İslam'da mükemmel insan

EGZİSTANSİYALİZM TEORİSİNİN ÖZETİ

Bu oturum sonunda başka bir mektepten kısaca bahsedeceğiz: Onun ayrıntılarını ise gelecek oturumda açıklayacağız.

Bugün pek revaç gören bir okuldur bu. İnsan-ı kâmil için çizdiği resimden ve onların bahsettiği insanî değerler bakımından sosyalizm okulunun karşısında olan bir okul olduğunu söyleyebiliriz.

Sosyalist okulda daha çok toplumsal yönlere önem verilmiştir. Sosyalizme göre insan, bütün insanlar arasında eşitlik, ortaklık ve birlik olduğu zaman, insan-ı kâmildir. Bahsettikleri “Ortak mülkiyet” (yalandan) toplumsal istikametlere yönelmektedir.

Arz edeceğimiz gibi bu mektepte ne kişisel değerlere ne de toplumsal değerlere yönel inmiştir. Dikkat çekilen konular: Hür irade sorunu, hür düşünce sorunu, kişisel hakimiyet ve bağımsızlık sorunu bu okulun en çok önem verdiği şeylerdir. Bu okula göre insan-ı kâmil, “Ben”i her türlü baskıdan uzak bulunan, hür olan hiçbir gücün ona etki etmediği, mutlak bir hürriyet içinde hayat süren, iradesi hür olan insandır.

Bu mektepte gerçek insanlık için bir ölçü söylemek lazım gelirse, o da “hürriyet”tir ve hürriyetin başlangıcının da “bilgi” olduğunu söylerler.

Onlara göre insan-ı kâmil, yani hür insandır, insan ne kadar hür olursa o kadar daha kâmil olur; ne kadar başka şeylerin etkisinde kalırsa, onun insanlığı o kadar azalır.

Hatta bu okula göre iman sahibi olmak, Allah inancı ve Allah’a kulluk insanın insanlığını eksik eder. Çünkü insanı Allah karşısında boyun eğmeye, Allah’a kul olmaya zorlar. Allah’a karşı kulluk, insandan hürriyetini ortadan kaldırır. Çünkü kâmil olan bir insan hürdür. İnsan-ı kâmil her şeyden bağımsız olan bir insandır. Onun için dini bağlardan da kurtulmuş olmalıdır. Hafız şöyle söylüyor:

“Masmavi göğün O’nun himmetinin kölesiyim ki O, her rengi alabilen şeyden hürdür.”

Eğer bu masmavi göğün altında yaşayan birinin hiçbir şeye bağlılığı yoksa o kâmildir.

“Ay yanaklar yüzünden ortaya çıkan

Bütün gamlar onun sevgisiyle sevinç olur.

Veya başka bir yerde şöyle söylüyor:

Açıkça söylüyorum ve dediğim için sevinçliyim

Aşkın kölesiyim ve her iki dünyada âzâdım.”

Egzistansiyalizm mektebi diyor ki: Hayır. “Aşk kölesiyim” demek yanlıştır, her iki cihandan azadım, aşktan da azadım ve hatta o ay yanaklara ilgili olan şeylerden de. İnsanlık, yani hürriyet, hürriyeti ortaya çıkaran, gerektiren şey, insaniyet, yani baş kaldırma, isyan her şeye karşı asi olma ve hiçbir şeye teslim olmamak... İnşallah gelecek oturumda bu okuldan çokça bahsedeceğiz.