İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

3760/11- Hz. Lokman’ın dördüncü nasihatı: Çocukları namaz ve iba­dete teşvik ile imandan sonra en ehemmiyetli vazife ve netice-i hayat olan a’mal-i salihada şuurluluk kazandıracak terbiyeyi vermektir. Âyetin deva­mında, a’mal-i salihaya da zarar veren cemiyette fitne ve ifsadat çıkmaması için ge­rekli olan emr-i bil’maruf ve nehy-i ani-l münker, yani bir İslâm dava adamı vasfını kazandırmak ve İslâm içtimaî hayatını korumak, bu vazife ve hizmet karşılığında gelecek musibetlere karşı sabr u sebat göstermek ve bu yolda azimli olmak gereği tavsiye edilmektedir ki, 15.âyette geçen “Bana inabe edenlerin yoluna uy” emr-i İlahîsinin de bir nevi izahı olmaktadır. Daha sonra bu yoldaki gayret neticesi, ihsan-ı İlahî olarak verilen müsbet muvaf­fakiyetten enaniyete ve gurura kapılmamak ve mütevazi olmak lü­zumu üze­rinde durulmaktadır ki; bu da yüksek ahlâk ve ihlasın temelidir ve kâmil bir müslüman için vazgeçilmez bir şarttır. Yürüyüşte, hal ve hareket­lerde, ko­nuşmalarda vasat yol, yani ifrat ve tefritten uzak kalma kaidesi de ehemmi­yetle tebarüz ettirilmektedir.

Hz. Lokman’ın oğluna verdiği mezkûr nasihatlar ve terbiye dersinin ehemmiyetli bazı noktaları, âyetlerin her asra bakan küllî dersinden asrı­mızda bize bakan bir ders ve ibret levhası olarak arz olundu. Bir terbiyeci­nin, hele mes’ul makamda olan ebeveynin evlatlarına vereceği terbiyenin ana unsurlarına ve bir insanın kazanması gereken kemalat ve fezailin esaslarına çok manidar bir tarzdaki sıralama ile dikkat çekilmiş oldu. Asrımızda ekser ebeveyn ve terbiyeciler ise, çocuklara ve gençlere verdikleri terbiyede, fani hayatı esas alıp dünyevî hedefler göstermeleri, mezkûr Kur’anî terbiye esas­larına ters düşmektedir. Buna karşılık olarak da adalet-i kaderiye, dünya ve âhirette ebeveynin hoşlanmıyacağı neticelerle onları mükâfatlandırır. (!)

Bir atıf notu:

- Çocuk terbiyesinde ebeveynin vazifeleri ve şefkatin su-i istimali, bak: 161 ilâ 173.p.lar.