İslamda şİƏLİK Əllamə seyyid məHƏMMƏd hüseyn təbatəBAİ



Yüklə 2,4 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə55/93
tarix25.11.2023
ölçüsü2,4 Mb.
#134715
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   93
İSLAMDA-ŞİƏLİK

2. 
PEYĞƏMBƏRŞÜNASLIQ
 
HƏDƏFƏ
 
DOĞRU
 – 
ÜMUMİ
 
HİDAYƏT
 
Münasib şəraitlər əsasında əkilən buğda dənəsi inkişaf 
etməyə başlayır, dəyişikliklər mərhələsinə keçir, hər an 
özünə yeni bir forma alır, dəqiq nəzm və tərtibə əsasən 
müəyyən mərhələləri keçir və nəhayət kamil buğda 
dənlərinə malik olan bir sünbülə çevrilir. Əgər onun 
dənlərindən biri yerə düşsə yenə də əvvəlki prosesi 
başlayaraq, axırda öz məqsədinə çatacaqdır. Hər hansı bir 
meyvə çəyirdəyini münasib şəraitdə torpağa əkəriksə, 
torpağın altında inkişafa başlayaraq öz qabığın yarıb yaşıl 
bir rüşeyim şəklinə düşür, dəqiq və əvvəlcədən onun 
üçün müəyyən olunmuş bir yolu ötərək böyük və 
meyvəli yaşıl bir ağaca çevrilir. 
Heyvan nütfəsi isə yumurtada, yaxud ana bətnində 
inkişafa başlayır, hələlik nütfə şəklində olan həmin 
heyvan ona məxsus olan mərhələləri ötüb keçir, nəhayət 
həmin heyvanın kamil nümunəsinə çevrilir. 
Əvvəlcədən müəyyən olunan və onun tərəfindən qət 
edilən yol bu dünyada müşahidə olunan hər bir varlığın 
daxilində qoyulmuşdur və bu da həmin növün taleyidir. 
Əvvəlcə dən şəklində olub inkişaf edən yaşıl buğda 
sünbülü heç vaxt qoyuna, keçiyə, yaxud filə dönməz; 
eləcə də öz növündən olan erkək növ ilə cütləşən 
(mayalanan) dişi heyvan heç vaxt buğda və yaxud çinar 
ağacı doğmaz. Hətta əgər körpəsinin təbii əməlində, 
yaxud bədən üzvlərinin tərkibində bir nöqsanlı hal olarsa 


154 
məsələn, qoyun bir gözlü doğsa, yaxud sünbülü olmayan 
bir buğda şaxəsi əmələ gəlsə, onların hökmən müəyyən 
səbəblər nəticəsində anormal olmasına hökm olunur. 
Əşyaların yaranışında və keçdiyi inkişaf proseslərində 
ardıcıl nəzm və tərtibə, yaradılış növlərindən hər birinin 
özünəməməxsus təkamül və dəyişikliyə, xüsusi nizama 
malik 
olması 
inkaredilməz 
bir 
məsələdir. 
Bu 
nəzəriyyədən nəticə olaraq iki məsələni qeyd etmək olar: 
1. Yaradılış növlərindən hər hansı birinin yarandığı 
dövrdən bu dövrü keçdiyi vaxta qədər olan mərhələlər 
arasında bir növ qırılmaz rabitə bərqərardır. Məsələn, 
qeyd olunan həmin növ özünün yaranış, inkişaf və 
dəyişiklik mərhələlərinin hər birində arxadan irəliyə 
doğru dəf edilir, qarşı tərəfdən isə cəzb olunur. 
2. Qeyd olunan qırılmaz rabitəyə nəzər salmaqla 
məlum olur ki, hər bir növün yaranışının əvvəlindən 
etibarən keçdiyi mərhələlərin axırıncısı həmin növ 
tərəfindən istənilən (mətlub) və təkvini diqqətə malik 
olacaqdır. Belə ki, yerə əkilən qoz dənəsindən əvvəlcə 
yaşıl rüşeyim çıxır, həmin vaxtdan etibarən böyük bir 
ağac olmaq istiqamətində inkişafa başlayır; yumurtanın 
içində, yaxud ana bətnində olan rüşeym də yaradılışının 
ilk əvvəlindən tam və kamil bir canlı olmaq üçün 
müəyyən mərhələləri qət edir. 
Qurani-Kərim özünün mütərəqqi təlimlərində (burada 
əşyaların yaradılışı, inkişafı və son məqsədə doğru olan 
hidayəti mütləq şəkildə Allaha istinad edilir) varlıqların 
hər birinin öz kamalı istiqamətində keçdiyi yolları “ilahi 
hidayət” adlandırır və bunları Allaha nisbət verərək 
buyurur: 


155 

Yüklə 2,4 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   51   52   53   54   55   56   57   58   ...   93




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin