İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

D

613- qqDABBE y±"~… : Debelenen, kımıldanan ve hareketli canlı mahluk.

«Debb, debîb; hafif yürüme, debelenme demektir. Hayvanatta ve ekse­riya haşa­ratta kullanılır... Hareketi gözle idrak olunamayan şeylere de istimal edilir. Dabbe kelimesi de bundan fâil olmak itibariyle, asl-ı lügatte debbeden, debelenen demek olur. Örfte dört ayaklı hayvanatta ve onlar içinde bilhassa feres’te daha ziyade mütearef olmuştur. Bununla beraber (24:45) âyetinden anlaşıldığı üzere, her hay­vanda istimal olunur. Hayvan lafzına müradif gibi­dir.. (27:82) âyetinde “dabbeten” diye nekire olarak vârid olmasından, bunun bildiğimiz dabbelerden bambaşka bir dabbe olması tebadür eder.» (E.T.3701)

613/1- Kur’anda (27:82) âyetinde bahsi geçen ve hadis-i şerifle âhir za­manda çı­kacağı haber verilen ve âhirzaman alâmetlerinden olan “dabbet-ül arz”ı, Bediüz-zaman Hazretleri izah ederken şöyle diyor:

«Kur’anda gayet mücmel bir işaret ve lisan-ı hâlinden kısacık bir ifade, bir te­kellüm var. Tafsili ise; ben şimdilik, başka mes’eleler gibi kat’i bir kanaatla bilemiyo­rum. Yalnız bu kadar diyebilirim: ­yÁV7~ Ş~¬~ «`²[«R²7~ ­v«V²Q«< «ž

Nasıl ki kavm-i Firavun’a “çekirge âfatı ve bit belâsı” ve Kâbe tahribine çalışan Kavm-i Ebrehe’ye “Ebâbil Kuşları” musallat olmuşlar. Öyle de: Süfyan’ın ve dec­calların fitneleriyle bilerek, severek isyan ve tuğyana ve “Ye’cüc ve Me’cüc”ün anar­şistliği ile fesada ve canavarlığa giden ve dinsiz­liğe, küfür ve küfrana düşen insanla­rın akıllarını başlarına getirmek hikme­tiyle, arzdan bir hayvan çıkıp musallat olacak, zir ü zeber edecek. Allahu a’lem, o dâbbe bir nev’dir. Çünki gayet büyük birtek şa­hıs olsa, her yerde herkese yetişmez. Demek dehşetli bir tâife-i hayvaniye olacak.

Belki (34:14) ­y«#«¶_«K²X¬8 ­u­6Ì_«# ¬Œ²‡«ž²~ ­}Å"~«… ެ~ âyetinin işaretiyle, o hayvan, dâbbet-ül

arz denilen ağaç kurtlarıdır ki; insanların kemiklerini ağaç gibi kemirecek, in­sanın cisminde di­şinden tırnağına kadar yerleşecek. Mü’minler iman bereke­tiyle ve sefahet ve su-i istimalâttan tecennübleriyle kurtulmasına işareten, âyet, iman husu­sunda o hayvanı konuşturmuş.» (Ş.591)

614- Dabbet-ül arz, müteaddid hadis-i şeriflerde de geçer. Ezcümle: Bir hadis-i şerif şöyledir:

²a«A«K«6 ²—«~ ­u²A«5 ²w¬8 ²a«X«8³~ ²w­U«# ²v«7_«Z­9_«W<¬~_®K²S«9 ­p«S²X«< «ž «w²%«h«' ~«†¬~ °«Ÿ«$

¬Œ²‡«ž²~ ­}Å"~«…«— ­Ä_Å%Åf7~«— _«Z¬"¬h²R«8 ²w¬8 ¬j²W«17~ ¬Y­V­0 ~®h²[«' _«Z¬9_«W<¬~ |¬4

Yani: “Üç şey ortaya çıktıktan sonra, evvelden iman etmemiş veya ima­nından hayır kazanmamış bir kimseye imanı fayda vermez: Güneşin garbdan doğması, Deccal ve Dabbetül’arz.”(⁶¹) Yani; cemiyette fitne hükmetmezken iman-ı kâmil ka­zanmamış olan kimsenin, fitne devresinin müfsid cemiye­tinde kâmil bir iman ka­zanması, bilhassa ekseriyet teşkil eden avam için çok müşkil olacağına bir işarettir. (Fitne zamanında imanlarında hayır olmayan ehl-i dalâletin hali, bak: 618.p.)

Mezkûr hadisin ifade ettiği manayı bazı müfessirler, (6:158) âyetinin be­yanında izah ederler. Diğer bir hadiste de:

««}Å"~Åf7~«— «Ä_Å%Åf7~«— «–_«'Çf7~«h«6«g«4 ¯€_«<³~ «h²L«2_«Z«V²A«5 «–²—«h«# |ÅB«& «•Y­T«# ²w«7_«ZÅ9¬~

²«‚Y­%Ì_«8«— «‚Y­%Ì_«<«— Ú ‰Õ Û«v«<²h«8 ¬w²"~«j[¬2 «Ä—­i­9«—_«Z¬"¬h²R«8 w¬8 ¬j²WÅL7~ «Y­V­0«—

Yani “Peygamber (A.S.M.): “Sizler daha evvel on alâmet müşahede et­medikçe aslâ kıyamet kopmayacaktır” buyurdu. Ve şunları zikretti: “Duhan, Deccal, dabbetü’l-arz, güneşin mağribden doğması, İsa Aleyhisselâm’ın nü­zulü, Ye’cüc ve Me’cücün çıkması.” diye buyurulur.⁽⁶²⁾ (İbn-i Mâce, 36. Kitab-ül Fiten, 31. bab aynı mevzu hakkındadır.)