Islom dini Reja: Islom dinining paydo bo`lgan ijtimoiy-tarixiy va g`oyaviy muhit

Toshkent texnologiya universiteti Syur-6 guruh talabasi O'rolov Fayzulla
Islom dini
Reja:
1. Islom dinining paydo bo`lgan ijtimoiy-tarixiy va g`oyaviy muhit.
2. Muhammad Ibn Abdulloh-islom dini da`vatchisi va davlat arbobi.
Islom-dunyoda nisbatan keng tarqalgan jahon dinlaridan biridir. Osiyo qit`asidagi Arabiston yarimoroli, Iordaniya, Suriya, Iroq, Eron, Turkiya, Afg`oniston, Pokiston, Afrika qit`asidagi Marokash, Jazoir, Tunis, Liviya, Misr Respublikasi, Somali sin-gari mamlakatlar xalqlari, Efiopiya, /arbiy Sudanda yashovchilarning bir qismi, Malayziya, Indoneziya xalqlari, Livan, Hindiston, Xitoy hamda Filippin aholisining ma`lum bir qismi.
Yevropa qit`asida esa Bolqon yarimorolida yashovchi xalqlarning bir bO`lagi islomga e`tiqod qiladi. Islom Markaziy Osiyo, Zakavkazye va Shimoliy Kavkaz, VolgabO`yi, /arbiy Sibir va boshqa ayrim hududlarda yashovchi aholining bir qismi ongi va turmushida mavjuddir. Bu xalqlarning turmush tarziga O`z ta`sirini ko`rsatib kelmoqda. Yer yuzida islomga e`tiqod qiluvchilar, ya`ni musulmonlar bir milliard 200 mln.dan oshdi.
Yevropalik olimlar islomshunoslik fanini yaratish, islom tarixi va manbalarini o`rganish yo`lida ko`p xizmat qilganlar. Jumladan, M.Myuller, E.Taylor, K.Tile, Sh. dela Sosse, J.Freyzer va boshqalar. Ularning xulosalarida ayrim cheklanishlar bo`lishiga qaramay, ular bu fanning rivojlanishiga muhim hissa qo`shganlar.
Rus sharqshunosligida ham islom tarixi, diniy manbalarni tadqiq qilish sohasida barakali ishlar olib borilgan V.R.Rozen asos solgan mashhur “Rus akademik sharqshunosligi” ning vakillari N.A.Mednikov, L.E.Shmidt, A.YE.Krimskiy, V.V.Bartold, I.Y.Krach-kovskiy, YE.E.Bertels, A.A.Semenov va boshqalar islomshunoslik sohasida qimmatli asarlar yaratganlar. Bu asarlar hozir ham islomshunos olimlar uchun boy manba bo`lib xizmat qilmoqda.
1.Islom dinining paydo bo`lgan ijtimoiy-tarixiy va g`oyaviy muhit.
Islomning vujudga kelishini tahlil etish o`sha tarixiy davr-VI-VII asrlarga xos xususiyatlar, arab qabilalari o`rtasida hukmron bo`lgan ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar va ularning diniy-g`oyaviy hayoti bilan qisqacha tanishib chiqishni taqozo etadi.
Arabiston yarimoroli iqlim sharoiti noqulay qumli sahrolar va tog`lardan iborat bo`lib, ko`chmanchi aholisi badavlat V-VII asrlarda chorvachilik bilan shug`ullanar edi.
Makka savdo markazi sifatida katta ahamiyatga ega bO`lib, atrofdagi qabilalarga boshqalarga nisbatan kuchliroq ta`sir ko`rsatar edi. Makkada Ukaz nomli katta bozor joylashgan edi. Arab qabilalari o`rtasida Makkaning diniy markaz sifatida roli ham ancha oshgan edi. Makkada Ka`batilloh ibodatxonasi turli arab qabilalarining 360 xudosining sanam, ya`ni butchalari mavjud bo`lgani tufayli bu shahar o`z atrofida yashovchi ko`p qabilalar uchun e`tiqod markazi - ziyoratgohga aylangan edi. Arablarda ham tijorat, ham ziyorat deb bejiz aytmaganlar.
Islom ta`limotida, ro`za haqida yozilgan turli diniy manbalarda ramazon oyining mazmuni, ahamiyati, unda musulmonlarning burchi har tomonlama izohlangan. Ro`za oyining har bir kunini e`zozlash, iftorlikka alohida e`tibor berish ko`zda tutilgan. Muhammad 30 kun ro`za oyining uch dahaga bo`linishini e`tirof etib, uni shunday izohlagan:
“Bu mohi sharif shu qadar ulug` bir oykim, uning birinchi o`n kunlik dahasi - dahai rahmat deb ataladi, ya`ni Ollohning rahmati o`z bandalariga muttasil yog`ilib turadigan kunlardir. Ikkinchi o`n kunligi - dahai ma`rifat, ya`ni Olloh o`z bandalarining gunohu ma`siyatlaridan o`tib afvu ma`rifat qilib yuboradigan kunlar. Uchinchi o`n kunligi “itqun minan nor”, ya`ni Olloh o`z bandalarini otashi do`zaxdan ozod qilib yuboradigan bashoratli kunlar
E’tiboringiz uchun rahmat!