| 658- qqDELİL u[7… : Kılavuz. *Doğru yolu gösteren. *Mechulü keşfetmekte ve malumun sıhhatını isbat etmekte vasıta ve âlet ittihaz olunan husus. *Beyyine. Bürhan. (Bak: Bürhan, İsbat, İstidlal, Naklî Delil)
Mahsûsat âlemi denen ve beş duygu ile idrak edilen ve tecrübe altına alınan âlem-i şehadete ait mes’elelerin isbat delilleriyle, âlem-i şehadetten istidlal yoluyla ve bilhassa naklî delil ile bilinen gaybî ve manevi varlıkların isbat delilleri ve yolları arasında fark vardır. Binaenaleyh her mes’ele kendi delilleriyle isbatlanmalıdır.
Esasen âlem-i şehadetteki varlıkları ve hâdiseleri araştırmak, yalnız onların hususiyetlerini anlamaya çalışmak, maddi âleme ait müsbet ilimleri elde etme yoludur. Bu müsbet ilimlerde tesbit edilen müsbet meseleler ve hükümlerde, inanan inanmayan bütün insanlar müşterektirler. Meselâ: Fizikî kanunlara göre hesablanan bir cismin suda batıp batmayacağı hakkında, inanan da inanmayan da aynı hükmü verir. Esas önemli olan mesele, âlem-i şehadette yapılan doğru istidlaldir. Yani eserden müessire isabetli intikaldir. (Bak: 2226.p.) Bunun da en mühimmi, bütün hakaikın temeli olan iman-ı Billah rüknünün isbatında isabet edip Hâlik-ı Âlem’i bilmektir.
Dostları ilə paylaş: |
