz gerçekten? İnsanlar kendi kendilerine hizmette bulunmuyor, kendi kendilerine düşmanlık ediyorlarsa ne olacak? Yani kendi can düşmanları kendileri olacak şekilde cehaletle davranıyorlarsa, saadet yolunu bilmedikleri gibi kötü yolda ve kötülük yolunda yürüyorlarsa, bunu görmezden gelip “bu durum bizi ırgalamaz, biz mideleri doyuralım, yeter” diyebilir miyiz? “Midesi doysun da, ondan sonra ne yapacaksa yapsın, hangi yolu tutturacaksa tutsun, nasıl olacaksa olsun” mu demek gerekir?! Yoksa insanlara yapılan bir hizmet “insanlığa bir hizmet olduğu sürece”mi değerlidir? Yani insanî değerlere bir hizmet olursa mı değerlidir yoksa? Allah’ın kullarına yapılacak bir hizmet, elbette ki insanî değerler doğrultusunda ve bu değerlere paralel olursa gerekli ve değerli olabilir. İnsanî değerler doğrultusunda gerçekleşmeyen bir hizmetin hiçbir olumlu anlam ifade etmeyeceği apaçık ortadadır.