İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

Atıf notları:

-Demokrasinin temel prensibleri, bak: 673/1.p

-Tesettür gibi dinî emirlere karşı, hukukî icbar getirilemez, bak: 3790.p.

-Gayr-ı müslim kadınlar, âdab-ı umumiyeyi ihlal edemez, bak: 3785/1.p. sonu.

1415- Hidayetin, dalaletten ayrılmasına da işaret eden Kur’an (2:256) âyetindeki şu ­f²-Çh7~ «wÅ[«A«# ²f«5 ¬w<Åf7~ |¬4 «˜~«h²6¬~ «ž cümlesi, makam-ı cifrî ve ebcedî ile bin üçyüz elli (1350) tarihine parmak basar ve mana-yı işarî ile der : Gerçi o tarihte, dini dünyadan tefrik ile dinde ikraha ve icbara ve mücahede-i diniyeye ve din için silahla cihada muarız olan hürriyet-i vicdan, hükümetlerde bir kanun-u esasî, bir düstur-u siyasî oluyor ve hükümet laik cumhuriyete döner. Fakat ona mukabil manevi bir cihad-ı dinî, iman-ı tah­kikî kılıncıyla olacak. Çünki dinde rüşd-ü irşad ve hak ve hakikatı gözlere gösterecek derecede kuvvetli bürhanları izhar edip tebyin ve tebey­yün eden bir nur Kur’an’dan çıkacak diye haber verip bir lem’a-i i’caz gösterir.” (Ş.271) (Laik Cumhuriyet, bak: 606.p.)

1416- Evet Bediüzzaman’ın bir mahkeme müdafaasında dediği gibi: “Madem hükümet-i cumhuriye, cumhuriyetteki hürriyet-i vicdan düsturuyla, dinsizlere ve sefahetçilere ilişmiyor. Elbette dindarlara ve takvacılara da iliş­memek gerektir.

Ve madem dinsiz bir millet yaşamaz ve Asya din noktasında Avrupaya benze­mez ve İslâmiyet hayat-ı şahsiye ve uhreviye cihetinde hrıstiyanlığa uymaz ve dinsiz bir müslüman başka dinsizler gibi olmaz. Ve bu bin sene­den beri dünyayı diyane­tiyle ışıklandıran ve bütün dünyanın tehacümatına karşı salabet-i diniyesini kahramanane müdafaa eden bu vatandaki milletin bir ihtiyaç-ı fitrîsi hükmüne ge­çen diyanet, salahat ve bilhassa iman hakikatlarının öğrenmesi yerlerine hiçbir terakkiyat, hiçbir medeniyet tuta­maz ve ihtiyacı onlara unutturamaz.” (Ş.357)

1417- “Eğer her asırda üçyüzelli milyonu kudsi ve semavi rehberi ve bütün saa­detlerinin proğramı ve dünyevî ve uhrevî hayatın mukaddes hazi­nesi olan Kur’an-ı Mu’ciz-ül Beyan’ın tesettür ve irsiyet ve teaddüd-ü zevcat ve zikrullah ve ilm-i dinin dersi ve neşri ve şeair-i diniyenin muhafazası hak­larında gelen ve te’vil kaldırmaz sarih çok âyât-ı Kur’aniyeyi inkâr etmek ve bütün İslâm müçtehidlerini ve umum şeyhülislâmları suçlu yapmak mümkün ise. ve hürriyet-i vicdan ve hürriyet-i fikri ve fikren ve ilmen muhalefeti memleketten ve hükümetlerden kaldırabilirseniz, beni bu şeylerle suçlu ya­pınız. Yoksa siz hakikat ve hak ve adalet mahkemesinde dehşetli suçlu olur­sunuz.” (Ş.432)

1418- Kur’anda vicdan hürriyetiyle alâkalı âyetler vardır. Ezcümle:

