İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

2812- qqNAŞİZE ˜i[-_9 : Kendisini kocasından üstün ve salahiyetli ad­dede­rek, kocasına karşı her istek ve sözünün hâkim olmasını isteyen ve şer’î esaslar dai­resinde kocasına itaat etmek istemeyen kadın. *Kocasının hane­sinden, izni olmak­sızın çıkıp kendisini kocasından haksız yere men’eden ka­dın. Bu çıkış hakikaten olabileceği gibi, hükmen de olabilir. * Kabarmış, şiş­miş. (Bak: 176.p.)

2813- qqNAZAR hP9 : Göz atmak. *Mülâhaza, düşünmek, bakmak, im­renerek bakmak, düşünce. *Yan bakış, *Bir türlü kabul etmek. *Gözdeğmesi.*İltifat. *İtibar.

2814- Kur’anda nazar değme ile alâkalı görülen bazı âyetler vardır. Ez­cümle:

“(68:51) «h²6¬±g7~ ~Y­Q¬W«, _ÅW«7 ²v¬;¬‡_«C²"«_¬" «t«9Y­T¬7 ²i­[«7~ —­h«S«6 «w<¬gÅ7~ ­…_«U«< ²–¬~«—

°–x­X²D«W«7 ­y¬±9Ë~ «–x­7x­T«<«— O zikri, Allah tarafından öğüt olarak okuduğun Kur’anı işittikleri vakit, az daha seni gözleriyle kaydıracaklardı. -Onun yüksekliğini öyle his­setmişlerdi ki, kıskançlıklarından az daha isabet-i ayn’a uğratacaklar, aç ve kötü gözlerinin şerriyle ellerinden gelse helâk edeceklerdi.

Bunun hakkında uzun uzadıya sözler söylenmiş, inkâr edenler, isbat edenler olmuş ise de, biz tafsiline lüzum görmeyerek bu kadarla iktifa ediyo­ruz. Keyfiyeti ne suretle olursa olsun, isabet-i ayn vardır.” (E.T. 5305)

2815- Hadis-i şeriflerde de isabet-i ayn ile alâkalı ehadis vardır. Meselâ:

“ Ú «u«A«D²7«~²>«~ Û«s¬7_«E²7~ ­Ä¬i²X«B²K«# Ês«& ­w²[«Q²7«~ Göz değmesi vakidir, yüksek bir dağı bile baş aşağı eder.” (²⁵³)

2816- Diğer bir rivayette şöyle:

|¬9«h«8«~ ²a«7_«5 _«Z²X«2 ­yÁV7~ «|¬/«‡ «}«L¬=_«2 ²w«2

¬w²[«Q²7~«w¬8 |«5²h«B²K­< ²–«~ «h«8«~ ²—«~ Ú •‹ Û ¬yÁV7~ ­ÄY­,«‡

Meali: Aişe Radıyallahü Anha’dan rivayete göre Aişe (Hazretleri): Resulüllah Sallallahu Aleyhi Vesellem göz değmesine okunmasını bana em­retti yahut (mutlak olarak) emretti” demiştir.

İzahı: (Bana emretti), yahud (emretti) suretindeki tereddüd raviye aittir. Ravi, Hazret-i Aişe’nin bu iki şekilden hangisini söylediğini kestirememesin­den neş’et etmiştir. Müellif Buhari bu hadisi (Rukyet-ül ayn=Göz dokunma­sına okunmak) başlığıyla açtığı bir babında rivayet etmiştir. Bu tabir ile murad, göz ağrısına okun­mak demek olmayıp isabet-i ayn( göz değmesine) karşı okunmak demektir.

Sahih-i Buhari’nin ilk şârihlerinden ve büyük Türk ve muhaddis ve ediblerinden Hattabî merhum der ki: “Resulüllah’ın nazara ve göz değme­sine karşı okunmasını emrettiği (kavari-i Kur’an) adıyla anılan Âyet-ül Kürsî gibi esma ve sı­fat-ı İlahiyeyi ve Allah Teala’yı zikri havi âyetlerin nüfûs-u tâhire sahiblerinin diliyle göz değmesine musab olan hastalara okunmasıdır. Bu okunma, ruhanî tedavidir. Evvelki zamanda salih kimselerin okumaları­nın büyük mevkii vardı. Fakat bu sınıf faaziletli insanlar bulunamayacak de­recede azalmıştır. Bu cihetle halk, cismanî teda­viye meyletmiştir. Çünkü ru­hanî olan nefes, efsuncuların ve cinleri teshir iddia eden cincilerin nefesidir.” (S.B.M.12. ci.1932. hadis)

2817- Bediüzzaman’ın da nazar hakkında şu ifadesini görüyoruz:

“Kardeşlerim! Benim kat’i kanaatım geldi ki; nazar, beni şiddetle müte­essir ve hasta eder. Çok defa tecrübe ettim. Ben ruh u canla size her vazi­yette arkadaş ol­mak istiyorum, fakat «h²A«T²7~ «u­%Åh7~«— «‡²f¬T²7~ «u«W«D²7~ «u¬'²f­< ­h«PÅX7~ (²⁵⁴) meşhur kaide ile nazar beni vurur. Çünki bana bakan, ya şiddetli ada­vetle veya takdir ile nazar eder. Bu iki nazar dahi bazı insanların bir hasiyet-i isabet sırrıyla bakmasında bulu­nur. Bunun için, mümkün olsa, mecbur et­mezlerse sizin ile beraber mahkemeye her vakit gelmemek niyet ettim.” (Ş.323)

2818- S.B.M. 1833. hadis ve İbn-i Mace 31. kitab-ut tıb 32, 33. babları ve T.T. 3. ci, 730,736, 743. hadislerde de nazar değmesinden bahsedilir.