İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

473- qqBUHARÎ >‡_F" : (Hi. 194-256) Buharalı. *Altıyüzbin hadisten seçilen yedibin ikiyüzyetmişbeş hadis ile en mu’teber ve en sahih, Sahih-i Buharî ismi ile anılan hadis kitabının Buhara’lı müellifi. (Bak: Kütüb-ü Sitte)

«Buhari ve Müslim ki, Kur’an’dan sonra en sahih kitab olduklarını, ehl-i tahkik kabul etmiş.» (M.110)

qqBUHEYRA-İ RAHİB `;~‡ š~h[E" : (Bak: Bahira)

474- qqBURAK »~h" : Binek. Cennet’e mahsus bir binek vasıtası. (Bak: Mi’rac)

«Cennet’ten getirilen Burak’a dair, Mevlid yazan Süleyman Efendi hazin bir aşk macerasını beyan ediyor. O zat, ehl-i velayet olduğu ve rivayete bina et­tiği için, el­bette bir hakikatı o suretle ifade ediyor. Hakikat şu olmak ge­rektir ki:

Âlem-i Beka’nın mahlukları, Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselâm’ın nu­ruyla pek alâkadardırlar. Çünki: Onun getirdiği nur iledir ki; Cennet ve dar-ı âhiret, cin ve ins ile şenlenecek. Eğer o olmasaydı, o saadet-i ebediye olmazdı ve Cennet’in her nevi mahlukatından istifadeye müstaid olan cin ve ins, Cen­net’i şenlendirmiyecek-lerdi; bir cihette sahibsiz virane kalacaktı. Yirmidördüncü Söz’ün Dördüncü Dalı’nda beyan edildiği gibi :

Nasılki bülbülün güle karşı dasitane-i aşkı; taife-i hayvanatın, taife-i ne­ba­tata derece-i aşka bâliğ olan ihtiyacat-ı şedide-i aşknümayı, rahmet hazine­sinden gelen ve hayvanatın erzaklarını taşıyan kâfile-i nebatata karşı ilan et­mek için, bir hatib-i Rabbanî olarak, başta bülbül-ü gül ve her nev’den bir nevi bülbül intihab edilmiş ve onların nağamatı dahi, nebatatın en güzelleri­nin başlarında hoş-amedî nev’inden tesbihkârane bir hüsn-ü istikbaldir, bir alkışlamadır.

Aynen bunun gibi: Sebeb-i hilkat-ı eflak ve vesile-i saadet-i dareyn ve Habib-i Rabb-ül Âlemîn olan Zat-ı Muhammed-i Arabî Aleyhissalatü Vesse­lâm’a karşı, nasılki melaike nev’inden Hazret-i Cebrail Aleyhisselâm kemâl-i muhabbetle hiz­metkârlık ediyor; melaikelerin Hazret-i Âdem Aleyhisselâm’a inkıyad ve itaatını ve sırr-ı sücudunu gösteriyor. Öyle de: ehl-i Cennet’in hatta Cennet’in hayvanat kısmı­nın dahi, o zata karşı alâkaları, bindiği Bu­rak’ın hissi­yat-ı âşıkanesiyle ifade edilmiş­tir.» (M.279)

475- «Alâmî tefsirinden Alusî’nin nakline göre, Resulullah’ın isra gecesi bineği beş idi: Evvelkisi, Beyt-ül Makdis’e kadar Burak; ikincisi, sema-i dün­yaya kadar Mi’rac; üçüncüsü, yedinci semaya kadar ecniha-i melaike; dördün­cüsü, Sidre-i Münteha’ya kadar Cenah-ı Cibril; beşincisi, Kab-ı Kavseyne kadar Refref. Gerçi kudret-i İlahiyeye nazaran bu vesaite lüzum yoktur. Al­lah Teâla dilediğini bir anda her hangi bir mevzia isal etmeye kadirdir. Fakat bütün bunlar irae-i âyat ile izhar-ı tekrim cümlesindendir. Çünki _«X¬#_«<³~ ²w¬8 ­y«<¬h­X¬7 (17:1) mucebince, hikmet-i isra irae-i âyattır. Müfessirînden bazıları ecram-ı semaviye harekâtının sür’atlerinden fennî mi­saller getirerek isra ve mi’racdaki sür’at-i seyri ukule takrib etmeğe çalış­mışlar­dır. Gerçi israyı mü­lâhaza edebilmek için, “burak hadisi” bize mebde-i tasav­vur vermiyor değil­dir. Zira zahir ki burak lafzı, berk maddesinden müştaktır. Hadis-i Nebevîde tarifi şu mealdedir: “Merkebden büyük, katırdan küçük hacimde bir dabbe ki, ayağını gözünün müntehasına basar.” Bu ise berk yani şimşek ve elektrik sür’atini anlatır. Biz bu mebde ile isranın sür’atini bir dereceye kadar mülâ­haza ve böyle bir vasıta-i nakliye üzerinde râkibin cereyandan müteessir ol­mayarak hiç sar­sılmaksızın kemâl-i sükût ve huzur içinde tayy-i mesafe ede­bileceğini tasavvur da edebiliriz. Ve bu suretle burak ve mi’rac vasıtalarının tahsisine bir vech-i hikmet de düşünebiliriz. Fakat bütün bunlar nihayet aklı, nâkıstan kâmile takrib edecek iman delilleri olabilir. Sonra keyfiyet-i mekân, zaman, hareket, ruh mes’elelerinin kün­hüyle alâkadar bulunan ve kudret-i Rabbaniyenin âyat-ı kübrâsından olan mi’rac hâ­rikası, fikr-i aklın mikyas-ı id­rakinden çok yüksektir. Onun için demişlerdir ki: “O mi’rac, tekyif olunabil­mekten ecelldir.» (E.T.3149) (Bak: Mi’rac)