İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

qqCELALEDDİN-İ RUMÎ z8—‡ w: (Bak: Mevlâna Celâleddin-i Rumî)

516/1- qqCELALEDDİN-İ SÜYUTÎ z0Y[,w: Abdurrahman bin Ebu Bekr Muhammed. Hadis imamı ve müctehid bir zat­tır. Mı­sırlıdır. Süyut şehrinde doğdu, Mısır’da vefat etti. Zamanın büyük İs­lâm allamele­rindendir. Tefsir, fıkıh, hadis ilmine dair eserleri vardır. Celaleddin Muhammed bin Ahmed Mısrî’nin, İsra suresine kadar yaptığı (Hi. 864 de vefat edince yarıda bırak­tığı) tefsiri tamamlamış ve bu yüzden o esere “Celâleyn Tefsiri” denilmiştir.

517- qqCELCELUTİYE y[#YVDV% : Resul-i Ekrem’in (A.S.M.) derslerine isti­naden, aslı cifir ve ebced hesabı ile alâkalı olarak Hz. Ali (R.A.) tarafından te’lif edilen Süryanice bir kasidedir. Esas manası; bedi’ demektir. Matbu olup kütüpha­nelerde mevcud bulunan Mecmuat-ül Ahzab adlı eserin ci: l, sh: 499’dadır.

«Malum olsun ki; Celcelutiye’nin esası ve ruhu olan

­v«P²2«ž²~ ­v²,¬ž²~«— ­}«S<¬hÅP7~ ­?«x²2ÅG7!«:ö­p¬8@«D²7!ö­v«K«T²7«! İmam-ı Ali Radıyallahü Anh’ın en mühim ve en müdakkik üveysî bir şakirdi ve İslâmiyet’in en meş­hur ve parlak bir hücceti olan Hüccet-ül İslâm İmam-ı Gazalî (R.A.) diyor ki: “Onlar vahy ile Pey­gamber’e (A.S.M.) nâzil olduğu vakit İmam-ı Ali’ye (R.A.) emretti: “Yaz”. O da yazdı. Sonra nazmetti.” İmam-ı Gazalî (R.A.) diyor:

«v«P²2«ž²~ «v²,¬ž²~«— «p¬8_«D²7~ «v«K«T²7~«— «v[¬P«Q²7~ «s²4¬Y²7~«— «}«S<¬hÅL7~ «?«Y²2Åf7~ ¬˜¬g«; Å–¬~

¬?«h¬'«ž²~«— _«[²9Çf7~ ¯ˆY­X­6 ²w¬8 °i²X«6 ¯±t«- «Ÿ¬" «vÅP«Q­W²7~ «–Y­X²U«W²7~ Åh¬±K7~«—

İmam-ı Gazalî, İmam-ı Nureddin’den ders alarak bu Celcelutiye’nin hem Sür­yani kelimelerini, hem kıymetini ve hasiyetini şerhetmiş.» (Ş.737)

518- Celcelutiye’de istikbale dair pek çok işarî ve gaybî ihbarat vardır. Bu ihbarata karşı «eğer bir muannid tarafından denilse: Hazret-i İmam-ı Ali (R.A.) bu umum mecazî mânaları irade etmemiş?

Biz de deriz ki: Faraza Hazret-i İmam-ı Ali (R.A.) irade etmezse, fakat kelâm delâlet eder. Ve karinelerin kuvvetiyle işarî ve zımnî delâletle mânaları içine dâhil eder. Hem madem o mecazî mânalar ve işarî mefhumlar haktır, doğrudur ve vakıa mutabıktır ve bu iltifata lâyıktırlar ve karineleri kuvvetli­dir.

Elbette Hazret-i İmam-ı Ali’nin (R.A.) böyle bütün işarî mânaları irade edecek küllî bir teveccühü faraza bulunmazsa -Celcelutiye vahy olmak cihe­tiyle- hakiki sa­hibi Hazret-i İmam-ı Ali’nin (R.A.) üstadı olan Peygamber-i Zişan’ın (A.S.M.) küllî teveccühü ve Üstadının Üstad-ı Zülcelal’inin ihatalı ilmi onlara bakar, irade daire­sine alır.» (Ş.743)