1597- qqİLM-İ CİFİR hS% vV2 : Harflerin sayı değerlerinden mana çıkararak elde edilen ilim. (Bak: Ebced)
qqİLM-İ HADİS b: (İlm-i rivayet - İlm-i ahbar - İlm-i âsâr) Resulullah’ın (A.S.M.) akvali (sözleri), ef’ali ve hallerine dair ilimdir. Ehl-i hadis ıstılahında; tarihe ve siyere dair hadis-i şeriflere bazan ilm-i hadis-ül halk, bazan da Sîre (Sîret) tabir edilir. (Bak. Hadis)
1598- qqİLM-İ KELÂM •Ÿ6 ¬vV2 : Cenab-ı Hakk’ın zat ve sıfatlarından ve nübüvvet ve itikada ve hilkat âlemine ait mes’elelerden bahsedip aklî ve mantıkî delillerle isbat eden ilim. Bu hususlara çalışan İslâm allamelerine “Mütekellimîn” veya “Ulema-i ilm-i Kelâm” denir.
“Ulema-i İlm-i Kelâm, Kur’an’ın şakirdleri oldukları halde bir kısmı onar cild olarak erkân’ı imaniyeye dair binler eser yazdıkları halde, Mu’tezile gibi aklı nakle tercih ettikleri için, Kur’an’ın on âyeti kadar vuzuh ile ifade ve kat’i isbat ve ciddi ikna edememişler. Adeta onlar, uzak dağların altında lağım yapıp, borularla ta âlemin nihayetine kadar silsile-i esbab ile gidip orada silsileyi keser. Sonra ab-ı hayat hükmünde olan marifet-i ilahiyeyi ve vücud-u Vacib-ül Vücud’u isbat ederler.Âyet-i Kerime ise, herbirisi birer Asa-yı Musa gibi her yerde suyu çıkarabilir, herşeyden bir pencere açar, Sani’-i Zülcelal’i tanıttırır.” (S.441) (Bak: Hudus, Velayet-i Kübra)
