İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

qqKIYAS ‰_[5 : (Bak: İstidlal)

Atıf notları:

-İmam-ı Azam’ın kıyasla dinde tağyirat yapıyormuşsun sualine cevabı, bak: 2777.p.

-Kıyas-ı istisnaîye bir misal, bak: 3467.p.

-Müçtehid olmayanlar kıyasla şer’î hüküm veremez, bak: 954.p.

qqKIYAS-I TEMSİLÎ zV[CW# ¬‰_[5 : Temsil tarzında yapılan mukayese. (Bak: Temsil)

2051- qqKİBR hA6 : (Kibir) Büyüklük. Kendisini başkalarından üstün ve şe­refli görüp tavırlar takınmak ve gösterişlerde bulunmak ki, bir nevi manevi ve ah­lâkî hastalıktır. Liderlik, makam, rütbe, zenginlik ve bazı imtiyazlı meharet ve sıfat­lara sahib olmak gibi hususlar, bazı kimselerde kibirliliğe düşmeye sebebiyet verdiği gö­rülüyor.

Kur’an nazarında kibrin en çirkini: İnsanın kendisini, itaat eden değil itaat edi­len bir kimse olduğunu göstermek hissi ile Allah’a itaat etmemek gu­ruruna kapılma­sıdır. Bu sebeble beşeriyet âleminde bilhassa bazı menfi cere­yan başları ve fir’avun-meşreb enaniyet mahkûmları, daima peygamberlere ve onların tebliğlerine karşı çıkmışlardır.

2052- Kur’anda kibirlenmeyi takbih eden çok âyetler vardır. Ezcümle: “(31.18) ¬‰_ÅXV¬7 «¾Åf«' ²h±¬Q«M­# «ž«— Ve nasa avurdunu şişirme, avurt etme, yani böbürlenip kibirlenme.

hQ. : Sa’r, bir derddir ki, deveye ârız olur da boynunu büker. Şu halde tas’ir, boynu derdli deve gibi başını yana bükmek demek olur ki, kibirli kim­selerin âdeti­dir. Yani emr-i bil-maruf ve nehy-i anil-münker yapmakla bera­ber kibirlenme.” (E.T. 3847)

Diğer bir âyette de şöyle buyurulur. “~²Y«#«~ _«W¬" «–Y­&«h²S«< «w<¬gÅ7~ Åw«A«K²E«# «ž (3:188) : Yaptıkları herhangi bir iş ile ferahlanan, lisanımız tabirince mağrur olan; ~Y­V«Q²S«< ²v«7 _«W¬" ~—­f«W²E­< ²–«~ «–YÇA¬E­<«— ve yapmadıkları bir şey ile medh ü sena edil­melerini hoşlanan kimseleri ¬~«g«Q²7~ «w¬8 ¯?«ˆ_«S«W¬" ²v­ZÅX«A«K²E«# «Ÿ«4 : sa­kın azabdan kurtulacak bir mevkide zannetme.” (E.T. 1254) (Bak. Enaniyet, Gurur, Riya, Tevazu)