İsmail arabaci kiMDİR

ÖZBEKLER ve ÖZBEKİSTAN

Özbek adı, Altın Orda hükümdarı Özbek Han’ın adından gelmektedir. Altın Orda tahtına Özbek Han (1313-1340) 'ın geçmesinden sonra, onun emrindeki kitlelere daha sonradan Özbekler denmeye başlanmıştır. Yani başlangıçta şahıs adı olan Özbek , bir zaman sonra belli bir Türk topluluğunun adı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Cengiz Han'ın torunlarından Batu Han tarafından kurulan Altın Orda Hanlığı (1227-1502) nin başına 9.han olarak , 1313 tarihinde Özbek Han geçmişti. Özbek Han, ilk günlerden başlayarak kararlı ve sert bir siyaset gütmüş, Kutluğ Timur Noyan'ın nasihatları sayesinde kısa bir zamanda bir çok rakip ve düşmalarıdan kurtulmuştu. Daha sonraları Özbek ailesinden Abu'l-Hayr Han (1428-1468) zamanında Özbekler birbirleriyle daha da kenetlenmişler ve Timurluların son devirlerinde Özbekler saldırılarını artırmışlar ve daha da güneye inmişlerdir. Muhammed Şeybani Han (1500-1510), Maveraünehir'in tamamını ele geçirmiş ve Altın Orda devletinden kopup Maveraünnehir’e gelmiş bulunan Türk ordusunun askerleri buranın yerli Türk halkıyla kaynaşıp bugünkü modern Özbek halkını oluşturmuşlardır.

Orta Asya’daki 5 eski Sovyet cumhuriyeti içinde 26 milyonluk nüfusuyla en kalabalık ülke olan Özbekistan’da, etnik Özbekler nüfusun yüzde 75’ini oluşturuyor. Ruslar ve Tacikler nüfusun yüzde 10’unu, Kazaklar ise yüzde 3’ünü oluşturmaktadır.
Büyük doğal gaz ve petrol rezervlerine sahip Özbekistan, dünyanın 10 büyük altın üreticisi arasında yer almaktadır. Özbekistan, dünyadaki 5. büyük pamuk üreticisi durumundadır.


Özbekistan’ın;

Yüzölçümü: 447.400 km2

Nüfus: 26.000.000

Başkent: Taşkent (Nüfusu: 2,5 milyon)’dir.

Özbekistan nüfusunun etnik dağılımı:

Özbek : 19.500.000 %75

Rus : 1.300.000 %5

Tacik : 1.300.000 %5

Kazak : 780.000 %3

Karakalpak: 500.000 %2

Tatar : 300.000 %1,2

Kırım Tatarı: 200.000 %0,8

Ahıska Türkü: 110.000 %0,4

Ve diğerleri...

Afganistan’da 1.800.000, Tacikistan’da 1.500.000, Kırgızistan’da 650.000, Kazakistan’da 350.000 ve Türkmenistan’da 350.000 olmak üzere toplamda 24 milyonu aşkın Özbek Türkü yaşamaktadır. Orta Asya’daki en kalabalık Türk halkı Özbeklerdir.

Tacikler, Orta Asya topraklarında yaşamalarına karşın Türk değillerdir. İran dillerinden birini konuşurlar ve dilleri Farsça’ya oldukça yakındır. Özbekistan’da 1.300.000 Tacik ve Tacikistan’da da 1.500.000 Özbek yaşamaktadır. Sınırlar Sovyetler Birliği zamanında gelişigüzel belirlendiği için bu ülkeler bağımsızlığını kazandıktan sonra böyle bir nüfus problemi ortaya çıkmıştır. Bu problemi halletmenin en iyi yolu Özbek ve Taciklerin karşılıklı yer değiştirmesi (mübadele) olacak ve iki halkın da kendi ülkelerinde nüfus çoğunlukları artacaktır.

Afganistan’da yaşayan Özbekler ise Kuzey Afganistan’da Maymana, Şıbırgan ve Mezar-ı Şerif şehirlerinde yoğunluklu olarak yaşamaktadırlar. Liderleri Raşit Dostum’dur.