İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

1241-2- qqHAYAL Ä_[' : Zihinde tasarlanan şey. Olması mümkün veya var olan bir şeyi düşünürken, onun şeklinin zihne veya düşünceye gelmesi ve getiril­mesi. Buna tahayyül ve tasavvur (zihinde suretlendirme) de denilir. Bu bir kuvve-i hayaliye = hayal edebilme yeteneğidir.

Hayal kelimesi Kur’anda yalnız (20:66) âyetinde ­u¬±[«F­< şekliyle geçer ve Fira­vun sihirbazlarının ortaya attıkları ip ve sopalarının, hayalde hareket eder şekilde göründüğünü ifade eder. (Bak: 3400.p.)

Hayal gücünün ilim ve tefekkürde ehemmiyetli vazifesi vardır. Hayal gücü ol­mazsa, ciddi bir tefekkür yapılamazdı. Bunun için hayal, asıl vazife­sinde çalıştırıp, nefsin isteklerinde tasvirci duruma düşürmemelidir. İhtiyarın dışında kalan durum­lar müstesnadır. Çünki hayal bazan insanın iradesi dı­şında çalışır. (Aşağıdaki atıf not­larından dokuzuncusuna bakınız.)

Atıf Notları:

-Tasavvurun hususiyeti, bak: 2245,2248,3585.p.lar

-Dimağdaki idrak mertebelerinden biri olan tahayyül, bak: 1566.p

-Tefekkür ederken hayalin ehemmiyetli vazifesi, bak: 1952.p.

-Daire-i İslâm içinde yapılan zikrin geniş halkasını hayalen görmek, bak: 2806, 4100. p.lar.

-Bediüzzaman Hz.nin hayalin inbisatıyla, dünyayı bir menzil gibi görmesi, bak:3327.p.

-Namazda Kâbe’yi hayalen nazara almak, bak.2801.p.

-Hayali asıl vazifesinin dışında çalıştırmamak, bak. 1344/1.p.

-İknaiyat-ı hitabiye ile müddeayı hayalde şa’şaalandırmamak, bak: 761.1706.p.lar.

-Şeytanın hayalde çirkin tasviratı ve tahayyül-ü küfrün küfür olmadığı ve hayalde tedai-yi efkâr, bak.3954 ilâ 3957 ve 3961,3962,3963/1.p.lar

-Kuvve-i hayaliyle, âlem-i misalin vücuduna delildir ve küçük nümunesidir, bak: 206.p.lar.

-Kuvve-i hayaliye yokluğu gitmek istemez, bak: 410/1 .p.

-Hayalden âlem-i misale pencere açıp bazı garaibi müşahede etmek, bak: 2734.p.sonu