“(2:256) ¬w<¬±f7~ |¬4 «˜~«h²6¬~ «ž Dinde ikrah yoktur. Allah onu zorla kim­seye vermez. Dini ihtiyar ile dilemek lâzım gelir. Çünki ¬w<¬±f7~ |¬4 ikraha müteallik de­ğil, haberdir. Asl-ı ma’na “İkrah, dinde yoktur” demek olur. Ya’ni sade dine değil her neye olursa olsun cins-i ikrah, din-i hak olan İs­lâm’da mevcud değildir, daire-i dinde ikrah menfidir. Dinin mevzuu ef’al-i ıztırariye değil, ef’al-i ihtiyariyedir. Yoksa dinde, dine ikrah yoktur amma dünyaya ikrah olabilir demek değildir. Belki âlemde ikrah bulunabilir amma dinde, dinin hükmünde, dinin dairesinde olamaz veya olmamalıdır. Dinin şanı ikrah etmek değil, belki ikrahtan korumaktır. Binae­naleyh din-i İslâm’ın bihakkın hâkim olduğu yerde ikrah bulunmaz veya bulunma­malıdır. İkrah ile vaki’ olan amelde dinin va’dettiği sevab bulunmaz, rıza ve hüsn-i niyyet bu­lunmayınca hiç bir amel ibadet olmaz. ¬€_Å[ÅX7_¬" ­Ä_«W²2«ž²~ _«WÅ9¬~ (^*) dır. Metalib-i diniyenin hepsi ikrahsız, hüsn-i niyyet ve rıza ile yapılmalıdır. Cihad da bu hikmet ile meşru’dur. ¬|4 de zarfiyet değil sebebiyet manası mülahaza edi­lirse mana şu olur: İkrah din için yoktur, yahut ikrah din için, dine idhal için yapılamaz. Ancak tebliğ ve teklif edilir.

­˜¬h²U­# ²a«9_«4«~ _®Q[¬W«% ²v­ZÇV­6 ¬Œ²‡«ž²~ |¬4 ²w«8 «w«8 ^³ž« «tÇ"«‡ «š_«- ²Y«7«— (10.99) «w[¬X¬8ÌY­8 ~Y­9Y­U«< |ÅB«& «‰_ÅX7~ Binaenaleyh dine duhul için kimseye cebr ü ik­rah yapılmamalıdır.

1419- ¬±|«R²7~«w¬8 ­f²-Çh7~«wÅ[«A«# ²f«5 Rüşd gavayetten, doğruluk sapıklıktan iyice ay­rılmıştır. İkrahsız yapılmış olan küfr ü zulmün, fısk u isyanın bil’ihtiyar ka­zanılmış bir fi’l-i mükteseb olduğundan da şüphe yoktur. Ve artık bu yapıl­dıktan sonra onun netice-i lâzımesi olan ceza ve ikab da failinin kendi ka­zancı, kendi bir istihkakıdır ki bunda manayı cebr ü ikrah tasavvur olunmaz, o kendi kendine zulmetmiş olur.

1420- Dar-ı İslâm’da ikrah, memnu’dur. Hatta hiç bir kimseye din-i İs­lâm’a girmek için bile cebredilemez, herkes dininde serbest ve muhtardır. Ahkâm-ı İslâmiye altında müşrik, ehl-i kitab, Yahudi, Hristiyan hepsi hürri­yet-i diniyeleri ile yaşıyabilirler. Meselâ bir müşrik dilerse Yahudi veya Nas­rani olabilir, hiç birine müslüman ol diye cebredilmez. Ahdinde durmak ve vergisini vermek şartı ile di­ninde bırakılır. Fakat her kim olursa olsun ah­dinde durmıyanları da cürmüne göre cezasını görür. Birrıza kabul-i İslâm et­tikten, Allah’a Peygamberlerine ahid verdik­ten sonra döner irtidad eder de tevbe etmezse mücazat edilir ki, bu bir ikrah değil, nakz-ı ahdin netice-i zaruriyesidir. (Bak: Mürted)

