İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

3879- qqULEMA š_WV2 : (Âlim c.) Âlimler. Yüksek ehl-i ilim. Fıkıh âlimleri. İlmiye mensubları. (Bak: İlim)

Bir atıf notu:

-Siyasilerin dinî şahsiyetleri politikalarına âlet etmek istemeleri, bak: 3416.p.

Ulema hakkında birkaç hadis-i şerif meali:

«Ulema, yeryüzünün kandilleri, peygamberlerin halifeleri, benim ve diğer peygam­berlerin varisleridir.» (³¹⁰)

«Ulema, peygamberlerin varisleridir. Gök ehli onları sever. Öldüklerinde denizler­deki balıklar bile onlara istiğfar ederler.» (³¹¹)

«Ulema kılavuz, müttakiler efendilerdir. Bunların meclisinde bulunmak dinin kuv­vetini ziyade eder.» (³¹²)

3880- «Ulema, Allah’ın kulları üzerinde peygamberlerin eminleridir. Siz onlardan (hürmetsizlik gibi cihetlerden) çekinin ve onlara taarruz etmeyin. Onlar, hükümet erkânı ile ihtilat etmedikçe ve dünyaya karışmadıkça. (Deylemî’nin lafzında şu ibare vardır: Sultanla ihtilat eder, dünyaya karışır­larsa o vakit peygamberlere hıyanet etmiş sayılırlar. O zaman bunlardan sa­kının.)» (³¹³) (Bak: 1610.p.)

Bu hadisin beyan ettiği dünyevi ve siyasi hayata girmemek manası üze­rinde çok hassasiyet göstermiş olan Bediüzzaman, bunu dine hizmet haya­tında mühim bir esas yapmıştır. Zira hadiste geçen “Peygamberlerin emir­leri” tabiri çok manidardır. Bunun tahakkuku da, siyaset ve dünyaya girme­mekle mümkündür. Çok kimseler, dünyanın şan ü şerifi, makam ve hâkimi­yeti hırsıyla -te’vilat-ı fasideye girip- bid’alara, fitne ve fesada, dolayı­sıyla peygamberlerin müşterek oldukları esasat-ı diniyeyi tağyire kapı açabil­mek­tedirler, açabilirler. İşte böyle durumların olmaması, olmuşsa ıslah edil­mesi için hakiki ulema, bilhassa Âl-i Beyt’in (Bak: Âl-i Beyt) büyük şahsiyet­leri, emniyet merkezleridir. Eğer böyle sadık fedakârlar ve mücahid-i ekber ümera zatlar ve şahs-ı maneviler olmazsa, din ve diyanet emniyette kalamaz. Bunun için Bediüzzaman, dine hizmet eden fedakâr şahsiyetlerin azami feregat ile dünyevi şan ü şeref, makam ve maaş gibi her şeyden istiğna et­meleri lüzumunu tekrarla beyan etmiştir. Ezcümle bir eserinde şöyle diyor:

«Hakaik-ı imaniye ve esasat-ı Kur’aniye, resmi bir şekilde ve ücret mu­kabilinde, dünya muamelatı suretine sokulmaz; belki bir mevhibe-i İlahiye olan o esrar, halis bir niyet ile ve dünyadan ve huzuzat-ı nefsaniyeden tecerrüd etmek vesilesiyle o feyizler gelebilir.» (M.70) (Bak: 990, 992, 3223, 3227-3230, 3242, 3374/6, 3415-3418. p.lar.)

3881- Ulema ile alâkalı hadislerden birkaçı da şöyledir:

¬|²E­< «yÁV7~ Å–¬_«4 ²v­U¬A²6­h¬" ²v­;Y­W¬&~«ˆ«— «š_«W«V­Q²7~~Y­K¬7_«%

¬š_«WÅK7~¬u¬"~«Y¬" «Œ²‡«ž²~¬|²E­< _«W«6 ¬}«W²U¬E²7~¬‡Y­X¬" «}«B²[«W²7~ «Y­V­T²7~

«Ulema ile beraber oturunuz. Ve diz dize sıkışınız. Zira Allah, sema yağmuru ile toprağı dirilttiği gibi ulema meclislerindeki hikmet nuru ile kalbleri diriltir.» (³¹⁴) (Bak: 1320.p.)

«w¬8 ²v­6Y­2²f«< °v¬7_«2 ެ~ ¯v¬7_«2 ¬±u­6 «f²X¬2 ~Y­K¬V²D«# «ž«—

«w¬8«— ¬w[¬T«[²7~ |«7¬~ ¬±tÅL7~ «w¬8 ¬j²W«F²7~ |«7¬~ ¬j²W«F²7~

¬}«E[¬MÅX7~ |«7¬~ ¬?«—~«f«Q²7~ «w¬8«— ¬p­/~«Y±B7~ |«7¬~ ¬h²A¬U²7~

¬f²;Çi7~ |«7¬~ ¬}«A²3Åh7~ «w¬8«— ¬‹«Ÿ²'¬ž~ |«7¬~ ¬š_«<¬±h7~ «w¬8«—

3882- «Her âlimin meclisinde oturmayın. Ancak şu beş şeyden, diğer beş şeye davet eden âlimin yanında oturunuz: (menfî fikirler tasvir etmemekle) Şek ve şüpheden yakîne, kibirden tevazua, adavetten nasihata, riyadan ihlasa, (dünyaya) rağbetten zühde (davet eden âlimin yanında oturunuz.» (³¹⁵) (Bak: Zühd)

Hadis kitablarından Darimî, Mukaddeme 37’de “tevkir-ül ulema” âlim­lere hürmet babı vardır.