İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

Birkaç atıf notu:

-İnsanın sema-i dünyada akliyle tasarrufu, bak: 3357.p.

-Arz’ın insanla kazandığı kıymet, bak: 274.p.

-İnsanın vazife-i asliyesi, bak: 371l.p.

1688- “Bir Hadis-i Şerifte varid olmuş ki:

¬–_«W²&Åh7±~ ¬?¬‡Y­. |«V«2 «–_«K²9¬ž²~ «s«V«' «yÁV7~ Å–¬~ (¹⁶⁷) -ev kema kal- Bu Hadis-i Şe­rif, bir kısım ehl-i tarikat, akaid-i imaniyeye münasib düşmiyen acib bir tarzda tefsir etmişler. Hatta onlardan bir kısım ehl-i aşk, insanın sima-yı ma­nevîsine bir suret-i Rahman nazarıyla bakmışlar. Ehl-i tarikatın bir kısm-ı ek­serinde sekir ve ehl-i aşkın çoğunda istiğrak ve iltibas olduğundan, hakikata muhalif telakkilerinde belki ma­zurdurlar. Fakat aklı başında olanlar, fikren onların esas-ı akaide münafi olan ma­nalarına kabul edemez. Etse hata eder. Evet bütün kâinatı bir saray, bir ev gibi muntazam idare eden ve yıldızları zerreler gibi hikmetli ve kolay çeviren ve gezdi­ren ve zerratı muntazam me­murlar gibi istihdam eden Zat-ı Akdes-i İlahî’nin şeriki, naziri, zıddı, niddi olmadığı gibi,

(42:ll) ­h[¬M«A²7~ ­p[¬WÅK7~ «Y­;«— °š²|«- ¬y¬V²C¬W«6 «j²[«7 sırrıyla sureti, misli, misali, şebihi dahi olamaz. Fakat

(30:27) «Y­;«— ¬Œ²‡«ž²~«— ¬€~«Y«WÅK7~|«4|«V²2«ž²~­u«C«W²7~ ­y«7«— ­v[¬U«E²7~ ­i<¬i«Q²7~

sırrıyla mesel ve temsil ile şuunatına ve sıfat ve esmasına bakılır. Demek me­sel ve temsil, şuunat nokta-i nazarında vardır. Şu mezkûr Hadis-i Şerifin çok makasıdından birisi şudur ki: İnsan, İsm-i Rahman’ı tamamıyla gösterir bir surette­dir. Evet sabıkan beyan ettiğimiz gibi kâinatın simasında binbir ismin şualarından tezahür eden İsm-i Rahman göründüğü gibi, zemin yüzünün si­masında rububiyet-i mutlaka-i İlahiyenin hadsiz cilveleriyle tezahür eden İsm-i Rahman gösterildiği gibi, insanın suret-i camiasında küçük bir mik­yasta zeminin siması ve kâinatın siması gibi yine o İsm-i Rahmanın cilvesi etemmini gösterir demektir. Hem işarettirki zatrı Rahmanurrahim’in delilleri ve ayineleri olan zihayat ve insan gibi mazharlar o kadar o Zat-ı Vacib-ül Vücud’a delaletleri kat’î ve vâzıh ve zâhirdir ki; Güneşin timsalini ve aksini tutan parlak bir ayine parlaklığına ve delaletinin vuzuhuna işareten”o ayine Güneştir” denildiği gibi, “insanda suret-i Rahman var” vuzuh-u delaletine ve ke­mal-i münasebetine işareten denilmiş ve denilir. Ve ehl-i Vahdet-ül Vücud’un mu­tedil kısmı «Y­; ެ~ «…Y­%²Y«8 «ž bu sırra binaen, bu delaletin vu­zuhuna ve bu müna­sebetin kemaline bir ünvan olarak demişler.” (L.100) (Bak: Müşebbihe)

Atıf notları:

-Esma-i hüsnada cereyan eden hakikatların nümunecikleri insaniyette de cereyan eder, bak: 886.p.

-İns ü cin şeytanlarından taavvüz, bak: 590.p.

-İns ü cin şeytanları peygamberlere düşman olagelmişlerdir, bak: 595.p.

-İnsî şeytan, bak: 345/1. p.da bir âyet notu ve 3537.p.