İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

2481- qqMİZAN –~i[8 : Terazi, ölçü, tartı. *Akıl, idrak, muhakeme. Mik­yas. *Fık: Mahşerde herkesin amellerini tartmağa mahsus bir adalet öl­çüsü olup, hakiki mahiyeti ancak âhirette bilinecektir. *Mat: Yapılan hesabın doğruluğunu an­lamak için yapılan diğer bir hesab. Sağlama. (O.A.L.)

2482- Allah zerrattan yıldızlara kadar bütün varlıklar arasında birbirlerine teca­vüzü durduran müvazene kanununu koyduğu gibi, insanlar arasında dahi birbirle­rine tecavüzatı önleyen adalet kanunlarını da vaz’etmiştir.

2483- Semanın yükseltilip mizan konulduğunu bildiren, (55:7) âyetinde geçen mizan hakkında Elmalılı Hamdi Efendi şu bilgiyi veriyor:

“Mizan, misak gibi hem vezin manasına masdar hem de vezin âleti terazi ma­nasına ism-i âlet olabilir. Vezin, eşyanın yekdiğerine nisbetle mikdarı veya mikdarının tanınmasıdır ki, asıl sıklette ma’ruftur. Ve bir mukayese ve mua­dele ile yapılır. Ve bu mukayesenin yapıldığı âlete de mizan denilir. Bu su­retle vezin, daima bir muadele, yani bir denkleşme nisbeti ifade ettiğinden adalete ve adaletin mi’yarı olan şeriata da mizan tabir olunagelmiştir. Onun için burada mizan, eşyanın gerek sıklet itibariyle ve gerek sair suretle mikdarlarının tanınmasına mi’yar olarak her­hangi bir âlet manasına hamle­dilebildiği gibi daha şümullü olmak üzere adalet ma­nasına hamledilmiş, şe­riat ile tefsir edildiği de olmuştur: (55:7) «–~«i[¬W²7~ «p«/«—«— da mizan, ref-i sema münasebetiyle zahir olan mana bütün eşya arasındaki müvazene-i umumiye kanunudur ki: (Pesenteur) yahud (gravitation) denilen cazibe-i umumiye veya sıklet kanunu bunun en zahir tecellisidir.” (E.T. 4665) (Bak: Eskal)

Atıf notu:

-Ecram-ı semaviye arasındaki mizan, bak: 83.p.