İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

3015- qqRECA š_%‡ : Emel, ümit, yalvarmak. *Canib, taraf. *İstek, arzu, dilek. (Bak: Havf ve Reca, Ye’s)

3016- Kur’an (25:21) âyetinin tefsirinde şu bilgi veriliyor: “Reca, meş­hurda emel (arzu) demektir. Ekser lügaviyyun birini diğeriyle tefsir etmişler­dir. Maamafih aralarında ince fark gösterenler de vardır. ibn-i Hilal’in Furuk’unda: “Emel, müstemirr bir recadır. Onun için bir şeye nazar, müstemirr olup uzayınca “teemmül etti” denilir. Bir de emel, mümkinde ve muhalde olur. Reca ise mümkine mahsustur.” denilmiş. Misbah’ta da der ki: Emel ye’sin zıddıdır. Ve ekser isti’mali, husulü baid olandadır. Tama’, husulü karib olanda olur. Reca ise, emel ile tama’ arasındadır. Çünkü reca eden me’mülünün hasıl olmamasından korkar, bu itibarla tama’ ma’nasında kulla­nılır. Reca nefiy halinde bazan havf manasına da ifade eder ki, buna lügat-ı ittihamiye denilmiştir. Buna göre (25:21) «–Y­%²h«< «ž korkmazlar; meşhure göre, arzu etmezler; tahkika göre de ümid etmezler demek oluyor ki burada en münasib olan da budur.” (E.T. 3579)

3017- Kur’anda tekrar edilen “ (2:21) «–Y­TÅB«# ²v­UÅV«Q«7 u«Q«7 kelimesi ümid ve recayı ifade ediyor. Fakat bu mana,-hakikatiyle-Cenab-ı Hak hakkında isti­mal edilemez. Binaenaleyh ya mecazen istimal edilecektir. Veya muhatablara veyahut sami’ ve müşahidlere isnad edilecektir. Mana-yı mecaziyle Cenab-ı Hak hakkında isnad edilmesi şöyle tesvir edilir: Nasılki bir insan bir iş için bir adamı techiz ettiği zaman, o işin o adamdan yapılmasını ümid eder. Ke­zalik-bilâ teşbih-Cenab-ı Hak, insanlara kemal için bir istidad, teklif için bir kabiliyet ve bir ihtiyar vermiştir. Bu itibarla Cenab-ı Hak, insanlardan o işle­rin yapılmasını intizar etmektedir, denilebilir. Bu teşbih ve istiarede, hilkat-i beşerdeki hikmetin takva olduğuna ve ibadetin de neticesi takva olduğuna ve takvanın da en büyük mertebe olduğuna işaret vardır.

3018- Reca manasının muhatablara atfedilmesi şöyle izah edilir:

Ey muhatab olan insanlar! Havf ve reca ortasında bulunmakla, takvayı reca ederek Rabbinize ibadet ediniz. Bu itibarla insan, ibadetine itimad et­memelidir ve daima ibadetinin artmasına çalışmalıdır. Reca manası, sami’ ve müşahidlere göre olursa öyle te’vil edilecektir:

Ey müşahidler! Arslanın pencesini gören adam, o pençenin iktizası olan parçalamayı arslandan ümid ve reca ettiği gibi; siz de, insanları ibadet techizatıyla mücehhez olduklarını gördüğünüzden, onlardan takvayı reca ve intizar edebilirsiniz. Ve keza ibadetin fıtrî bir iktiza neticesi olduğuna işaret­tir.” (İ.İ. 989

3019- Hadislerde de recadan bahsedilir. Ezcümle bir rivayette: Dünyada münkerin izalesi için çalışmamış olan mü’minden, kıyamette bu hatası soru­lunca Allah’ın merhametinden ümitli olduğunu ifade edeceği kaydedilir. (İ.M. hadis 4017)

Aynı eserin 4261. hadisinde de: Havf ü reca sahibinin mağfirete liyakat kazanacağı beyan edilir.