Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika

Nazorat savollari 
1.
Xususiy elektr o ‘tkazuvchanlik deb nimaga aytiladi? 
2.
Zaryad tashuvchilar generatsiyasi deb nimaga ataladi? 
3.
Rekombinatsiya deb nimaga ataladi? 
4.
Nima sababdan EZTlar yarimo‘tkazgich hajmida o‘z harakat yo‘nalishi va 
tezligini o‘zgartiradi? 
5.
 
Qachon EZTlarning generatsiya va rekombinatsiya tezliklari teng bo‘ladi?
 
12-mavzu 
Yarimo‘tkazgichli diod, uning volt-amper tavsifi, parametrlari, 
belgilanishi, tuzilishi va ishlatilishi
Yarimo‘tkazgichli 
diod deb
, ikki elektrodli, asosiy xususiyati bir tomonlam elektr 
o‘tkazuvchanlik bo‘lgan elektron asbobga aytiladi 
(
27-rasm
). Yarimo‘tkazgichli diodning boshqa electron lampalardan farqi 
teskari tokning kattaligidir, u vakuumli diod va kenotronlarda deyarli bo‘lmaydi. 
Undan tashqari, to‘g‘ri tok o‘tayotganda, diodda kuchlanish kam pasayadi. 
27-
rasmda
germaniy qotishmali diodning tuzilishi keltirilgan. 
Agar dioddan o‘tayotgan tok miqdorini unga berilgan kuchlanishning 
miqdori va qutbiga bog‘liqligini grafik ravishda ko‘radigan bo‘lsak, u quyidagicha 
tasvirlanadi va u diodning volt-amper tavsifi deyiladi 

---

43 
 
28-rasmda
: Ito‘g‘. — dioddan o‘tadigan to‘g‘ri yo‘naltirilgan 
tokning miqdori
; 
Ites. – tokning teskari yo‘naltirilgan qiymati; Uto‘g‘. – to‘g‘ri kuchlanishning 
miqdori; 
Utes. 
– teskari kuchlanishning miqdori. Elektron-teshikni 
o‘tuvchilarining soni bo‘yicha bitta o‘tuvchili va uchta o‘tuvchili diodlar bo‘ladi. 
Uchta o‘tuvchilarga dinistor va tiristorlar kiradi.
Diodlarning ishlatilishi va ishlash prinsipi bo‘yicha quyidagicha tavsiflash 
mumkin: detektorli va o‘ta yuqori tebranishli o‘zgarti- ruvchi diodlar; impulsli 
diodlar; 
kuch diodlari va ventillar
; yarimo‘tkazgichli stabilitronlar; aylanadigan 
diodlar; tunnel diodlari; parametrli diodlar (varikaplar); 
dinistorlar
; tiristorlar; 
fotodiodlar. Diodlar quyidagicha belgilanadi: D7A – diod: 7 – tartib raqami, D – 
xillari; GB – germaniyli ventil, dinistorlar – KN102A, tiristorlar – KU202V kabi 
belgilanadi. Yarimo‘tkazgichli 
diodlar kichik
, o‘rta va yuqori quvvatli 
to‘g‘rilagichlarda (vipryamitel), rezonansli va parametrik kuchaytirgich (usilitel) 
va generatorlarda, elektron ulaydigan va o‘chiradigan asboblarda hamda sanoat 
elektronikasining boshqa sxemalarida keng qo‘llaniladi.