İşte din-i hakta hürriyet-i vicdan ve ahd ü misak ve hukuk bu kadar yüsektir. Hatta bundan dolayıdır ki, i’lan-ı cihadda bile düşmana ya din-i hakkı kabul etmesi veya mağlubiyeti teslim ederek dininde kalıp hukuku mahfuz olmak üzere İslâm ta­biiyetinde vergi vermesi beyninde ihtiyarına mufavvaz bir teklif yapılır. Harben mağlub olduğu takdirde de, yine tebdil-i dine cebredilmeyip adalet dairesinde bir vergiye, bir inzibata mecbur tutulur.

1421- İkrah ile din olmaz. Fakat beyyinat-ı akliye ve ilmiyeyi dinlemeyen kefere ve zalemenin tecavüzatı da böyle bir beyyine-i fiiliye olmadan durdu­rulmaz; herkes her türlü zulm-ü ikraha ma’ruz kalır.

Cihadın hikmeti insanları ikrahtan korumak, hakkın bil’ihtiyar kabul ve intişa­rına sed çekmek istiyen ve gücünün yettiğine cebr ü ikrah eden hak düşmanlarının def’i ve mevaniin ref’idir.

Bu sebeble her ne zaman müslümanlara za’f ârız olur, din-i hak müdafaa edil­mezse fitneler kopacak, cebr ü ikrah çoğalacak, bütün beşeriyet herc ü merce uğra­yacaktır.” (E.T. 860 ilâ 865)

1422- Bir âyette Resulullah’a hitaben:

“(9:6) «¾«‡_«D«B²,~ «w[¬6¬h²L­W²7~ «w¬8 °f«&«~ ²–¬~«— Ve eğer müşriklerden biri sana isticare ederse-yani mühlet-i mezkûre çıktıktan sonra sana istiman eder, se­nin ken­disine eman verip car olmanı, yani taarruzdan himayeyi taleb ederse ­˜²h¬%«_«4 sen de ona eman ver ¬yÁV7~ «•«Ÿ«6 «p«W²K«< |ÅB«& ta ki Allah kelâmını dinle­sin. Hasılı öyle, o maksadla eman ver, ­y«X«8¶_«8 ­y²R¬V²"«~ Åv­$ sonra da onu me’menine iblağ eyle-istima’ ettikten sonra iman etmezse canı ve malı taar­ruzdan masun olarak onu eman yeri olan mahalline, vatanına yetiştir.” (E.T. 2458)

Diğer bir âyette de şöyle buyurulur:

“«‰_ÅX7~ ­˜¬h²U­# ²a«9_«4«~ _®Q[¬W«% ²v­ZÇV­6 ¬Œ²‡«ž²~ |¬4 ²w«8 «w«8^³ž« «tÇ"«‡ «š_«- ²Y«7«

(10:99) «w[¬X¬8ÌY­8 ~Y­9Y­U«< |ÅB«& Yani: Eğer Rabbin dilese idi yer yüzünde kim varsa hepsi topyekün iman ederlerdi. O halde insanları hep mü’min olsunlar diye sen mi ikrah edeceksin.” (E.T. 2747)

1423- İşte mezkûr hakikatlar içindir ki, tahakküm ve istibdadı kaldırıp sülh-u umumiyi temin etmekle muvazzaf olan Muhammed (A.S.M.), bin dörtyüz sene ev­vel irad ettiği ve bütün müslümanlara hakiki hukuk-u insaniyeyi beyan eden Veda Hutbesiyle, insanlık umdelerini tesbit ve ilan etmiştir. S.B.M. 4. cild, 423. sahifeden 436. sahife arasında meali ve bazı ta­rihî bilgileri verilen ve metni S.M. 4. cild, sahife 80’de 147 numaralı hadis ile de tesbitli bulunan bu hutbe, aynı zamanda son bir “Vasiyet-i Nebeviye” mahiyetindedir. “Müslümanlıkta İbadet Tarihi” Tahir-ül Mevlevî , 2. baskı sh: 219’da Veda Hutbesi hakkında me’hazlarıyla beraber bilgi verilir.

