İSLÂm prensipleri ansiklopediSİ

3120- Riya ile alâkalı, Kur’andan birkaç not:

-Gösteriş için sadakat ve hayır yapanlar gibi; yapılan iyiliği, karşılığında minnet is­teyerek ibtal etmemek: (2: 264) (Bak: Habt-ı A’mal)

-Riyakârlık yapanlar: (107:6)

3121- qqRUBUBİYET }[" Y"‡ : Cenab-ı Hakk’ın her zaman her yerde her mahluka, muhtaç olduğu şöyleri vermesi, terbiye ve tedbir etmesi ve malikiyeti, besleyiciliği keyfiyeti. (Bak: Rabb, Faaliyet-i Rububiyet, Terbiye)

3122- Canlı cansız bütün mevcudatı yaratılış gayelerine göre vücud verip kavanin-i fıtriyeye imtisalen vazifelerinde istihdam ederek nokta-yı kemalle­rine erdiren Rububiyet-i İlahiyedir. İnsanlık âlemini şeriat-ı meşhuresiyle terbiye ettiği gibi, kâinatı da şeriat-ı kübra-yı fıtriyesiyle terbiye ve tavzif eder.

3123- “ Evet bütün kâinatta hususan zihayatlarda bilhassa terbiye ve ia­şelerinde her tarafta aynı tarzda ve umulmadık bir surette beraber ve birbiri içinde hakîmane, rahimane bir dest-i gaybî tarafından olan bir tasarruf-u âmm elbette bir rububiyet-i mutlakanın tereşşuhudur ve ziyasıdır ve tahak­kukuna bir bürhan-ı kat’idir. Madem bir rububiyet-i mutlaka vardır; elbette şirk ve iştiraki kabul etmez. Çünkü o rububiyetin kendi cemalini izhar ve kemalâtını ilan ve kıymetli san’atlarını teşhir ve gizli hünerlerini göstermek gibi en mühim maksad ve gayeleri cüz’iyatta ve zihayatta temerküz ve içtima’ ettiğinden en cüz’î bir şeye ve en küçük bir zihayata kendi başı ile müdahale eden bir şirk, o gayeleri bozar ve o maksatları harab eder. Ve zişuurun yüzle­rini o gayelerden ve o gayeleri irade edenden çevirip esbaba saldığından ve bu vaziyet rububiyetin mahiyetine bütün bütün muhalif ve adavet olduğun­dan, elbette böyle bir rububiyet-i mutlaka, hiç bir cihetle şirke müsaade et­mez.” (Ş. 151)

3124- “Elhasıl: Madem Sani-i Hakîm her şey için o şeye münasib bir nokta-i kemal ve ona lâyık bir mertebe-i feyz-i vücud tayin edip ve o şeye, o nokta-i kemale sa’yedip gitmek için bir istidad vererek ona sevk ediyor ve bütün nebatat ve hayvanatta şu kanun-u rububiyet cari olmakla beraber, ce­madatta dahi caridir ki; adi toprağa, elmas derecesine ve cevahir-i âliye mer­tebesine bir terakkiyat veriyor ve şu hakikatta muazzam bir “Kanun-u Rububiyet”in ucu görünüyor.” (S. 555)