İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

Bir atıf notu:

-Adaletle ihkak-ı hak lezzeti, bak: 889.p.

84- Fıtrat âleminde nizamı te’min için adaletin tecellisi lâzım olduğu gibi beşer âleminde de asayişin te’mini için bîtaraf adlî merciler gereklidir. Evet “hükümetin daireleri içinde en ziyade hürriyetini muhafaza etmeye ve te’sirat-ı hariciyeden en ziyade bîtarafane, hissiyatsız bakmakla mükellef olan elbette mahkemedir. Evet her yerde, adliyede mal ve can mes’eleleri var. Eğer hâkim şahsî hiddet edip bir katili katletse, o hâkim katil olur. Demek adliye memurları, hissiyattan ve te’sirat-ı harici­yeden bütün bütün âzade ve serbest olmazsa, sureten adalet içinde müthiş günah­lara girmek ihtimali var. Hem canilerin, kim­sesizlerin ve muhaliflerin dahi bir hakkı var. Ve hakkını aramak için, gayet bîtarafane bir merci isterler.” (T.H.228) (Mah­keme tarafeyni dinlemeli, bak: 215.p.) (Zahire göre hükmetmek: K.H.585. hadis)

85- «Bir zaman bir hâkim, bir hırsızın elini kestiği vakit eser-i hiddet gös­terdiği için, ona dikkat eden âdil âmiri onu o vazifeden azletmiş. Çünki şeriat namına, ka­nun-u İlahî hesabına kesse idi, nefsi ona acıyacak idi. Ve kalbi hid­det etmeyip, fa­kat merhamet de etmiyecek bir tarzda kesecekti. Demek, nefsine o hükümden bir hisse çıkardığı için adaletle iş görmemiştir.» (M.269)

86- «Bir zaman, cerbezeli bir padişah, adalet niyetiyle çok zulüm ediyor­muş. Bir muhakkik âlim ona demiş: “Ey hâkim! Sen raiyetine adalet namıyla zulüm ediyor­sun. Çünki tenkidkârane cerbezeli nazarın, zamanen müteferrik kusuratı birden toplar; bir zamanda tasavvur edip, sahibini şiddetli bir cezaya çarpıyorsun. Hem, bir kavmin müteferrik efradından vücuda gelen kusuratı, o tenkidkâr cerbezeli naza­rında topluyorsun. Sonra o perde ile, o taifenin herbir ferdine karşı bir nefret, bir hiddet size gelir; haksız olarak onlara vu­rursun. Evet senin bir sene zarfında attığın tükürük, bir günde senden çık­mış bulunsa, içinde boğulacaksın. Müteferrik za­manda istimal ettiğin sulfato gibi acı ilaçları, bir günde bir kaç kişi istimal etse, hepsinide öldürebilir.”

...İşte o padişah, o muhakkik âlimin ikazatıyla, adalet namına yaptığı zu­lümden kurtuldu.» (T.H.252)

87- «Hazret-i Ömer, hilafeti zamanında, âdi bir hristiyan ile mahkemede bir­likte muhakeme olundular. Halbuki o hristiyan, İslâm hükümetinin mu­kaddes re­jimlerine, dinlerine, kanunlara muhalif iken, mahkemede onun o hali nazara alın­maması açıkça gösterir ki, adalet müessesesi hiçbir cereyana kapılmaz, hiç­bir taraf­girliğe kaymaz. Bu, din ve vicdan hürriyetinin bir ana umdesidir ki; komünist olmıyan Şarkta, Garbda, bütün dünya adalet müesse­selerinde cari ve hâkimdir.» (T.H.651)