1423/1- İslâmda harb değil, sulh-u umumi esastır. Bediüzzaman, eserle­rinde, başta Avrupa olmak üzere, bütün milletlerin zulümkâr mücadelelerini terkedip sulh-u umuminin te’sisine çalışmalarını tavsiye eder. Bilhassa İslâm medeniyetinin buna vesile olacağını müjdeler. Ezcümle diyor ki:

“Medeniyetin günahları iyiliklerine galebe edip seyyiatı hasenatına racih gel­mekle, beşer iki harb-i umumi ile iki dehşetli tokat yiyip o günahkâr me­deniyeti zir ü zeber edip öyle bir kustu ki, yerüzünü kanla bulaştırdı. İnşaallah istikbaldeki İslâmiyetin kuvvetiyle medeniyetin mehasını galebe edecek, zemin yüzünü pislik­lerden temizleyecek, sulh-u umumiyi de temin edecek.” (H.Ş. 36)

“Her kıştan sonra bir bahar, her geceden sonra bir sabah olduğu gibi, nev-i be­şerin dahi bir sabahı, bir baharı olacak inşaallah. Hakikat-ı İslâmiyenin güneşi ile, sulh-u umumi dairesinde hakiki medeniyeti görmeyi Rahmet-i İlahiyeden bekleye­bilirsiniz.” (H.Ş. 37)

“Eski zamanda İslâmiyet’in terakkisi, düşmanın taassubunu parçalamak ve ina­dını kırmak ve tecavüzatını defetmek; silah ile, kılınç ile olmuş. istik­balde silah, kılınç yerine; hakiki medeniyet ve maddi terakki ve hak ve hak­kaniyetin manevi kılınçları düşmanları mağlub edip dağıtacak.” (H.Ş. 35)

1423/2- Evet “cihat-ı haricîyi şeriat-ı garranın berahin-i katıasının elmas kılınçlarına havale edeceğiz. Zira medenilere galebe çalmak ikna iledir, söz anlama­yan vahşiler gibi icbar ile değildir. Biz muhabbet fedaileriyiz, husu­mete vaktimiz yoktur.” (H.Ş. 88)

“Külliyet-ül Hukuk Kongresinin cemiyetinde, bütün hukukiyyunun toplandığı o kongrede 1927 senesinde onun reisi feylesof üstad Shebol de­miş ki: “Ben itikad ediyorum ki: Muhammed’in misli, yani siretinde, tarzında bir adam şimdiki yeni âleme reis olsa, hükmetse bu yeni âlemin müşkilatını halledip, bu yeni karmakarışık âlemde müsalemet-i umumiyeye ve saadet-i hayatın husulüne sebeb olacak. Evet bu yeni âlemin müsalemet ve saadet-i hayatiyeye ne kadar şedid ihtiyacı var olduğunu herkes anlar!” (M.215)

İslâmiyet nazarında harb ancak bir mecburiyet neticesidir. “Nasıl, bin masum­ların hukukunu çiğneyen bir zalimi cezalandırmak ve yüz mazlum hayvanları par­çalayan bir canavarı öldürmek, adalet içinde mazlumlara bin rahmettir. Ve o zalimi afvetmek ve canavarı serbest bırakmak, bir tek yolsuz merhamete mukabil yüzer biçarelere yüzer merhametsizliktir ...” (Ş. 230)

Aynen öyle de mütecaviz bir milletin zalimane ve sulh-u umumiyi ihlal eden te­cavüzüne karşı zulmünü durdurmak için müsamaha ve şefkatle harb açmamak, bü­yük bir haksızlık olur. (Bak.Cihad)