İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

586- qqCİHAD-I EKBER hA6¶~ …_Z% : Büyük cihad. Nefsin kötü istekle­rini iş­lememek için gösterilen gayret.

«Nefsiyle mücadele en büyük bir cihaddır. Binaenaleyh en mühim İlahî bir va­zifedir. Nefsini İslâmiyet’in verdiği bir terbiye dairesinde korumayan kimse, ne kendisine ne yurduna hakkıyla hizmet edebilir. Yüksek fedakârlık­lar, yüksek bir İs­lâm terbiyesi sayesinde vücuda gelir.» (B.İ.İ. 443, p.10)

Hem «herkes kendi âleminde bir kumandan olduğundan, âlem-i asgarında cihad-ı ekber ile mükelleftir. Ve ahlâk-ı Ahmediye (Aleyhissalatü Vesselâm) ile tahalluk ve Sünnet-i Nebeviyeyi ihya ile muvazzaftır.» (H.Ş.85)

587- Nefsi devam üzere ibadet ve taatlere hasrederek, onu heva ve he­veslerine tabi olmaktan men’etmek, cihaddan da güçtür. Bundan dolayıdır ki, bir gazadan dönerken Peygamber (A.S.M.):

¬h«A²6«ž²~ ¬…_«Z¬% |«7¬~ ¬h«R².«ž²~ ¬…_«Z¬D²7~ «w¬8 _«X²Q«%«‡

“Küçük cihaddan büyük cihada döndük” buyurmuşlardır.”. ⁽⁵⁹⁾

Diğer bir rivayette de: ¬yÁV7~ |¬4 ­y«K²S«9 «f«;_«% ²w«8 ­f¬;_«D­W²7«~ “Asıl mücahid, Allah rızası için kendi nefsi ile mücahedede bulunan kimsedir.” ⁽⁶⁰⁾

588- Cihad-ı ekbere ehemmiyet verilmesinde derin hikmetler vardır. Zira cihad-ı ekber, din terbiyesiyle nefsi ıslah ve terbiye etmektir. Nefsi terbiye olmamış, enaniyeti kavi ve hayatı fıskla mülevves şahıslardan, ihlaslı ve isti­kametli hizmet-i diniye de beklenemez. İslâm cemiyetlerinde görülen bir kı­sım ihtilal ve mağlubiyet­lerin sebebi, gereği gibi kâmil ve fâzıl insan olama­maktır. Demek fertlerin kâmil in­san olmalarını sağlayan cihad-ı ekber, İslâm cemiyetinin temelidir.

Diğer bir cihette de cihad-ı ekber; nefs-i emmareyi, enaniyeti, insî ve cinnî şey­tanların ve hassaten münafıkların ifsad plânlarını mağlub ederek kalbin zaferini ka­zanmak olduğundan, galibiyeti zor olan bir cihaddır. Bu sebeble de bu cihada, cihad-ı ekber denilmiştir.

Cihad-ı ekberde muvaffakıyet için kişi, iradesini inad seviyesinde kul­lanmalıdır. Esasen cihad, cehd ü gayreti tam manasıyla kullanmak demektir. (Bak: Günah)