İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

2428- qqMİKÂİL u[¶<_U[¬8 : Rezzakıyyet arşının hamelesi olan büyük me­lek. Dört büyük melekten birisi. Kur’anda (2:98) âyetinde zikredilir. (Bak: Melaike)

2429- qqMİLLET }±V8 : Bir dinden olanların topluluğu. Din, dil ve tarih be­ra­berliği bulunan insan cemaatı. Sınıf. Topluluk. *Bir sülaleden gelenlerin hepsi. *Maddi manevi bir unsurdan sayılıp beraber yaşayanların hepsi. (Bak: Milliyet, Ümmet) Bir âyette şöyle buyurulur:

2430- “(2:120) ²v­Z«BÅV¬8 «p¬AÅB«# |ÅB«& >«‡_«MÅX7~ «ž«— «…Y­Z«[²7~ «t²X«2 |«/²h«# ²w«7«—

Ya Muhammed! Ne Yahudiler ne de Hristiyanlar, sen onların milletine tabi ol­madıkça senden asla razı ve memnun olmazlar.

Millet, esas-ı lügatta, söyleyip yazdırmak veya ezbere yazmak manasına olan •Ÿ8~ masdariyle yani imla manası ile alâkadar bir isimdir. Zemahşeri’nin “Esas”da beyanına göre asıl manası “tarikat-ı meslûke”dir ki, eğri veya doğru olabilir. Bundan din, şeriat manasında mütearef olmuştur. Şehristanî’nin Milel ü Nihal’de beyanına göre din, şeriat, millet denilen şeyler vaki’de ve hadd-i zatında aynı şeylerdir, fakat itibaren ve mefhumen her biri bir zatında aynı şeylerdir, fakat itibaren ve mefhumen her biri bir hasiyetle tefrik olunur. İ’tikad hasiyetiyle din, amel hasiye­tiyle şeriat, içtima hasiyetiyle millet denilir. Filvaki itikad edilen ne ise, esas itibariyle amel edilen odur. Amel edilen ne ise, esas itibariyle içtima edilen de odur. Binaena­leyh millet, bir hey’et-i içtimaiyenin etrafında toplandığı ve üzerinde yürüdüğü, ta­bir-i âherle ruh-ı içtimaîsinin merbut bulunduğu mebadi-i hakime ve tarikat-ı meslûkedir. Demek ki millet, hey’et-i içtimaiyenin kendisi değildir. Ona ce­maat, kavm, ümmet veya ehl-i millet denilir. Meselâ, Yahudiyet ve Nasraniyet bir millettir. Ve fakat Yehud ve Nasara ehl-i millet, sahib-i mil­lettirler. Maamafih millet, “ehl-i millet” manasına da mecaz olarak kullanılır. Meselâ “millet şöyle yaptı, millet böyle yaptı” denilir ki kavim demektir. Zikr-i müteallik, irade-i müteallak kabilindendir veya mecaz-ı hazfîdir. Nite­kim âyette (2:135) «v[¬;~«h²"¬~ «}ÅV¬8 ²u«" ²u­5 her iki mana ile kabil-i tefsirdir. (2:120) ²v­Z«=~«Y²;«~ buyurulması gösteriyor ki, Yehud ve Nasara’nın takib et­tikleri din ve millet, yukarıdan beri nâkabil-i inkâr bürhanlarla isbat edildiği üzere, kendi hevalarıyla, gönüllerinin sevdalarıyla uydurulmuş tahri­fattır. Bunlar hakka değil, keyiflerine tabidirler.” (E.T. 482)